Ένα παλατάκι που όμως... ρημάζει έχει στην «προίκα» της η Θεσσαλονίκη, ένα νεοκλασικό στολίδι που, πλέον, ανήκει στο ΤΑΙΠΕΔ (Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου). Κατασκευάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ΄50 προοριζόμενο πιθανότατα να γίνει Κυβερνείο. Το 1963 δόθηκε για χρήση στη βασιλική οικογένεια για να διαμένει όταν επισκέπτεται τη Θεσσαλονίκη, όμως η βασιλική οικογένεια έμεινε στους χώρους του μόλις μία βραδιά!
Σύμφωνα με μαρτυρίες, η βασιλική οικογένεια, όταν επισκεπτόταν τη Θεσσαλονίκη προτιμούσε να διαμένει στο πολυτελές και φημισμένο παραλιακό ξενοδοχείο της εποχής «Mediterranean Palas» («Μεντιτερανέ»). Το 1968 η χρήση του ακινήτου επέστρεψε στο Υπουργείο Βόρειας Ελλάδας για να καλύψει τις ανάγκες του εκάστοτε υπουργού.
Μπορεί, λοιπόν, το διώροφο εμβληματικό νεοκλασικό οίκημα, που από το 2001 χαρακτηρίστηκε «διατηρητέο», να μην εξελίχθηκε σε βασιλική παραθεριστική κατοικία, αξιοποιήθηκε ωστόσο από αρκετά άλλα πρόσωπα της πολιτικής ζωής του τόπου. Αποτέλεσε χώρο διαμονής του Κωνσταντίνου Καραμανλή (ως πρωθυπουργού και προέδρου της Δημοκρατίας) αλλά και κατοικία ορισμένων εκ των εκτός Θεσσαλονίκης προερχομένων Υπουργών Βόρειας Ελλάδας και στη συνέχεια Μακεδονίας Θράκης. Στις αίθουσές του κινήθηκαν και στα δωμάτιά του κοιμήθηκαν και αρκετές ξένες πολιτικές προσωπικότητες (πρόεδροι δημοκρατίας, πρωθυπουργοί και βασιλείς).
Τελευταίος ένοικός του ήταν ο εκ Κοζάνης προερχόμενος Υπουργός Μακεδονίας Θράκης, Νίκος Τσιαρτσιώνης. Έζησε εκεί την περίοδο 2004-2006. Όταν ανέλαβε ο διάδοχός του, Γιώργος Καλαντζής, το «Παλατάκι» ή "Κυβερνείο" όπως αλλιώς είναι γνωστό έκλεισε προκειμένου να ανακαινιστεί, κάτι που όμως δεν έγινε ποτέ. Ίσως να έπαιξε ρόλο σ΄αυτό (και) η ακολουθούμενη οικονομική κρίση που έπληξε τη χώρα.
Έκτοτε το κλειδωμένο «Παλατάκι» εγκαταλείφθηκε στις δυνάμεις του φθοροποιού χρόνου και των καιρικών συνθηκών. Οι καταστροφές που προκλήθηκαν σε αυτά τα 16 χρόνια της εγκατάλειψής του είναι εμφανείς τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό του κτιρίου. Αυτός είναι ο λόγος που μια Πρωτοβουλία Πολιτών υπό την ονομασία «ΣΩΣΤΕ ΤΟ ΠΑΛΑΤΑΚΙ» ανέλαβε ενεργό δράση εδώ και περισσότερο από μια διετία με σκοπό την ενημέρωση και την αφύπνιση των τοπικών (και όχι μόνο) δυνάμεων προκειμένου να σωθεί το «Παλατάκι»
Αρχικά να διασωθεί ως κτίριο και ως περιουσιακό και ιστορικό κομμάτι της πόλης και σε δεύτερη φάση να αποφασιστεί η χρήση ή οι χρήσεις του. Ιδέες ως προς το τελευταίο υπάρχουν πολλές και ενδιαφέρουσες. Πολλές από αυτές «βλέπουν» το κτίριο ως πολυχώρο πολιτισμού στον οποίο μπορούν να φιλοξενούνται εκθέσεις, συνέδρια, συναυλίες, διαλέξεις, δεξιώσεις ακόμη και ένα μουσείο θαλάσσης που λείπει από τη Θεσσαλονίκη.
