Το πρώτο σύστημα που επηρεάζεται συνήθως από τη νόσηση με COVID-19 είναι το αναπνευστικό, ενώ από εκεί προέρχονται οι περισσότερες αντιληπτές επιπλοκές. Κατά πόσο οι προϋπάρχουσες αναπνευστικές παθήσεις επηρεάζουν την πιθανότητα να νοσήσει κάποιος από κορωνοϊό και πόσο αυξάνεται η πιθανότητα βαριάς λοίμωξης, νοσηλείας, διασωλήνωσης και θανάτου σε αυτούς τους ασθενείς;
Ο πνευμονολόγος, επιστημονικός συνεργάτης της Πνευμονολογικής Κλινικής του ΑΠΘ στο νοσοκομείο «Γ. Παπανικολάου» της Θεσσαλονίκης, Νικόλαος Αγγελής, αναφέρθηκε στα τελευταία επιστημονικά δεδομένα για κάθε μια από τις κυριότερες αναπνευστικές παθήσεις, μιλώντας στο 4ο Συνέδριο για την πρόληψη και αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα, που διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη το Θεαγένειο αντικαρκινικό νοσοκομείο.
Βρογχικό άσθμα
Οι μελέτες δείχνουν πως δεν φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης από την COVID-19, ενώ μεγάλες μεταναλύσεις έχουν δείξει πως δεν υπάρχει διαφορά και σε ό,τι αφορά την σοβαρότητα της νόσου, καθώς και την πιθανότητα νοσηλείας και θανάτου.
Για τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή, που αποτελούν τη βάση της θεραπείας για το βρογχικό άσθμα, έχει φανεί πως η χρήση τους δεν επιβαρύνει, σε αντίθεση με τα per os κορτικοστεροειδή, που συνδέονται με αυξημένη θνητότητα. Το γεγονός, σύμφωνα με τον κ. Αγγελή, «καταδεικνύει πόσο σημαντικό είναι μα έχουμε ρυθμισμένο το άσθμα, ώστε να μην χρειάζεται να πάρουμε αυτού του είδους τη θεραπεία».
Στα χρόνια της πανδημίας έχει καταγραφεί μείωση των παροξύνσεων, κάτι που αποδίδεται κυρίως στα μέτρα για την δημόσια υγεία όπως η αποστασιοποίηση, η μείωση άλλων λοιμώξεων, το πλύσιμο χεριών, η χρήση μάσκας κλπ.
Με βάση τα παραπάνω, ο ασθενής πρέπει να συνεχίσει ευλαβικά να παίρνει την αγωγή του για το άσθμα, ώστε αυτό να είναι ρυθμισμένο και να έχει γραπτό πλάνο δράσης ώστε να αυξάνει την δόση των ρυθμιστικών και ανακουφιστικών φαρμάκων σε περίπτωση επιδείνωσης συμπτωμάτων. Απαραίτητος είναι ο εμβολιασμός τόσο για τη γρίπη όσο και για την COVID-19, πάντα ελέγχοντας την ύπαρξη κάποιας αλλεργίας στα συστατικά των εμβολίων.
Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια
Η ΧΑΠ παραμένει και κατά τη διάρκεια της πανδημίας η τρίτη κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως. Παρόλα αυτά, παρατηρήθηκε μείωση των νοσηλειών λόγω ΧΑΠ, μείωση επισκέψεων στα επείγοντα και στις δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας, κάτι που επίσης αποδίδεται εν μέρει στα περιοριστικά μέτρα, ενώ έχει φανεί και καλύτερη συμμόρφωση στην φαρμακοθεραπεία, επειδή αυξήθηκε το αίσθημα του φόβου.
Οι ασθενείς με ΧΑΠ έχουν αυξημένη ευαισθησία στις ιογενείς λοιμώξεις, ενώ πολλές μελέτες και αναλύσεις δείχνουν και πιθανότητα νοσηλείας, διασωλήνωσης και θανάτου κατά τη λοίμωξη με COVID-19.
Σε ό,τι αφορά τα κορτικοστεροειδή, οι απόψεις είναι διφορούμενες: Έχει αποδειχθεί τα προηγούμενα χρόνια ότι μειώνουν την φλεγμονή τύπου 2, τις παροξύνσεις, ίσως και τον πολλαπλασιασμό του ιού. Ωστόσο, φαίνεται ότι προκαλούν και ανοσοκαταστολή, αυξημένο βακτηριακό αποικισμό των πνευμόνων και είναι υπό συζήτηση αν προκαλούν αυξημένο κίνδυνο για πνευμονία, όπως είπε ο κ.Αγγελής, διευκρινίζοντας ωστόσο πως δεν τίθεται θέμα διακοπής χρήσης τους.
Στις οδηγίες προς τους ασθενείς με ΧΑΠ περιλαμβάνονται τα προστατευτικά μέτρα (μάσκα, αποφυγή συνωστισμού) και ο εμβολιασμός για κορωνοϊό, γρίπη και πνευμονιόκοκκο. Επίσης, αποφεύγονται οι σπιρομετρήσεις αν δεν είναι απολύτως απαραίτητο για την διάγνωση της νόσου, συνεχίζεται η αγωγή ως έχει και ενθαρρύνεται η συνέχιση της φυσικής δραστηριότητας.
