Ανησυχητικά υψηλά είναι τα ποσοστά γεννήσεων με καισαρική τομή στην Ελλάδα, σε σχέση με τους κολπικούς τοκετούς.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, που παρουσιάστηκαν σε ενημερωτική εκδήλωση της Παιδιατρικής Εταιρείας Βορείου Ελλάδας (ΠΕΒΕ), το 60,5% των παιδιών που γεννήθηκαν το 2021 στη χώρα μας ήρθαν στον κόσμο με καισαρική τομή, ενώ το ποσοστό του 2022 αναμένεται να είναι ακόμη μεγαλύτερο, ακολουθώντας την συνεχώς αυξητική τάση των τελευταίων ετών.
Ειδικοί επιστήμονες, καθηγητές πανεπιστημίου από τους τομείς της μαιευτικής - γυναικολογίας και της παιδιατρικής – νεογνολογίας ανέλυσαν τις αιτίες του φαινομένου, ενώ αναφέρθηκαν στις δυνητικές επιπτώσεις του στην υγεία των νεογνών κατά τη γέννηση, αλλά και τη μετέπειτα ζωή τους ως παιδιά και ενήλικες.
«Δεν υπάρχει θεραπεία…»
Όπως ανέφερε ο καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας στο ΑΠΘ, Διευθυντής Γ' Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής στο «Ιπποκράτειο» της Θεσσαλονίκης, Απόστολος Αθανασιάδης, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Περιγεννητικής Ιατρικής και ο Ευρωπαϊκός Σύλλογος Μαιών προσδιορίζουν στο 15% με 20% τα αποδεκτά ποσοστά καισαρικών τομών. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, η μέθοδος μπορεί να βοηθήσει στον περιορισμό της περιγεννητικής θνησιμότητας και νοσηρότητας, ενώ πάνω από το 20% δεν υπάρχει καμία διαφορά.
«Ένα δράμα που υπάρχει είναι ότι όταν περάσεις το 50%, είναι δύσκολο πλέον να εκπαιδεύσεις τους γιατρούς, ώστε να μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς να κάνουν έναν κολπικό τοκετό», σημείωσε παρατηρώντας πως αυτό συμβαίνει ήδη στην Ελλάδα. «Δεν υπάρχει θεραπεία», είπε, υποστηρίζοντας πως με τόσο υψηλά ποσοστά είναι πλέον πολύ δύσκολη η αναστροφή της κατάστασης.
Παρόλα αυτά, παρέθεσε στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία στην Κλινική που διευθύνει ο ίδιος οι καισαρικές μειώθηκαν από το 51,8% το 2018 στο 44,7% το 2022 (με στοιχεία ως τον Σεπτέμβριο). Πρόκειται για αξιοσημείωτη μείωση κατά 14% σε τέσσερα χρόνια, σε ένα επίπεδο που βρίσκεται 26% κάτω από το εθνικό ποσοστό.
Από το 2018 στην Κλινική του Ιπποκράτειου γίνεται προσπάθεια κολπικού τοκετού μετά από καισαρική τομή με συγκεκριμένο πρόγραμμα – πρωτόκολλο, που περιλαμβάνει αναλυτική ενημέρωση των γυναικών κατά το τέλος του 7ου με 8ο μήνα της κύησης, με υπερηχογράφημα και με προγραμματισμό καισαρικής σε περίπτωση που η προσπάθεια κολπικού τοκετού αποτύχει. Ωστόσο, μόνο το 1% των γυναικών που έχουν κάνει καισαρική δέχονται να προσπαθήσουν κολπικό τοκετό.
Σύμφωνα με την πρόεδρο της ΠΕΒΕ, καθηγήτρια Παιδιατρικής – Νεογνολογίας, Ελισάβετ Διαμαντή, σε διεθνές επίπεδο ο μέσος όρος των καισαρικών τομών σήμερα κυμαίνεται στο 25% των γεννήσεων, με προοπτική να φτάσει στο 30% το 2030.
Στους κυριότερους παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες καισαρικής διεθνώς περιλαμβάνονται η ηλικία και το βάρος της γυναίκας, η δίδυμη κύηση, αν είναι πρωτότοκος, η επιθυμία της γυναίκας, η κοινωνική πίεση και ο φόβος των νομικών συνεπειών. Μελέτες έχουν δείξει πως σε πολλές χώρες του κόσμου οι γυναίκες ζητούν καισαρική πιστεύοντας ότι γεννώντας κολπικά θα πονέσουν. Ένα μεγάλο ποσοστό θεωρούν την καισαρική ασφαλέστερη μέθοδο, ενώ δεν λείπουν και περίεργες πεποιθήσεις, όπως ο προγραμματισμός σε σωστή μέρα και ώρα, ώστε να έχει το παιδί καλό …φενγκ σούι.
