Μπορούν να διοικήσουν νοσοκομεία ένας γυμναστής, ένας κουφωματάς, ένας κομμωτής, ένας θεολόγος ή ένας απόστρατος του στρατού ή της αστυνομίας; Το ερώτημα είναι διαχρονικό, αλλά αποκτά άλλη διάσταση σε συνθήκες πανδημίας.
Οι διορισμοί διοικητών νοσοκομείων με κύριο κριτήριο επιλογής τα «ένσημά» τους στο εκάστοτε κυβερνών κόμμα δεν είναι καινούργια πρακτική. Δυστυχώς, αποτελεί την πεπατημένη, που με λίγες εξαιρέσεις διαπερνά οριζόντια όλες τις κυβερνήσεις της χώρας. Κι αν σε «κανονικές» εποχές, οι επιπτώσεις στην ομαλή λειτουργία των νοσηλευτικών ιδρυμάτων δεν αναδεικνύονται, η μεγαλύτερη πρόκληση δημόσιας υγείας τα τελευταία εκατό χρόνια φέρνει στην επιφάνεια αδυναμίες διοίκησης, παραλείψεις και λανθασμένες επιλογές, καθώς και την πιθανή αντανάκλασή τους στην υγεία των ασθενών. Όπως ήταν φυσικό, η συζήτηση έχει ανοίξει στις μέρες που διανύουμε.
Το τελευταίο διάστημα, πληθαίνουν οι καταγγελίες για τραγικές καταστάσεις που επικρατούν σε νοσοκομεία, κυρίως της περιφέρειας. Αυτές ξεκινούν από σημαντικές ελλείψεις σε μέσα ατομικής προστασίας για το υγειονομικό προσωπικό, περνούν σε ελλιπή παροχή οξυγόνου και φτάνουν στη διαμόρφωση διάσπαρτων κλινικών Covid, σε επικοινωνία με μη Covid κλινικές, που ευνοούν τη μετάδοση και όπως καταγγέλλεται, μετατρέπουν ολόκληρα νοσηλευτικά ιδρύματα σε εστίες διασποράς κορωνοϊού μεταξύ ασθενών και προσωπικού.
Επιστημονικά συμβούλια και διευθύνσεις ιατρικών υπηρεσιών που κάνουν σχετικές εισηγήσεις ή και κεντρικές κατευθυντήριες γραμμές από τις ΥΠΕ συχνά χρησιμοποιούνται ως ασπίδα και άλλοθι για τις όποιες αστοχίες, για τις οποίες, ωστόσο, την τελική ευθύνη φέρουν οι διοικήσεις. Οι φωνές όσων έγκαιρα είχαν χτυπήσει «καμπανάκι» γίνονται κραυγές αγωνίας και δεν λείπουν όσοι ζητούν από το υπουργείο να προχωρήσει σε άμεσες αλλαγές προσώπων.
Το Euro2day.gr επιχειρεί μια αποτύπωση της κατάστασης σε νοσοκομεία «κόκκινων» νομών της Βόρειας Ελλάδας, καταγράφει τις απόψεις διοικήσεων, εργαζομένων και επιστημονικών φορέων, ενώ επαναφέρει τη διαχρονική συζήτηση για την ανάγκη αξιοκρατικής επιλογής στελεχών διοίκησης στα νοσηλευτικά ιδρύματα.
Κραυγή αγωνίας για τα περιφερειακά νοσοκομεία
Το Κιλκίς είναι σταθερά ένας από τους πιο επιβαρημένους επιδημιολογικά νομούς της χώρας. Τα δύο νοσοκομεία του -Κιλκίς και Γουμένισσας- διοικούνται, αντίστοιχα, από τον Γιάννη Ανδρίτσο, γυμναστή και πρώην προπονητή του Εδεσσαϊκού, και τον Ηλία Ζάχαρη, που ασχολείται επαγγελματικά με την οικογενειακή επιχείρηση κουφωμάτων.