Ο υπογράφων επισκέφθηκε δύο φορές τον χώρο και αποτύπωσε φωτογραφικά τις φθορές που υπέστη το κτίριο εσωτερικά και εξωτερικά. Η πρώτη φωτογράφηση έγινε πριν λίγα χρόνια και περιλαμβάνει εικόνες από το εσωτερικό του παλατιού ενώ η δεύτερη έγινε πρόσφατα και αποτυπώνει τις φθορές στο εξωτερικό μέρος του κτιρίου.
Στα χρόνια που το κτίριο παραμένει κλειστό, αξιοποιείται μόνο ο κήπος του φιλοξενώντας δεξιώσεις, συναυλίες και μουσικά πάρτι. Εκεί έγινε τον Μάιο του 2016 και η γαμήλια δεξίωση του Γιώργου Σαββίδη, πρωτότοκου γιου του μεγαλομετόχου του ΠΑΟΚ, Ιβάν Σαββίδη.
Στο μεταξύ, πολλά ακούστηκαν και γράφτηκαν για πλιάτσικο που σημειώθηκε στην κινητή περιουσία του παλατιού δίχως ωστόσο να υπάρξει κάποια σαφής διάψευση ή επιβεβαίωση των πληροφοριών. Αυτό που είχε αναφερθεί πριν από λίγα χρόνια δια στόματος του τότε υφυπουργού εσωτερικών αρμόδιου για θέματα Μακεδονίας Θράκης, Θεόδωρου Καράογλου είναι ότι πίνακες, χαλιά και είδη οικοσκευής του παλατιού φυλάσσονται σε χώρους του Υπουργείου Μακεδονίας Θράκης.
Νίκος Τσιαρτσιώνης - Ο τελευταίος ένοικος
«Θεωρώ αυτονόητο ότι το κτίριο πρέπει να σωθεί και να διατηρηθεί καθόσον έχει καταγραφεί μία ιστορία γύρω από αυτό. Πιστεύω ότι μπορεί να αποτελέσει μια χρήσιμη κοιτίδα στην περιοχή υπηρετώντας κάποιο κοινωνικό έργο» σημείωσε ο πρώην υπουργός Νίκος Τσιαρτσιώνης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Εξάλλου, όπως είπε, δύο ήταν οι βασικοί λόγοι για τους οποίους επέλεξε να διαμείνει στο «Παλατάκι» την εποχή που ανέλαβε καθήκοντα Υπουργού Μακεδονίας Θράκης (2004-2006). «Ο ένας ήταν για να μην επιβαρύνω το Δημόσιο με τα έξοδα της ενοικίασης ενός άλλου σπιτιού στην πόλη και της προβλεπόμενη 24ωρη φύλαξή του (στο παλατάκι υπήρχε ούτως ή άλλως), και ο δεύτερος ήταν γιατί πίστευα πως ένα κτίριο που κατοικείται διατηρείται σε καλύτερη κατάσταση από ένα ακατοίκητο». Περιγράφοντας την κατάσταση που βρήκε όταν πρωτοπήγε στο κτίριο, λέει πως όταν άνοιγε τις βρύσες έτρεχε καφέ νερό, τα παντζούρια ήταν σαπισμένα από την υγρασία όπως και οι κουρτίνες αλλά και κάποιοι πίνακες ζωγραφικής. «Όσο καιρό έμεινα εκεί η κατάσταση βελτιώθηκε», σχολίασε ο κ.Τσιαρτσιώνης.
«Πώς είναι να μένεις σε ένα τέτοιο κτίριο, σε ένα παλατάκι;» ρωτήσαμε τον πρώην υπουργό και ένοικό του. «Είναι ένας μεγάλος συμβιβασμός. Είσαι ένας ξένος, μόνος, μέσα σε ένα τεράστιο κτίσμα...», απάντησε.
Στις όμορφες αναμνήσεις που κράτησε από την περίοδο διαμονής του στο «Παλατάκι» περιλαμβάνονται όπως είπε «οι διάφορες εκδηλώσεις που οργανώθηκαν εκεί για την προετοιμασία διεκδίκησης εκ μέρους της Θεσσαλονίκης της διοργάνωσης της Παγκόσμιας Έκθεσης EXPO ΤΟΥ 2008».