Άμεσες επιπτώσεις στο νεογνό
Ο Χρήστος Τσακαλίδης, καθηγητής Νεογνολογίας στη Β Νεογνολογική Κλινική ΑΠΘ, Β’ Νεογνολογική Κλινική & Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών στο νοσοκομείο «Παπαγεωργίου», αναφέρθηκε στις άμεσες δυνητικές επιπτώσεις της καισαρικής τομής στο νεογνό. Επικαλούμενος διεθνείς μελέτες παρέθεσε τη σύγκριση των επιπτώσεων του κολπικού τοκετού και της καισαρικής τομείς σε μια σειρά από παραμέτρους.
Όπως προκύπτει, είναι σημαντική η δυνητική επίπτωση στη νοσηρότητα του αναπνευστικού. Όπως κατέδειξαν διεθνείς μελέτες, η καισαρική τομή αποτελεί από μόνη της έναν ανεξάρτητο παράγοντα, που αυξάνει από 1,76 ως 2,3 φορές την πιθανότητα εμφάνισης του συνδρόμου αναπνευστικής δυσχέρειας (RDS).
«Η νοσηρότητα από αναπνευστικά συμβάματα είναι μεγαλύτερη στα παιδιά που γεννιούνται με καισαρική τομή σε σχέση με αυτά που γεννιούνται με κολπικό τοκετό. Είναι αντιστρόφως ανάλογη προς την ηλικία, υπολογίζεται στο 3,5% των νεογνών που γεννήθηκαν χωρίς να μπει η μητέρα σε διαδικασία τοκετού σε σχέση με το 1,2% για αυτά που γεννήθηκαν μετά από τη διαδικασία τοκετού», ανέφερε συνοψίζοντας ο κ.Τσακαλίδης.
Οι παγκόσμιες οδηγίες συνιστούν να προγραμματίζεται κολπικός τοκετός επί απουσίας μητρικών ή εμβρυικών ενδείξεων για καισαρική, ενώ αν υπάρχει επιθυμία της μητέρας, η καισαρική πρέπει να πραγματοποιείται όταν το κύημα είναι πάνω από τις 39 εβδομάδες.
Απώτερες επιπτώσεις στην υγεία
Μεγάλος αριθμός μελετών σε παγκόσμιο επίπεδο έχει βάλει στο «μικροσκόπιο» τις απώτερες δυνητικές επιπλοκές στην υγεία παιδιών και ενηλίκων που έχουν γεννηθεί με καισαρική τομή. Έχουν μελετηθεί μεταξύ άλλων οι λοιμώξεις, το παιδικό άσθμα, οι αλλεργίες, η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου 1, νεοπλάσματα και μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχές συμπεριφοράς, ψυχολογικά προβλήματα.
Όπως παρατήρησε η Αναστασία Βαρβαρήγου: καθηγήτρια Παιδιατρικής και Νεογνολογίας στο Πανεπιστήμιο Πάτρας, τα ευρήματα των μελετών είναι συχνά αντικρουόμενα και χρειάζεται μεγάλη προσοχή στην ανάγνωση και ερμηνεία τους.
Για παράδειγμα, σε κάποιες μελέτες η γέννηση με καισαρική σχετίστηκε με αυξημένο Δείκτη Μάζας Σώματος, αυξημένη γλυκόζη αίματος, μειωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη και αυξημένο κίνδυνο προδιαβήτη και διαβήτη σε ενήλικες που γεννήθηκαν με καισαρική τομή. Οι ίδιοι ερευνητές επανήλθαν, συσχετίζοντας τα ευρήματά τους με την παχυσαρκία και εντόπισαν ότι ανεξάρτητα από το ΒΜΙ υπήρχε ισχυρή επίδραση της καισαρικής.
«Σίγουρα η καισαρική τομή προδιαθέτει σε ατοπία, αλλεργίες, άσθμα, πιθανότατα προδιαθέτει και σε λοιμώξεις αργότερα στη ζωή, Δεν είναι βέβαιο ότι προδιαθέτει σε μαθησιακές διαταραχές και σε κακοήθειες», κατέληξε.