Τα πτυχία τους -από τα ΤΕΦΑΑ και το Τμήμα Γεωλογίας του ΑΠΘ, αντίστοιχα- δεν ήταν αυτά που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επιλογή τους, όσο η πολιτική τους διαδρομή στην αυτοδιοίκηση και στις τοπικές οργανώσεις της ΝΔ. Ο πρώτος ήταν υποψήφιος αντιπεριφερειάρχης Πέλλας το 2014 με τον εκλεκτό της ΝΔ για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Γιάννη Ιωαννίδη, ενώ το όνομά του «έπαιζε» και για τις λίστες της ΝΔ στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές. Ο δεύτερος ήταν πρόεδρος της ΝΟΔΕ Δυτικού Τομέα Θεσσαλονίκης και υποψήφιος δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών με τη στήριξη της ΝΔ στις τελευταίες αυτοδιοικητικές εκλογές.
Ηλίας Ζάχαρης, διοικητής Νοσοκομείου Γουμένισσας
Η κατάσταση στο Κιλκίς στη διάρκεια της δεύτερης φάσης της πανδημίας έχει αναδειχτεί κατ' επανάληψη, με σειρά καταγγελιών, που έχουν δημοσιευτεί και στο Euro2day.gr. Εργαζόμενοι έχουν αναφερθεί μεταξύ άλλων σε μη ομαλή τροφοδοσία οξυγόνου και ελλείψεις σε μέσα προστασίας που υποχρεώνουν το προσωπικό να φορά σακούλες στα πόδια αντί για ποδονάρια. Η διοίκηση διέψευσε τις καταγγελίες, αλλά η φωτιά φουντώνει αντί να καταλαγιάσει.
Ο πρώην βουλευτής και υπουργός της ΝΔ Κώστας Κιλτίδης βγήκε μπροστά από τους πρώτους, κάνοντας προειδοποιήσεις. Τώρα, προχωρά ένα βήμα παραπέρα, με αφορμή και τον πρόσφατο θάνατο νοσηλεύτριας του νοσοκομείου, ζητώντας ευθέως από το υπουργείο Υγείας να προβεί στην παύση της διοίκησης.
«Έχουν δημιουργηθεί τρία τμήματα Covid, σκόρπια μέσα στο κτίριο, σε επικοινωνία με άλλες κλινικές, διαδρόμους, ανελκυστήρες κοινής χρήσης από όλους. Το ίδιο το νοσοκομείο έχει γίνει εστία μετάδοσης», λέει ο κ. Κιλτίδης και υποστηρίζει πως η διοίκηση σπεύδει τώρα να κάνει κάποιες διορθώσεις, έπειτα από παρεμβάσεις του ίδιου, των γιατρών και των εργαζομένων του νοσοκομείου.
Ο Κώστας Κιλτίδης
Απαντώντας, ο διοικητής του νοσοκομείου Κιλκίς Γιάννης Ανδρίτσος διαψεύδει τις καταγγελίες ενώ κάνει γνωστό πως η διοίκηση έχει καλέσει εκτάκτως την Εθνική Αρχή Διαφάνειας, προκειμένου να προβεί σε όλους τους ελέγχους και να καταγράψει τα πραγματικά δεδομένα.
«Σε συνεδρίαση του Δ.Σ. την Κυριακή, αποφασίσαμε να καλέσουμε την ανεξάρτητη Αρχή. Περιμένουμε επίσκεψη κλιμακίου ελεγκτών, για να καταγράψει με λεπτομέρεια την κατάσταση. Το όποιο πόρισμα θα αποκαλύψει τι πραγματικά συμβαίνει», ανέφερε στο Euro2day.gr ο κος Ανδρίτσος.