Ολοκληρώνοντας τη συζήτησή μας θέσαμε στον κ.Τσιαρτσιώνη δύο ακόμη ερωτήσεις:
1η. Αν φεύγοντας από το παλατάκι παρέδωσε τα κλειδιά και ακριβέστερα αν είχε ποτέ αποκτήσει κλειδιά του παλατιού για προσωπική του χρήση; Χαμογελάει! «Όχι δεν είχα κλειδιά... δεν χρειάστηκε!. Υπήρχαν πάντα κάποιοι άνθρωποι εκεί, οι άνθρωποι της φύλαξης και το προσωπικό που εργαζόταν στο κτίριο...», απαντά.
2ο. Αν κοιμόταν στο ίδιο δωμάτιο που κοιμόταν ο τ. βασιλιάς ή ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ως πρόεδρος της Δημοκρατίας; Η απάντηση ήταν: «Όχι, είχα άλλο δωμάτιο. Εκείνο το δωμάτιο ήταν πάντα στρωμένο και έτοιμο, όπως και κάποια άλλα, για το ενδεχόμενο φιλοξενίας κάποιου υψηλού προσώπου».
Πρωτοβουλία Πολιτών «ΣΩΣΤΕ ΤΟ ΠΑΛΑΤΑΚΙ»
Την τελευταία διετία πληθαίνουν οι πολίτες που συντάσσονται με το στόχο που έθεσε η Πρωτοβουλία Πολιτών «ΣΩΣΤΕ ΤΟ ΠΑΛΑΤΑΚΙ». Ξεπέρασαν τους 600 τα μέλη της «Πρωτοβουλίας» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο πρόεδρος των συνταξιούχων δικαστικών υπαλλήλων Θεσσαλονίκης, Νίκος Καρακώστας, ένας εκ των εμπνευστών της πρωτοβουλίας και των διαχειριστών της ιστοσελίδας της στο Facebook https://www.facebook.com/groups/4596818807001516
«Δεν έχουμε καμία εμπλοκή με κόμματα και δεν δεχόμαστε κανένα πατρονάρισμα από αυτά», λέει ο κ Καρακώστας μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και τονίζει: «Αυτό που μας ενδιαφέρει σε πρώτο στάδιο είναι να υπάρξει η πολιτική βούληση για τη διάσωσή του, κάτι που σημαίνει να γίνουν άμεσα κάποιες εργασίες αποκατάστασης των φθορών στο κτίριο και στις λοιπές υποδομές και σε δεύτερο στάδιο να προσδιοριστεί η χρήση του».
Πιστεύουμε ακράδαντα ότι το Παλατάκι μπορεί να γίνει ένας σπουδαίος χώρος πολιτισμού στον οποίο θα μπορούν να εξυπηρετούνται παράλληλα και άλλες ανάγκες της πόλης. Χαιρόμαστε που τον τελευταίο καιρό υπάρχει κινητικότητα γύρω από το θέμα. Για παράδειγμα έχει ενταθεί το ενδιαφέρον της Δημοτικής Αρχής της Καλαμαριάς ενώ, για το θέμα έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον και ζήτησε να ενημερωθεί από εμάς, η ευρωβουλευτής της ΝΔ, Μαρία Σπυράκη. Σημαντική κινητικότητα για να ωθεί και να αξιοποιηθεί το "Παλατάκι" επιδεικνύει και ο βουλευτής Θεσσαλονίκης της ΝΔ, Στράτος Σιμόπουλος. Βλέπουμε ακόμη και φορείς να δείχνουν περισσότερο ενδιαφέρον στις μέρες μας. Για μας θα ήταν σπουδαίο να περνούσαμε στο επόμενο στάδιο, αυτό της απελευθέρωσης του ακινήτου από το ΤΑΙΠΕΔ και με νομοθετική ρύθμιση να αξιοποιηθεί υπέρ του τόπου και των πολιτών».
Μ. Σπυράκη - Ελπίδες μέσω του νέου ευρωπαϊκού «Μπαουχάους»
Πρωτοβουλία για την αξιοποίηση του νέου ευρωπαϊκού «Μπαουχάους» υπέρ της διάσωσης και χρήσης του παλατιού στη Θεσσαλονίκη, ανέλαβε η ευρωβουλευτής της ΝΔ-ΕΛΚ Μαρία Σπυράκη μετά από την επιτόπια ενημέρωση που είχε από μέλη της Πρωτοβουλίας Πολιτών «ΣΩΣΤΕ ΤΟ ΠΑΛΑΤΑΚΙ». Με δήλωσή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ εξηγεί πως: «Ενόψει της αναθεώρησης του προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει προτείνει και έχει και τη στήριξη της Επιτροπής για χρηματοδότηση του Νέου Ευρωπαϊκού «Μπαουχάους» με 500 εκατ. ευρώ.