Διάμεσες πνευμονοπάθειες
Πρόκειται για μια ετερογενή ομάδα περισσότερων από 200 ασθενειών, με συνήθεις την ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση και αυτές που σχετίζονται με αυτοάνοσα νοσήματα.
Οι ασθενείς αυτοί είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στη λοίμωξη από COVID-19, καθώς έχουν περιορισμένες αναπνευστικές εφεδρείες και πολλές φορές αντιμετωπίζονται με φάρμακα που προκαλούν ανοσοκαταστολή.
Έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα νόσησης, πολύ σοβαρότερη νόσηση (με αξιοσημείωτο τον ιδιαίτερα μεγαλύτερο κίνδυνο στην πνευμονική ίνωση), διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να χρησιμοποιήσουν οξυγόνο, να μπουν σε ΜΕΘ, να διασωληνωθούν, και αυξημένη θνητότητα.
Επίσης, έχει φανεί η μειωμένη απόκρισή τους στα διαθέσιμα εμβόλια και γι’ αυτό το λόγο είναι θεμιτό –αν το επιτρέπει η κλινική εικόνα του ασθενούς- να καθυστερήσει η έναρξη της θεραπείας μέχρι να πραγματοποιηθεί ο εμβολιασμός.
Διαταραχές ύπνου
Διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν τον ύπνο κατά τη λοίμωξη με COVID-19, μεταξύ των οποίων τα αυξημένα ποσοστά συμπτωμάτων άγχους, κατάθλιψης και διαταραχής μετατραυματικού στρες.
Το σύνδρομο αποφρακτικών απνοιών συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο νοσημάτων που σχετίζονται με κακή έκβαση από την COVID-19, όπως είναι η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, καρδιακές αρρυθμίες, καρδιαγγειακή νόσος. Επίσης, η παχυσαρκία, η προχωρημένη ηλικία και το ανδρικό φύλο σχετίζονται με μεγαλύτερη σοβαρότητα του συνδρόμου αποφρακτικών απνοιών.
«Το σύνδρομο απνοιών και η COVID-19 έχουν κοινό παθογενετικό μηχανισμό σε κάποια επίπεδα φλεγμονής», ανέφερε ο κ.Αγγελής, προσθέτοντας πως όσο σοβαρότερο είναι το σύνδρομο απνοιών τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος νόσησης από COVID-19, ενώ αντίστροφα μειώνεται όσο καλύτερα είναι ρυθμισμένο είναι το σύνδρομο.
Σαφώς στους ασθενείς αυτούς είναι μεγαλύτερος ο κίνδυνος νοσηλείας και σοβαρής νόσου και έτσι πρέπει να υπάρξει μέριμνα για μικρότερη έκθεσή τους στον κίνδυνο λοίμωξης από κορωνοϊό.
Κυστική ίνωση
Ο κίνδυνος για τους ασθενείς με κυστική ίνωση είναι μετριασμένος, όπως έχει φανεί από αρκετές μελέτες. Φάνηκε ότι μεγαλύτερο κίνδυνο έχουν οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση πνεύμονα και είναι υπό ανοσοκατασταλτική αγωγή.
Ο μετριασμένος κίνδυνος οφείλεται κυρίως στη λήψη των μέτρων ασφαλείας, αλλά και σε άλλους παράγοντες. Υπάρχουν κάποια ζητήματα που αφορούν την παθοφυσιολογία της νόσου που ίσως εμποδίζει τον ιό να μπει στα κύτταρα, ενώ κάποιες αγωγές που λαμβάνουν σε σταθερή βάση οι ασθενείς αυτοί μειώνουν τον κίνδυνο νόσησης από κορωνοϊό.
Εξαπλάσιες αναπάντητες κλήσεις στο κινητό
Θέλοντας να καταδείξει με σχηματικό τρόπο τον πρωταρχικό ρόλο των πνευμονολόγων στην αντιμετώπιση της πανδημίας και τη μεγάλη πίεση που δέχτηκε η συγκεκριμένη ειδικότητα, ο κ.Αγγελής παρέθεσε αποκόμματα της ανάλυσης λογαριασμών του επαγγελματικού κινητού τηλεφώνου του. Στο δίμηνο Δεκέμβριος 2018 – Ιανουάριος 2019 (προ πανδημίας) οι κλήσεις που δεν πρόλαβε να απαντήσει και κάλεσε πίσω στη συνέχεια ήταν 400. Στο αντίστοιχο δίμηνο μέσα στην πανδημία έφτασαν τις 2.200, δηλαδή σχεδόν εξαπλασιάστηκαν.
Όπως είπε, η πρωτοβάθμια φροντίδα αποτέλεσε τον κυματοθραύστη στα μεγάλα κύματα, όπου υπήρξε τεράστιο πρόβλημα στην διαλογή των ασθενών και τεράστιο άγχος των ασθενών για το πώς θα τους διαχειριστούν οι γιατροί.