Πολυάριθμα αναδυόμενα νέα στελέχη του SARS-CoV-2 έχουν επιδοθεί σε μια κούρσα επικράτησης σε διάφορες χώρες, την ώρα που η επιστήμη προσπαθεί να κερδίσει μέτρα στη δική της κούρσα με τον ιό, που από την αρχή της πανδημίας προπορεύεται. Η απουσία περιορισμών και ο μη καθαρισμός του αέρα στους εσωτερικούς χώρους τού δίνει την ευκαιρία να κυκλοφορεί ανεξέλεγκτα, την ώρα που ο εμβολιασμός έχει ατονήσει.
Για τον παθολόγο, διδάκτορα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και συγγραφέα Γιώργο Παππά, το παραπάνω σκηνικό δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για το τέλος της πανδημίας. Όπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, στο τελευταίο του «Ημερολόγιο Κορωνοϊού», η πανδημία δεν τελειώνει όσο δεν την ερμηνεύουμε, όσο απαξιώνουμε την επιστήμη, όσο επιτρέπουμε στον ιό να προκαλεί επαναλαμβανόμενες μαζικές μολύνσεις και επαναμολύνσεις, παράγοντας διαρκώς νέα απειλητικά στελέχη με δυνατότητα ανοσολογικής διαφυγής.
Μιλώντας στο iatronet.gr, ο κ. Παππάς εξηγεί τους λόγους που δεν είναι τόσο αισιόδοξος για το τέλος της πανδημίας.
Το «ράλι» των νέων στελεχών
Σε αντίθεση με προηγούμενες φάσεις της πανδημίας, σήμερα βρίσκεται σε εξέλιξη μια πρωτόγνωρη κατάσταση μαζικής εμφάνισης διαφορετικών νέων στελεχών του ιού, που βρίσκονται σε ανταγωνισμό μεταξύ τους, χωρίς να είναι ορατό ποιο από αυτά θα επικρατήσει. Κοινό χαρακτηριστικό όλων είναι η δυνατότητα να διαφεύγουν όλο και περισσότερο της ανοσίας μας.
«Οι δύο πρώτες μελέτες, από δύο πολύ καλές ομάδες από τη Σουηδία και την Κίνα, που παρακολουθούν τα χαρακτηριστικά των νέων στελεχών, έδειξαν πως κάποια από τα νέα στελέχη φαίνεται να είναι λιγότερο ευαίσθητα στα εξουδετερωτικά αντισώματα, ένα μέρος δηλαδή της ανοσίας που έχουμε αναπτύξει, αυτό που μας προστατεύει περισσότερο από το να μην κολλήσουμε. Είναι άγνωστο αν θα διαφεύγουν και της ανοσίας που μας προστατεύει από τη σοβαρή νόσο», σημειώνει και προσθέτει πως είναι ορατός ο κίνδυνος ενός νέου κύματος μαζικών μολύνσεων και επαναμολύνσεων, σε περίπτωση που επικρατήσει κάποιο από αυτά.
Το άλλο χαρακτηριστικό ορισμένων νέων στελεχών, προσθέτει, είναι ότι μπορεί να βγάλουν «νοκ άουτ» και ορισμένα άλλα προστατευτικά ή θεραπευτικά όπλα, μεταξύ αυτών το προστατευτικό μονοκλωνικό κοκτέιλ αντισωμάτων Evusheld της AstraZeneca, που στην Ελλάδα έχει χρησιμοποιηθεί σε συγκεκριμένους πληθυσμούς, ιδιαίτερα ανοσοκατεσταλμένους.
Έχουμε κερδίσει μέτρα από τον ιό
Ο κ. Παππάς παρατηρεί πως ενώ η επιστήμη είχε καταφέρει να κερδίσει βήματα στο κυνήγι του ιού που βρίσκεται πάντα μπροστά, κινδυνεύει πάλι με οπισθοχώρηση. «Μέχρι να φτιάξουμε εμβόλιο για την Όμικρον 1, είχε βγει το Όμικρον 2, το Όμικρον 4 και 5. Σήμερα φτάσαμε να εμβολιάζουμε για το στέλεχος που κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή. Είναι μια σημαντική πρόοδος», λέει, προσθέτοντας πως η πιθανή επικράτηση νέου στελέχους με μεγαλύτερη διαφυγή μπορεί να φέρει βήματα πίσω.
Σήμερα υπάρχει μεγάλος βαθμός αβεβαιότητας σχετικά με το ποιο από τα αναδυόμενα στελέχη θα επικρατήσει. «Άλλη παραλλαγή επικρατεί στο Βέλγιο, άλλη ανεβαίνει τώρα στις ΗΠΑ. Υπενθυμίζω ότι περιμέναμε τη ΒΑ.2.75, τώρα λέμε για τη ΒΑ2.75.2», αναφέρει και προσθέτει πως η πιθανή επικράτηση του ΒΑ.4.6 που ανεβαίνει στις ΗΠΑ ίσως είναι το καλό σενάριο. «Το κακό σενάριο είναι να επικρατήσει μια από τις πιο επιθετικές και μεταδοτικές, ή μάλλον, ακόμα χειρότερα, να δώσουμε το περιθώριο στον ιό να εμφανίσει σε 1-2 μήνες μια καινούργια παραλλαγή, που δεν θα είναι καν παρακλάδι της Όμικρον».
