Περίπου 175 τόνοι νεκρών ζώων και άλλοι 100 τόνοι αλλοιωμένων κρεάτων και αλιευμάτων μεταφέρθηκαν για καύση σε κλιβάνους μόνο την Κυριακή και μόνο από την Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας.
Ήταν το πρώτο βήμα μιας μαραθώνιας, χωρίς ιστορικό προηγούμενο, επιχείρησης για την απομάκρυνση δεκάδων χιλιάδων νεκρών ζώων και την αποτροπή μιας μεγάλου μεγέθους απειλής για την δημόσια υγεία, που σύμφωνα με εκτιμήσεις θα διαρκέσει αρκετές εβδομάδες.
Μιλώντας στο euro2day.gr, εκπρόσωποι των αρμόδιων κτηνιατρικών υπηρεσιών στη Θεσσαλία και της εταιρίας που έχει αναλάβει τη διαχείριση των νεκρών ζώων, κάνουν λόγο για «εμπόλεμη» κατάσταση και περιγράφουν τις τεράστιες προκλήσεις του εγχειρήματος.
Παράλληλα, καθηγητής Κτηνιατρικής εξηγεί τους κινδύνους που εγκυμονεί για την υγεία των κατοίκων ο συνδυασμός πλημμύρας, νεκρών ζώων και υψηλών θερμοκρασιών.
Λοιμογόνα βακτήρια
«Το πτώμα του ζώου πρήζεται ειδικά στην κοιλιακή χώρα, επειδή όσο ζει έχει ωφέλιμα βακτήρια κυρίως στο έντερο, σε μια αρμονία με την ανοσία του σώματος. Όταν πεθαίνει το ζώο αυτή η ανοσία σταματάει και τα βακτήρια αυτά αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται», εξηγεί στο euro2day.gr ο Σπυρίδων Κρήτας, καθηγητής Κτηνιατρικής του ΑΠΘ, με ειδίκευση στη μικροβιολογία και τα λοιμώδη νοσήματα των ζώων.
Με τη διαδικασία της σήψης, η οποία είναι ταχύτατη λόγω υψηλών θερμοκρασιών, τα μικρόβια αυτά απελευθερώνονται και μολύνουν το νερό και το περιβάλλον.
«Αν το ζώο είναι στο έδαφος, τα βακτήρια μπορούν να εισχωρήσουν σιγά σιγά και να μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα. Αν είναι σε επιφανειακά ύδατα, θα βγουν στην επιφάνεια του νερού», λέει ο κ. Κρήτας.
Εκτός από τον αυτονόητο κίνδυνο μόλυνσης αν κάποιος πιει μολυσμένο νερό, τα μικρόβια μπορούν να εισχωρήσουν μέσω ανοιχτών πληγών και εκδορών, ή ακόμα και διαπερνώντας την τοπική ανοσία σε άθικτο δέρμα, όταν η επαφή με το μολυσμένο νερό είναι παρατεταμένη. Τα μικρόβια μπορούν να προκαλέσουν από δυσεντερίες, διάρροια και γαστρεντερίτιδα, μέχρι ηπατίτιδες, χολέρα και τυφοειδή πυρετό.
«Αυτοί οι κίνδυνοι αφορούν μόνο τους βιολογικούς παράγοντες. Αν κάποιος προσθέσει βαρέα μέταλλα, εντομοκτόνα, χημικές ουσίες που υπάρχουν στα χωράφια και στους σκουπιδότοπους, αντιλαμβάνεται το μέγεθος του κινδύνου», επισημαίνει ο καθηγητής, τονίζοντας την ανάγκη της ταχύτερης δυνατής απομάκρυνσης και καύσης νεκρών ζώων, ή υγειονομικής ταφής τους σε πλαστικό υπόστρωμα, ώστε να προστατευτεί ο υδροφόρος ορίζοντας.
Δεκάδες χιλιάδες ζώα
Πόσο εφικτή είναι η υγειονομική διαχείριση μιας καταστροφής τέτοιου μεγέθους, με πιστή τήρηση των αυστηρών πρωτοκόλλων και μάλιστα στον μικρότερο δυνατό χρόνο; Το εγχείρημα μετατρέπεται σε σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες.
Μέχρι σήμερα, και με μεγάλο μέρος των εκτάσεων της Θεσσαλίας να παραμένουν πλημμυρισμένα, δεν μπορεί κανένας να κάνει ασφαλή εκτίμηση για τον αριθμό των νεκρών ζώων. Το σύνολο του ζωικού κεφαλαίου της Περιφέρειας Θεσσαλίας ξεπερνά το ένα εκατομμύριο ζώα, κυρίως αιγοπρόβατα, αλλά και χοίρους, βοοειδή και πτηνά.
«Στην καλύτερη περίπτωση μιλάμε για πολλές δεκάδες χιλιάδες ζώα» αναφέρουν αρμόδιες πηγές, προσθέτοντας πως λόγω του μεγέθους της καταστροφής αυτά δεν μετριούνται σε αριθμό, αλλά σε τόνους, με βάση τη φόρτωσή τους σε φορτηγά.