Γιάννης Ανδρίτσος, διοικητής Νοσοκομείου Κιλκίς
Ο ίδιος διαψεύδει πως υπήρξε επιστολή των αναισθησιολόγων του νοσοκομείου για μη τήρηση πρωτοκόλλων του ΕΟΔΥ, υποστηρίζοντας πως «ήταν μόνο κάποιες παρατηρήσεις και προτάσεις για βελτίωση της κατάστασης», οι οποίες συζητήθηκαν και προωθήθηκαν λύσεις. Για τα διάσπαρτα τμήματα Covid είπε πως δεν επικοινωνούν μεταξύ τους, κάτι που θα διαπιστωθεί και από τους ελέγχους της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας.
Για οτιδήποτε άλλο, ο διοικητής παρέπεμψε στην ανακοίνωση γιατρών του νοσοκομείου και του διευθυντή της Ιατρικής Υπηρεσίας, στις 2 Δεκεμβρίου, στις οποίες απαντούν στις καταγγελίες για το οξυγόνο, για τα μέσα ατομικής προστασίας κ.ά. «Όλοι κρινόμαστε, κι εμείς που είμαστε εδώ και δίνουμε τη μάχη, και ο καθένας που βγαίνει στα ΜΜΕ και διασπείρει ψευδείς καταγγελίες. Όλοι θα κριθούμε πού βγαίνουμε και γιατί βγαίνουμε», κατέληξε.
Σε ό,τι αφορά τη Γουμένισσα, ο διοικητής Ηλίας Ζάχαρης θεωρεί πως άδικα μπήκε το νοσοκομείο στο «κάδρο», μαζί με αυτά του Κιλκίς και της Κοζάνης, ως «οίκος ευθανασίας», σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό που τους αποδόθηκε με tweet από τον διευθυντή μεγάλης εφημερίδας. Μιλώντας στο Euro2day.gr, περιγράφει την κατάσταση στο νοσηλευτικό ίδρυμα, ενώ απαντά και στο αν η επιλογή του ήταν κομματική, υποστηρίζοντας πως η οικογενειακή επιχείρηση κουφωμάτων που διοικεί του δίνει εφόδια σε ό,τι αφορά την ικανότητα διοίκησης και οικονομικής διαχείρισης.
«Είμαστε το μοναδικό νοσηλευτικό ίδρυμα στην Ελλάδα που ήδη από τον Αύγουστο επέκτεινε το δίκτυο οξυγόνου και το μοναδικό νοσοκομείο αυτού του μεγέθους που έχει δύο πνευμονολόγους. Αυτά έγιναν με ενέργειες δικές μου», λέει και προσθέτει: «Παρόλο που δεν έχουμε κλινική Covid, χρειάστηκε να νοσηλεύσουμε για μέρες περιστατικά Covid μέχρι τη διακομιδή τους στο Κιλκίς ή στη Θεσσαλονίκη, ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάστασης. Εδώ νοσηλεύτηκε και η 93χρονη που δεν ήθελε να διακομιστεί αλλού και την είδατε όλοι να βγαίνει όρθια και υγιής. Αυτά απαντούν στο αν είμαστε οίκος ευθανασίας».
Σε ό,τι αφορά τα κριτήρια επιλογής του, υποστηρίζει πως δεν είχαν κομματικό πρόσημο, παρόλο που αναγνωρίζει την ανάγκη τα πρόσωπα σε θέσεις ευθύνης να έχουν «τα ίδια μυαλά» με τους κυβερνώντες. «Η Θεσσαλονίκη έχει δύο πανεπιστήμια: το ΑΠΘ και το Μακεδονίας. Τα έβγαλα και τα δύο -στο πρώτο, τη Σχολή Θετικών Επιστημών και στο δεύτερο, πήρα μεταπτυχιακό τίτλο Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών. Τα ένσημα που κολλάω από τα 18 μου χρόνια στην οικογενειακή επιχείρηση κουφωμάτων είναι τιμή μου. Η θέση που κατέχω δεν απαιτεί γνώσεις στην ιατρική, αλλά στη διοίκηση και στην οικονομική διαχείριση και αυτές τις έχω», κατέληξε.
