Μια από τις νέες επιστημονικές δομές που ενσωματώνει η Ειδική Μονάδα Βιοϊατρικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (Ε.Μ.ΒΙ.Ε.Ε.) του ΑΠΘ, είναι το Κέντρο αναφοράς Long Covid, για ενήλικες στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ και για παιδιά στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.
Ο συντονιστής του εγχειρήματος για τους ενήλικες, αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας – Λοιμωξιολογίας, Συμεών Μεταλλίδης, περιέγραψε τις βασικές προτεραιότητες του Κέντρου, στο τριπλό επίπεδο της διάγνωσης/αναγνώρισης, της αντιμετώπισης και της επιστημονικής έρευνας που θα αποκωδικοποιήσει κάποια από τα μυστικά του άγνωστου εν πολλοίς συνδρόμου.
Όπως ανέφερε, μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη, καλούνται να ερμηνεύσουν τους λόγους του συνεχώς διεγερμένου ανοσοποιητικού συστήματος στους ασθενείς με long Covid. Επίσης, στο «μικροσκόπιο» έχει μπει ο ρόλος συγκεκριμένων φαρμάκων στην οξεία φάση της λοίμωξης, που φαίνεται ότι μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης μακροχρόνιας νόσου, ενώ ξεκινά και μια πρωτοποριακή μελέτη ανοσοπαρέμβασης.
Στον τομέα της διάγνωσης θα αναπτυχθούν εργαλεία αναγνώρισης, ενώ θα επιδιωχθεί ο συντονισμός των ιατρείων long COVID, στο πλαίσιο της καλύτερης αντιμετώπισης και αποκατάστασης.
Εργαλεία αναγνώρισης
Το Κέντρο αναφοράς long Covid εντάσσεται στη Μονάδα Βασικής και Μεταφραστικής Έρευνας της Ε.Μ.ΒΙ.Ε.Ε. με επιστημονικά υπεύθυνο τον καθηγητή Γεώργιο Γερμανίδη, και έχει βασικό στόχο την ολιστική αντιμετώπιση του νεοεμφανιζόμενου συνδρόμου.
Όπως είπε ο κ. Μεταλλίδης στην εκδήλωση για τα εγκαίνια της Μονάδας Κλινικών Ερευνών, θα δημιουργηθούν κάποια εργαλεία αναγνώρισης, ώστε από το σύνολο των ασθενών που έχουν μακροχρόνια συμπτώματα να εντοπιστούν αυτοί που χρειάζονται βοήθεια από το σύστημα υγείας. «Κανένα σύστημα δεν μπορεί να αντέξει 2,5 εκατομμύρια ασθενείς που θα προσέλθουν. Άρα πρέπει να βρούμε ένα on line ερωτηματολόγιο, ώστε να ξεκαθαρίσει ποιοι είναι οι άνθρωποι οι οποίοι θα θελήσουν βοήθεια, κι έτσι να μπορέσουμε να τους κατευθύνουμε σε ένα πιο οργανωμένο σύστημα, δημιουργώντας δίκτυα υποδομών», είπε χαρακτηριστικά. Τα Ιατρεία long Covid που λειτουργούν στα νοσοκομεία της περιοχής θα συνεργάζονται σε ένα ενιαίο δίκτυο.
Σε συνεργασία με Κέντρο Αποκατάστασης στη Θεσσαλονίκη, γίνεται προσπάθεια να προτυποποιηθούν κατάλληλα προγράμματα αποκατάστασης για κάθε σύμπτωμα long Covid-χρόνια κόπωση, αναπνευστικά προβλήματα, καρδιακά προβλήματα κ.ά. Στόχος είναι αυτά να παρέχονται στην αρχή χωρίς τη φυσική παρουσία των ασθενών, αλλά με οδηγίες για συγκεκριμένο ασκησιολόγιο στο πλαίσιο ενός προγράμματος αποκατάστασης, με παράλληλο έλεγχο και επίβλεψη.
