Παρίσι, Λονδίνο, Μπέργκαμο, Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ικαρία. Ο καθηγητής Αιματολογίας της Ιατρικής Σχολής της Σορβόνης, Γρηγόρης Γεροτζιάφας, βρέθηκε διαδοχικά σε αυτές τις πέντε περιοχές τους τελευταίους τρεις μήνες.
Στο όμορφο νησί του Ανατολικού Αιγαίου, όπου κάνει τις διακοπές του τις τελευταίες μέρες, «συναντήθηκε» με τον SARS-CoV-2, πιθανώς σε μια συναυλία, και είχε ελαφρά νόσηση με πολύ ήπια συμπτώματα. Βάζοντας στη σειρά τα γεγονότα και τις συνθήκες σε κάθε μέρος που επισκέφθηκε, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «το ‘γενικό ιικό φορτίο’ που κυκλοφορεί στους ανοιχτούς χώρους συνεύρεσης της Ικαρίας είναι πολύ μεγαλύτερο σε σύγκριση με το Παρίσι, το Bergamo, την Αθήνα, το Λονδίνο, την Θεσσαλονίκη (υποθέτω ότι κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στα άλλα νησιά και παραθεριστικά κέντρα της ηπειρωτικής Ελλάδας). Αυτό εξηγεί γιατί κόλλησα τον ιό σήμερα», όπως έγραψε στον προσωπικό του λογαριασμό σε κοινωνικό δίκτυο.
Μιλώντας στο iatronet.gr, ο καθηγητής εξηγεί γιατί κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα. Αξιολογεί τη σημερινή επιδημιολογική εικόνα, ενώ δεν κρύβει την ανησυχία του ότι μετά το φθινόπωρο μπορεί να ζήσουμε μια επανάληψη του περσινού φονικού επιδημικού κύματος. Ζητά να υπάρξει ευρεία καμπάνια για την αξία της τέταρτης δόσης και των μέτρων ατομικής προστασίας, ενώ προτείνει τοπικά στοχευμένα μέτρα σε περιοχές με χαμηλότερη εμβολιαστική κάλυψη. Ενόψει της έναρξης της σχολικής χρονιάς, δηλώνει αντίθετος με τη λογική της ατομικής ευθύνης, τονίζοντας πως τους κανόνες πρέπει να τους θέτει το κράτος.
Γιατί κόλλησα στην Ικαρία
Όπως επισημαίνει η προσωπική του εμπειρία λοίμωξης από τον ιό επιβεβαιώνει τη βιβλιογραφία. Παραπέμπει σε μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο στο Nature, η οποία ανέδειξε πως ένας εμβολιασμένος που θα πάρει τον ιό έχει αφενός χαμηλότερο ιικό φορτίο από έναν ανεμβολίαστο που θα εκτεθεί στην ίδια πηγή του ιού, και αφετέρου έχει κατά 30% ως 40% μικρότερη πιθανότητα να μεταδώσει τον ιό σε σχέση με τον ανεμβολίαστο. Η μελέτη αφορά το στέλεχος Δέλτα, που επίσης είχε αντίσταση στο εμβόλιο όπως η Όμικρον.
«Άρα αφενός θα έχω ηπιότερα συμπτώματα (στο βαθμό που δεν έχω άλλα προβλήματα) γιατί θα πάρω λιγότερο ιικό φορτίο και έχω το ανοσοποιητικό μου σύστημα προετοιμασμένο εξαιτίας του εμβολίου και αφετέρου θα μεταδώσω λιγότερο στην οικογένειά μου, στο περιβάλλον μου, στο πανηγύρι ή στο μετρό. Αυτός που θα εκτεθεί σε μένα θα πάρει λιγότερο ιικό φορτίο και θα έχει μικρότερη πιθανότητα δραματικών γεγονότων», σημειώνει.
Σε αυτό το πλαίσιο, και αιτιολογώντας τη σύγκριση του κινδύνου έκθεσης στην Ικαρία σε σχέση με τις ευρωπαϊκές πόλεις όπου βρέθηκε προηγουμένως, τη συνδέει με τα ποσοστά εμβολιασμού. «Στο Παρίσι έχουμε ένα ποσοστό εμβολιασμού 80%. Η πιθανότητα να υπάρχει ένας ‘υπερμεταδότης’ σε έναν χώρο συνάθροισης ανθρώπων με τέτοια ποσοστά είναι ελάχιστη», σημειώνει και προσθέτει: «Στην Ικαρία, παρόλο που οι ντόπιοι μεγάλης ηλικίας έχουν εμβολιαστεί σε μεγάλα ποσοστά, είναι ανεμβολίαστοι πολλοί από τους τουρίστες που επιλέγουν αυτό το μέρος επειδή είναι πιο ‘εναλλακτικοί’. Άρα το ιικό φορτίο που κυκλοφορεί σε ένα πανηγύρι ή σε μια συναυλία εδώ είναι μεγαλύτερη».
Κινδυνεύουμε να ξαναζήσουμε το περσινό δράμα
Ανοσία που φθίνει με το χρόνο, υψηλό ποσοστό ανεμβολίαστων σε μεγάλες πόλεις, νέα στελέχη με υψηλό βαθμό διαφυγής και πολίτες με ανοσοεπάρκεια συνθέτουν ένα επικίνδυνο «κοκτέιλ» που σε συνδυασμό με την επιστροφή από τις διακοπές μπορεί να πυροδοτήσει ένα νέο «βαρύ» κύμα κορωνοϊού μετά το φθινόπωρο, παρόμοιο με το περσινό.