Το γεγονός αυτό ανοίγει ένα πολύ σημαντικό παράθυρο ευκαιριών για την αναμόρφωση εμβληματικών χώρων στην Ελλάδα και τη μετατροπή τους σε όμορφους, βιώσιμους και συμπεριληπτικούς. Με τη συνέργεια επιστημόνων, τοπικής αυτοδιοίκησης και πολιτείας θα προσπαθήσουμε να πάρουμε όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα. Το Παλατάκι έχει μια σημαντική ευκαιρία να μεταμορφωθεί μέσα από το Ευρωπαϊκό «Μπαουχάους», το οποίο ταιριάζει ως ιδέα στην αναβάθμιση και στην αναμόρφωση εμβληματικών χώρων».
Συγκέντρωση στο «Παλατάκι» την ημέρα εορτής του Αγίου Δημητρίου
Στο μεταξύ, συγκέντρωση ενημέρωσης και προβληματισμού έξω από το Παλατάκι (στην κεντρική είσοδο) οργανώνει στις 26 Οκτωβρίου, στις 12.30μμ, ημέρα επετείου της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης και εορτασμού του πολιούχου της, Αγίου Δημητρίου, η Πρωτοβουλία Πολιτών: "ΣΩΣΤΕ ΤΟ ΠΑΛΑΤΑΚΙ". Απευθύνει ανοιχτή πρόσκληση σε πολίτες και εκπροσώπους φορέων και θεσμών του πολεοδομικού συγκροτήματος να συμμετάσχουν επισημαίνοντας πως στόχος της δράσης είναι να αναδειχτεί το πρόβλημα, να υπογραμμιστεί η κρισιμότητα των στιγμών και να πειστούν οι αρμόδιοι για τη λήψη αποφάσεων και μέτρων διάσωσης του ιστορικού αυτού οικοδομήματος.
Μέλη και φίλοι της «Πρωτοβουλίας», ανάμεσά τους: ο δικηγόρος Κώστας Μαμέλης ο αρχιτέκτονας που σχεδίασε τη Νέα παραλία Θεσσαλονίκης, Πρόδρομος Νικηφορίδης, ο οικονομολόγος καθηγητής και πρ. αντιπρύτανης του ΑΠΘ, Νίκος Βαρσακέλης, ο ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ, Ζαχαρίας Σκούρας, ο στρατηγός ε.α. της ΕΛ.ΑΣ. Αντώνιος Ματράκας και ο Νίκος Καρακώστας θα ενημερώσουν τον κόσμο και θα συζητήσουν μαζί του για το παρόν και το μέλλον του κτιρίου.
Παράλληλα, η «Πρωτοβουλία» καλεί την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, την κυβέρνηση, τους βουλευτές, τα κόμματα, την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και την Τ.Ε.Δ. Θεσσαλονίκης να πάρουν θέση και να αναλάβουν δράση για να σωθεί το εμβληματικό κτίριο που δεσπόζει στη θέση «Μικρό Έμβολο».
Λίγα επιπλέον στοιχεία για το «Παλατάκι»
Το «Παλατάκι» ή «Κυβερνείο» κατασκευάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ι. Χριστόπουλου. Χτίστηκε σε έκταση περίπου 15 στρεμμάτων. Το διώροφο κτίσμα έχει εμβαδόν 1.200 τ.μ. ενώ διαθέτει και υπόγειο όπου βρίσκονται αποθήκες, μαγειρεία και πλυσταριό. Είναι ένα νεοκλασικό κτίσμα στο ομορφότερο, ίσως, ύψωμα του παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης, στη θέση Μικρό Έμβολο. Στην μπροστινή αυλή του υπάρχει εκκλησάκι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης ενώ στην πίσω υπάρχει ελικοδρόμιο. Δίπλα του βρίσκονται τα κτιριακά κουφάρια του πρώην στρατοπέδου Κόδρα. Από το 2001, επί υπουργίας Γιώργου Πασχαλίδη, το «Παλατάκι» κηρύχθηκε «Διατηρητέο».