Κλινικές μελέτες
Οι μέχρι τώρα βιβλιογραφικές αναφορές έχουν δείξει πως υπάρχει μια συνεχής διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος στους ασθενείς που έχουν long Covid σύνδρομο, 12 και πλέον εβδομάδες μετά την οξεία νόσηση.
Οι επιστήμονες συνδύασαν την συγκεκριμένη παρατήρηση με το γεγονός ότι οι ασθενείς που κατά την οξεία φάση είχαν βαριά λοίμωξη και πήραν τον αναστολέα της ιντερλευκίνης 6 δεν εμφάνισαν συμπτώματα σε μεγάλο βαθμό. «Φαίνεται πως με κάποιον τρόπο τους προστάτευε από το να εμφανίσουν long Covid σύνδρομο. Αυτό είναι μια θεωρητική υπόθεση, την οποία θέλουμε να εξερευνήσουμε», είπε ο κ.Μεταλλίδης.
Κάτι ανάλογο φάνηκε και με τους ασθενείς που πήραν αναστολείς της ιντερλευκίνης 1. «Η ελληνική μελέτη -χάρη στην οποία οι αναστολείς της ιντερλευκίνης 1 έχουν πάρει έγκριση στον ΕΜΑ και στον FDA- έδειξε ότι οι ασθενείς που πήραν το φάρμακο έχουν σε μικρότερο αριθμό long Covid συμπτώματα», επεσήμανε, διευκρινίζοντας πως αυτή η παρατήρηση προέκυψε από μια σύντομη παρακολούθηση των τριών μηνών.
«Θα συντονίσουμε την αξιολόγηση αυτών των ασθενών, είναι περίπου 800 ασθενείς, για την εμφάνιση των long Covid συμπτωμάτων, ένα χρόνο μετά την ολοκλήρωση της κλινικής μελέτης, για να δούμε τι συμπτώματα έχουν», είπε ο αναπληρωτής καθηγητής, προσθέτοντας πως έχει ανατεθεί και η πρώτη διδακτορική διατριβή, που θα μελετήσει την ανοσολογική διέγερση στους ασθενείς με long Covid, ώστε να βρεθούν πιθανοί θεραπευτικοί στόχοι.
Μελέτη ανοσοπαρέμβασης
Σε συνεργασία με το Ελληνικό Ινστιτούτο Μελέτης της Σήψης, διενεργείται η πρώτη κλινική μελέτη ανοσοπαρέμβασης για ασθενείς με long Covid.
Αφορά ενήλικες ασθενείς, σε δύο πιθανά σενάρια: α) να έχουν ελαττωμένη εξέταση διάχυσης ή ελαττωμένο βίαια εκπνεόμενο όγκο, β) να έχουν συμπτώματα long Covid και μια αξονική η οποία εξακολουθεί να παραμένει επιβαρημένη 12 εβδομάδες μετά και παράλληλα κάποιους εργαστηριακούς παράγοντες. Οι ασθενείς να τυχαιοποιηθούν με κάποιους να παίρνουν placebo και άλλους αναστολέα της ιντερλευκίνης 1.
«Είναι μια κλινική μελέτη που προχωράει ένα βήμα μπροστά, σε αυτό το χώρο δεν έχουν γίνει πολλές παρεμβατικές μελέτες. Γι αυτό είναι πρωτοποριακό και σε αυτό το μοντέλο θέλουμε να αναπτυχθεί το Κέντρο, ώστε να δείξει αν οι ασθενείς θα μπορούν να έχουν βελτίωση παίρνοντας ανοσοτροποποίηση 12 εβδομάδες μετά την οξεία νόσηση», ανέφερε ο κ.Μεταλλίδης, προσθέτοντας: «Αυτό ακούγεται λίγο οξύμωρο, αλλά σε αυτούς τους αρρώστους δεν έχεις πάρα πολλά τα οποία μπορείς να κάνεις. Άρα στόχος της μελέτης είναι να βελτιώσεις την ικανότητα διάχυσης σε αυτούς τους ασθενείς ή να μειώσεις τις βλάβες στον πνεύμονα και να δεις κλινική βελτίωση στην κόπωση που εμφανίζουν».