«Τα παραθεριστικά κέντρα είναι εκκολαπτήρια του ιού. Εκεί βρίσκεται κυρίως νεολαία, η οποία γενικά το περνάει πιο ήπια. Τις επόμενες μέρες θα επιστρέψουν στις πόλεις ασυμπτωματικοί φορείς ή άνθρωποι με ήπια συμπτώματα ενός απλού κρυολογήματος», αναφέρει και προσθέτει: «εδώ μπαίνει η παράμετρος πόλη, που σημαίνει περιβαλλοντικές – κλιματικές συνθήκες που ευνοούν τη μετάδοση. Ξέρουμε ότι η ρύπανση του περιβάλλοντος δημιουργεί οχήματα πάνω στα οποία τα σωματίδια που βγάζω εγώ σήμερα ως θετικός μπορούν να πάνε σε μεγαλύτερη απόσταση στην Αθήνα ή στο Παρίσι από ότι μπορούν στην Ικαρία, όπου βρίσκομαι τώρα».
Σε συνδυασμό με τους άλλους παράγοντες κινδύνου (φθίνουσα ανοσία, χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη, ανοσιακή διαφυγή νέων στελεχών, ευάλωτος πληθυσμός), προβλέπει ότι θα δημιουργηθούν αλυσίδες μετάδοσης που σταδιακά θα δημιουργήσουν το επόμενο κύμα. «Θα ξαναβρεθούμε στο ίδιο πρόβλημα που είχαμε πέρυσι, με μεγάλες εστίες κυρίως σε περιοχές με χαμηλά εμβολιαστικά ποσοστά, όπως συνέβη στη Δυτική Αθήνα. Θα δημιουργηθούν πάλι συνθήκες αναπαραγωγής επιδημικού κύματος πια σε πληθυσμούς πιο ευαίσθητους στο να υποστούν σκληρή λοίμωξη από COVID-19», υπογραμμίζει.
Τέταρτη δόση και μέτρα τοπικά
Ο καθηγητής εκτιμά πως υπό αυτές τις συνθήκες θα παραμείνουν ψηλά και οι σκληροί δείκτες της πανδημίας. «Το καλοκαίρι της Ελλάδας φέτος είναι πολύ πιο σκληρό από το καλοκαίρι της Γαλλίας και ο λόγος είναι η ανομοιογένεια του εμβολιασμού. Φοβάμαι ότι θα ξαναμπούμε στην ίδια διελκυστίνδα και αυτό θα καθορίσει τους σκληρούς δείκτες», αναφέρει και ζητά να υπάρξει ισχυρή εμβολιαστική καμπάνια για την 4η δόση, καθώς και για τα νέα εμβόλια.
Με αφορμή τις πρώτες διαρροές και τα σενάρια ενόψει της νέας σχολικής χρονιάς, ο κ.Γεροτζιάφας διατυπώνει την διαφωνία του στο ενδεχόμενο να εναποτεθεί στην ατομική ευθύνη η χρήση ή μη της μάσκας στα σχολεία.
«Το κράτος είναι αυτό που πρέπει να αποφασίσει», τονίζει, και παρατηρεί πως το πνεύμα της ατομικής ευθύνης ατονεί σε συνθήκες γενικής χαλάρωσης. Παραπέμπει, μάλιστα, στην πρόσφατη εμπειρία του από το Λονδίνο, όπου το γεγονός ότι κανείς δεν φορούσε μάσκα ούτε στο μετρό έκανε και τον ίδιο να τη βγάλει μετά τις δύο πρώτες μέρες.
Ο ίδιος προτείνει τη λήψη στοχευμένων μέτρων, εστιασμένων τοπικά, με ευθύνη του κράτους. «Στην βιβλιογραφία ήδη από τον πρώτο χρόνο της πανδημίας -για να μην πω από το πρώτο εξάμηνο- αφού περάσαμε το πρώτο σοκ των γενικών lockdown, είχε αρχίσει να φαίνεται η λογική της περιοχικής και προσαρμοσμένης στρατηγικής για την πανδημία», σημειώνει και προσθέτει: «Υπάρχουν περιοχές όπου η κυκλοφορία του ιού είναι μεγάλη, έχουμε σήμερα ευαίσθητα συστήματα για να τις βρούμε. Υπάρχουν περιοχές με χαμηλό ποσοστό εμβολιασμού. Τα μέτρα που θα εφαρμόσεις σε αυτές τις περιοχές δεν είναι τα ίδια με τα μέτρα που θα εφαρμόσεις σε άλλες με ποιοτικό περιβάλλον και υψηλά ποσοστά εμβολιασμού».
Ο καθηγητής θεωρεί πως η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο σε μια τέτοια στρατηγική. «Αλλιώς θα είμαστε πάντα σε αυτό το δίλημμα: θα επιβάλλουμε στα παιδάκια να φορέσουν όλα μάσκες με τις συνέπειες που έχει στο ψυχολογικό επίπεδο; Ή θα δεχτούμε να έχουμε πολλούς ανθρώπους που θα έχουν ανάγκη να νοσηλευτούν ταυτόχρονα, άρα να γεμίσουν τα νοσοκομεία;».