Στην Κοζάνη, ο διοικητής του Μαμάτσειου Νοσοκομείου Στέργιος Γκανάτσιος έχει προηγούμενη διοικητική εμπειρία σε θέση ευθύνης, ως πρόεδρος του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, αλλά για πρώτη φορά το Νοέμβριο του 2019 κλήθηκε να διοικήσει νοσοκομείο. Στην Κοζάνη, που βρίσκεται εδώ και 2,5 μήνες σε lockdown, με σκληρότερα μέτρα τις τελευταίες δύο εβδομάδες, σχολιάστηκε πως η επιλογή του ίσως να συνδέεται με τη στενή του σχέση με τον πρώην πρόεδρο του ΤΕΙ Πειραιά και πατέρα του υπουργού Υγείας Παναγιώτη Κικίλια.
Στέργιος Γκανάτσιος, διοικητής Μαμάτσειου Νοσοκομείου Κοζάνης
Ο ίδιος ρωτήθηκε σε συνέντευξή του για την αλλαγή αντικειμένου και υποστήριξε πως δεν ήταν μια κομματική επιλογή. «Το αντικείμενο πάλι θα είναι διοίκηση Δεν θα πάω να χειρουργήσω κανέναν, ούτε θα πάω να εξετάσω κάποιον ασθενή. Έγιναν ανοικτές προκηρύξεις. Μάλλον από το βιογραφικό θα μπορούσα να ζητήσω τη θέση στα περισσότερα από τα κεντρικά νοσοκομεία της χώρας. Η κυβέρνηση δεν έκανε μια επιλογή κομματική αλλά αξιοκρατική. Τώρα, αν κατά τύχη άτομα τα οποία είναι μπροστά σε αξιολογική σειρά, είναι και στελέχη της ΝΔ, είναι άλλο θέμα», είπε.
Χρήστος Δόντσος, διοικητής Νοσοκομείου Έδεσσας
Στην Πέλλα, τα δύο νοσοκομεία, Έδεσσας και Γιαννιτσών, διοικούνται, αντίστοιχα, από τον νεαρό γιατρό, με θητεία στην αυτοδιοίκηση και τοπική ΟΝΝΕΔ Χρήστο Δόντσο και τον σύμβουλο επιχειρήσεων και πρώην πρόεδρο της Τοπικής της ΝΔ στη Σκύδρα Βαγγέλη Λόγγο.
Βαγγέλης Λόγγος, διοικητής Νοσοκομείου Γιαννιτσών
Η ΠΟΕΔΗΝ έχει προβεί σε σειρά ανακοινώσεων για την κατάσταση στα δύο νοσοκομεία, κάνοντας λόγο για νοσηλεία ασθενών με Covid-19 σε επαφή με ύποπτα περιστατικά ή με πολίτες που αντιμετωπίζουν άλλες ασθένειες, ενώ έχει καταγγείλει και διώξεις κατά συνδικαλιστών.
Ο πρόεδρος της Ένωσης Νοσοκομειακών Γιατρών Πέλλας Χαράλαμπος Αποστολίδης θεωρεί ως αποπροσανατολιστική την προσωποποίηση των ευθυνών. «Ο εκάστοτε διοικητής μπορεί πολλές φορές να επικαλεστεί σχετικές εισηγήσεις των επιτροπών και επιστημονικών συμβουλίων. Τα κριτήρια επιλογής διευθυντών είναι ένα ζήτημα, αλλά η επικέντρωση ευθυνών σε ένα πρόσωπο αποπροσανατολίζει από τη μεγάλη εικόνα, που είναι οι κεντρικές πολιτικές στον χώρο της υγείας. Η μη επίταξη του ιδιωτικού τομέα είναι το κύριο ζήτημα, που είχε ως αποτέλεσμα την ασφυκτική πίεση στα δημόσια νοσοκομεία», ανέφερε στο iatronet.
