Επικράτηση των στελεχών Όμικρον ΒΑ.4 & 5 του SARS-CoV-2 σε ποσοστό 69% επί του συνολικού ιικού φορτίου των αστικών αποβλήτων της Θεσσαλονίκης, το οποίο παρουσιάζει αυξητική τάση, δείχνουν οι πιο πρόσφατες μετρήσεις για την έρευνα που διεξάγει η Ομάδα Επιδημιολογίας Λυμάτων του ΑΠΘ με την ΕΥΑΘ, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και στο πλαίσιο του Εθνικού Δικτύου του ΕΟΔΥ.
Η ομάδα του ΑΠΘ ανέπτυξε δύο νέες μοριακές μέθοδοους real-time PCR, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να πολλαπλασιάζουν επιλεκτικά και να ποσοτικοποιούν τμήματα του γονιδιώματος των στελεχών Όμικρον ΒΑ.2 και ΒΑ.4 & 5.
Όπως φαίνεται στο διάγραμμα που παρουσιάζει το ΑΠΕ-ΜΠΕ η αυξητική τάση στο ιικό φορτίο των λυμάτων από τα τέλη του Μαϊου και μετά συμπίπτει με την ανάδυση και σταδιακή επικράτηση των στελεχών Όμικρον ΒΑ.4 & 5 του SARS-CoV-2.
Συγκεκριμένα, στα δείγματα που λαμβάνονται καθημερινά στην είσοδο της εγκατάστασης επεξεργασίας λυμάτων Θεσσαλονίκης, αναφορικά με τις εξορθολογισμένες τιμές σχετικής έκκρισης ιικού φορτίου, η μέση τιμή των δύο πιο πρόσφατων μετρήσεων, δηλαδή της Τρίτης 14/06/2022 και της Τετάρτης 15/06/2022 είναι:
- Οριακά αυξημένη (+22%) σε σχέση με τη μέση τιμή των δύο αμέσως προηγούμενων μετρήσεων της Κυριακής 12/06/2022 και της Δευτέρας 13/06/2022.
- Αυξημένη (+36%) σε σχέση με την μέση τιμή της προηγούμενης Τρίτης 07/06/2022 και Τετάρτης 08/06/2022.
Ερωτηθείς για τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τη μελέτη των στελεχών της Όμικρον ο πρύτανης του και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας του ΑΠΘ, καθηγητής Νίκος Παπαϊωάννου δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Συστηματική ανάλυση του ιικού φορτίου των λυμάτων στη Θεσαλονίκη έδειξε ότι κατά την τρέχουσα περίοδο το επιδημικό κύμα, οφειλόμενο στο στέλεχος Όμικρον ΒΑ.2, βαίνει διαρκώς μειούμενο, ενώ ταυτόχρονα έχουμε εμφάνιση των στελεχών Όμικρον ΒΑ.4 και ΒΑ.5. Η αυξανόμενη διασπορά των στελεχών Ομικρον ΒΑ.4 & 5 στην πόλη, μπορεί να αποδοθεί κυρίως στην ανοσοδιαφυγή τους. Το τελικό μέγεθος του νέου κύματος που φαίνεται να αναδύεται δεν μπορεί να εκτιμηθεί, καθώς η ανοσία της κοινότητας λόγω της πρόσφατης μεγάλης διασποράς του ΒΑ.2 στην πόλη αλλά και οι συνθήκες του καλοκαιριού είναι ανασχετικοί παράγοντες. Πάντως, ακόμη και εν μέσω καλοκαιριού, ο ρυθμός αύξησης του ιικού φορτίου των ΒΑ.4&5 πρέπει να μας επιστήσει την προσοχή, ειδικά σε ό,τι αφορά τις ευπαθείς ομάδες».
Ο καθηγητής του Τμήματος Χημείας του ΑΠΘ Θοδωρής Καραπάντσιος σχολίασε τις δυσκολίες που συναντά αυτή την περίοδο η Ομάδα Επιδημιολογίας Λυμάτων του ΑΠΘ στον εξορθολογισμό των μετρήσεων ιικού φορτίου. «Αφενός υπάρχει αλλοίωση του πληθυσμού που ξεκινά από Παρασκευή και φτάνει μέχρι και Δευτέρα και αφετέρου είχαμε συχνές και έντονες βροχοπτώσεις που, για το μερικώς παντορροικό σύστημα αποχέτευσης της Θεσσαλονίκης, οδήγησε σε μεγαλύτερους από το συνηθισμένο όγκους λυμάτων. Και για τις δύο αυτές παραμέτρους έχουν γίνει προσεκτικές αναγωγές κατά τον εξορθολογισμό των μετρήσεων, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Παρόλα αυτά, κάθε πρόσθετη αναγωγή εισάγει ένα καινούργιο ποσοστό σφάλματος, το οποίο πρέπει να συνεκτιμάται κατά την ερμηνεία των μετρήσεων».
Σχετικά με την ανάδυση των στελεχών Όμικρον ΒΑ.4 και ΒΑ.5 ο αναπληρωτής καθηγητής Μοριακής Μικροβιολογίας του Τμήματος Κτηνιατρικής του ΑΠΘ, Χρυσόστομος Δόβας, εξήγησε: «Οι αναλύσεις μας διενεργήθηκαν με δύο νέες μεθόδους που αναπτύξαμε για την αποκλειστική ενίσχυση και ποσοτικοποίηση των στελεχών Όμικρον ΒΑ.2 και ΒΑ.4&5 αντίστοιχα, οι οποίες βασίζονται σε μια απάλειψη "υπογραφή" στο γονίδιο της ακίδας του ιού. Τα δεδομένα καταδεικνύουν την ανάδυση των στελεχών ΒΑ.4&5 στην πόλη μετά τα μέσα Μαΐου, ενώ με βάση τις πρόσφατες μετρήσεις 22 ημερών υπολογίζεται ένας ρυθμός διπλασιασμού του ιικού τους φορτίου ανά 7 ημέρες. Στο δείγμα της 15ης Ιουνίου το ποσοστό των ΒΑ.4&5 ήταν 69% επί του συνολικού φορτίου.»