Στην πρώτη σύσκεψη, που έγινε το Σάββατο, υπό τον αρμόδιο αναπληρωτή υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Σταύρο Κελέτση, με την συμμετοχή της αναπληρώτριας υπουργού Υγείας, Ειρήνης Αγαπηδάκη και αρμόδιων υπηρεσιακών παραγόντων, αποφασίστηκε να παρακαμφθεί η ακριβής καταγραφή των νεκρών ζώων με επιτόπιο έλεγχο του ΕΛΓΑ, για λόγους κατεπείγοντος.
«Είμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση. Αυτό είναι το πιο δύσκολο θέμα που έχει τύχει να διαχειριστούμε ποτέ σε επίπεδο καριέρας», αναφέρει στο euro2day.gr ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Θεσσαλίας, Χριστόδουλος Δρίβας και εκτιμά πως η επιχείρηση μπορεί να κρατήσει ως και ένα μήνα.
«Προϋπόθεση είναι να αποσυρθούν τα νερά ώστε να μας αποκαλύψουν το πεδίο και να μπορέσουμε να οργανώσουμε τη δράση με ασφαλέστερο τρόπο», σημειώνει.
Την Κυριακή, σύμφωνα με τον ίδιο, έγινε από την Καρδίτσα η περισυλλογή και μεταφορά σε κλιβάνους 175 τόνων αιγοπροβάτων και άλλων 100 τόνων κρεάτων και κατεψυγμένων αλιευμάτων.
Η καύση τους γίνεται σε κλιβάνους – αποτεφρωτήρια σφαγείων στην Ημαθία και σε άλλες περιοχές, που όμως έχουν περιορισμένη δυναμικότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένας κοινός κλίβανος αποτεφρώνει 5 τόνους σε 4-5 ώρες λειτουργίας.
Την ίδια ώρα, μεγάλη εγκατάσταση στη Λάρισα, που έχει δυνατότητα διαχείρισης ως και 250 τόνων την ημέρα, είναι μη προσβάσιμη μέχρι στιγμής, καθώς βρίσκεται σε πλημμυρισμένη περιοχή. Στην εξίσωση μπαίνει αναγκαστικά και η ταφή.
«Θα υποδειχθούν από τους δήμους χώροι για υγειονομική ταφή και όπου είναι αδύνατη η μεταφορά θα γίνει ταφή επί τόπου. Με νάιλον, ασβέστη που σε επαφή με το νερό βράζει και απολυμαίνει, ξανά ασβέστη πάνω από τα ζώα και χώμα», σημειώνει ο κ. Δρίβας, ο οποίος συμβουλεύει τους κτηνοτρόφους να χρησιμοποιούν γάντια, μπότες και μάσκα αν είναι αναγκαίο να έρθουν σε επαφή με τα νεκρά ζώα.
Αδύνατο να γίνει παντού καύση
Η εταιρία Kafsis που εδώ και χρόνια διαχειρίζεται τα νεκρά ζώα, μέσω πιλοτικού προγράμματος με την Περιφέρεια Θεσσαλίας, έχει επιστρατεύσει το σύνολο του στόλου των φορτηγών της, ενώ αναζητά να μισθώσει επιπλέον οχήματα προκειμένου να ανταποκριθεί στις πρωτοφανείς ανάγκες.
«Είναι αδύνατο να γίνει καύση σε όλα τα ζώα. Για να γίνει κάτι τέτοιο θα έπρεπε η κυβέρνηση, το υπουργείο, να επιτάξει λόγω έκτακτης ανάγκης το σύνολο των κλιβάνων, μικρών και μεγάλων, σε όλη τη χώρα, και να μη χρησιμοποιηθεί πρωτόκολλο», λέει στο euro2day.gr η Αποστολία Σακιώτη, υπεύθυνη του προγράμματος.
Επιπλέον, επισημαίνει τις δυσκολίες και της υγειονομικής ταφής, καθώς όταν αυτή γίνεται σε βρεγμένο και σαθρό έδαφος, υπάρχει ο κίνδυνος της αποκάλυψης σε επόμενη βροχή.
Η επιχείρηση ξεκίνησε το Σάββατο, με βάση το πρόγραμμα της Περιφέρειας, το τονάζ των φορτηγών και την προσβασιμότητα.
«Στην τεχνητή θάλασσα του θεσσαλικού κάμπου μπορεί κάποιος κτηνοτρόφος να δηλώσει 300 ζώα και εμείς να συλλέξουμε 200 που είναι προσβάσιμα, ή αντίθετα να συλλέξουμε 350, χωρίς να ξέρουμε αν είναι του ίδιου κτηνοτρόφου ή αν τα έχει παρασύρει το ρέμα», τονίζει χαρακτηριστικά. Προς το παρόν οι χώροι μεταφοράς και καύσεις είναι σε Ημαθία, Αρκαδία, Κοζάνη και Καβάλα.
Η κ. Σακιώτη εκτιμά πως θα χρειαστούν περισσότερες από 15 με 20 μέρες για την απομάκρυνση και καύση ή ταφή όλων των ζώων, και υπό την προϋπόθεση ότι θα υποχωρήσει το νερό από τις πλημμυρισμένες εκτάσεις.