Να βάλουμε φρένο στην κυκλοφορία του ιού
Οι μαζικές μολύνσεις και επαναμολύνσεις δίνουν «ρεύμα» στον ιό να κάνει συνεχείς μεταλλάξεις, σημειώνει ο παθολόγος, τονίζοντας πως ο τρόπος να σταματήσει αυτό είναι να μπει φρένο στην ανεξέλεγκτη κυκλοφορία του.
«Όσο κι αν κάποιοι λένε ότι δεν παίζουν ρόλο τα κρούσματα, στην πραγματικότητα παίζουν ρόλο, γιατί αυτά είναι που τροφοδοτούν τη δεξαμενή των νοσηλειών, των ΜΕΘ και των θανάτων, καθώς και τη δεξαμενή των ασθενών με Long Covid», λέει, ενώ υπογραμμίζει το ζήτημα της κοινωνικής ευθύνης απέναντι σε ανθρώπους που δεν έχουν τα περιθώρια να κολλήσουν, όπως οι καρκινοπαθείς και οι ηλικιωμένοι.
«Βλέπω πως έχουν αρχίσει τα πρωτοσέλιδα ότι ‘πάνω από 65 ετών οι περισσότεροι που πέθαναν’. Ναι, αλλά ο 65άρης τι είναι; αναλώσιμος; Έχω πολλούς ασθενείς 85 ετών που κάνουν χειρωνακτική εργασία γιατί μπορούν. Η ηλικία δεν μπορεί να είναι κριτήριο, πολύ περισσότερο όταν κάποτε δακρύζαμε και κλαίγαμε για τους ηλικιωμένους», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Καθαρισμός αέρα
Το βασικό μέτρο περιορισμού της διασποράς σήμερα, σύμφωνα με τον κ. Παππά, είναι ο καθαρισμός του αέρα στους κλειστούς χώρους, σε συνδυασμό με τη χρήση μάσκας σε κάποιους από αυτούς, όπου υπάρχει συνωστισμός.
«Υπάρχουν αποδείξεις ατράνταχτες πλέον ότι ο καθαρός αέρας βοηθάει και τη νοητική ικανότητα των παιδιών, στα αποτελέσματα των εξετάσεων, ελαττώνει και άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού, βοηθάει να έχουν λιγότερες κρίσεις άσθματος σε παιδιά που έχουν πρόβλημα», τονίζει, προσθέτοντας πως στην Ελλάδα δεν γίνεται τίποτα σε αυτή την κατεύθυνση, σε αντίθεση με πολλές δυτικές χώρες στις οποίες θέλουμε να μοιάσουμε.
«Το κόστος είναι πολύ μικρότερο από αυτό που φαντάζεται κανείς και έχει τεράστιο όφελος. Στην περσινή σχολική χρονιά κόλλησαν τα μισά παιδιά, θα φροντίσουμε να κολλήσουν και τα υπόλοιπα μισά φέτος; Υπάρχει κανένας λόγος να γίνει αυτό;» διερωτάται.
Απαξίωση του εμβολιασμού
Ο κ. Παππάς εντοπίζει μια τάση απαξίωσης του εμβολιασμού σε σημαντικό μέρος της κοινωνίας και δεν διστάζει να υποδείξει τους υπεύθυνους. «Από την άνοιξη άρχισε η παραφιλολογία να μην κάνουμε το εμβόλιο, υπουργός συνιστούσε σε δημοσιογράφο σε ζωντανή σύνδεση να μην το κάνει, ενώ αρμόδιος της επιστημονικής επιτροπής έλεγε μην κάνετε το εμβόλιο ή αρχίστε μετά, κάντε το Όμικρον 1, ή κάντε το Όμικρον 4-5 κ.ο.κ.», σημειώνει.
Παραπέμπει στα αποτελέσματα των μελετών για το σημαντικό όφελος της 4ης δόσης στην αύξηση της προστασίας από τη σοβαρή νόσο και στην ελάττωση της πιθανότητας μόλυνσης, ενώ διερωτάται ποιος από τους επίσημους έκανε δημόσια την ενισχυτική δόση για να δώσει το καλό παράδειγμα. «Έχουμε φτάσει πάλι σε αυτό το σημείο πλέον: του να δώσουμε το καλό παράδειγμα, αφού πρώτα φροντίσαμε να κάνουμε τον κόσμο να αποξενωθεί από την επιστήμη. Και την ευθύνη για την αποξένωση από την επιστήμη την έχουν η πολιτεία και η επιστήμη. Λιγότερο οι διακινητές του ψέματος. Αυτοί βρήκαν χώρο και μπήκαν και κανένας δεν τους τιμώρησε».