Χαράλαμπος Αποστολίδης, πρόεδρος Γιατρών Πέλλας
Κομμωτές, εκτελωνιστές, θεολόγοι, στρατιωτικοί
Το Νοέμβριο του 2019, είχε προκαλέσει σάλο η τοποθέτηση του 80χρονου πρώην πολιτευτή της ΝΔ, του ΛΑΟΣ και των ΑΝΕΛ, Κωνσταντίνου Πατέρα, στη θέση του διοικητή του Νοσοκομείου Καρδίτσας και κυρίως οι δηλώσεις του πως την είχε ζητήσει ο ίδιος από τον Κ. Μητσοτάκη, όταν ήταν αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, με αντάλλαγμα να στρατευτεί ξανά με τη ΝΔ. Μετά τις αντιδράσεις, υποχρεώθηκε σε παραίτηση.
Κωνσταντίνος Πατέρας, παραιτήθηκε από διοικητής Νοσοκομείου Καρδίτσας
Το 2013 αποκαλύφθηκε πως ένας κομμωτής από την Καρδίτσα είχε διοριστεί με πλαστό πτυχίο νοσηλευτή ως διοικητής του νοσοκομείου Μολάων Λακωνίας.
Οι κομματικές επιλογές ανθρώπων που δεν έχουν σχέση με τον χώρο της υγείας σε θέσεις ευθύνης στα νοσοκομεία αποτελεί κοινή πρακτική, μετά το 2001 -και τις σχετικά αξιοκρατικές επιλογές (το 25% ανήκαν στη ΝΔ)-, όταν εισήχθη στο σύστημα για πρώτη φορά ο θεσμός του διοικητή, που αντικατέστησε αυτόν του προέδρου του Δ.Σ.
«Στο παρελθόν έχουν θητεύσει κομμωτές, εκτελωνιστές, θεολόγοι, πολύ συχνά απόστρατοι αστυνομικοί και αποτυχημένοι πολιτευτές», δηλώνει η Γεωργία Οικονομοπούλου, μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Management Υπηρεσιών Υγείας (ΕΕΜΥΥ) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Διοικητών Νοσοκομείων (European Association of Hospital Managers - EAHM).
Γεωργία Οικονομοπούλου
Η ΕΕΜΥΥ έχει κατ' επανάληψη καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για την αλλαγή των κριτηρίων επιλογής, προτείνοντας μάλιστα και νομοθετική ρύθμιση. Σε σχετική πρόταση τροπολογίας αναφέρεται μεταξύ άλλων να διαθέτουν οι υποψήφιοι μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών διετούς τουλάχιστον διάρκειας σε ένα από τα γνωστικά αντικείμενα: Οργάνωσης και Διοίκησης Μονάδων ή Υπηρεσιών Υγείας, Οικονομικών ή Πολιτικής ή Σχεδιασμού ή Ποιότητας ή Πληροφορικής Υγείας ή Βιοϊατρικής Τεχνολογίας, Διοίκησης Επιχειρήσεων ή Management, Διοίκησης Ανθρώπινων Πόρων, Διοίκησης Εφοδιασμού ή Logistics, Λογιστικής ή Ελεγκτικής Επιστήμης ή άλλο ισότιμο μεταπτυχιακό τίτλο σε γνωστικό αντικείμενο απολύτως συναφές προς τα ανωτέρω.
Οι εισηγήσεις για άλλη μια φορά δεν έγιναν δεκτές, ενώ τα ονόματα που επιλέχθηκαν, ανακοινώθηκαν χωρίς να δοθούν στη δημοσιότητα οι λίστες κατάταξης όλων των υποψηφίων.
«Ο εκσυγχρονισμός του ΕΣΥ που όλες οι κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης επαγγέλλονται δεν νοείται, αν δεν επιλέξουμε εξειδικευμένους και έμπειρους επαγγελματίες για τη διοίκηση των νοσοκομείων. Οι θέσεις αυτές δεν είναι πολιτικές, είναι αμιγώς τεχνοκρατικές», επισημαίνει η κα Οικονομοπούλου και προσθέτει: «Το νοσοκομείο είναι σαν ένα χωριό, που διαθέτει όλες τις επαγγελματικές κατηγορίες, από ανώτερους πανεπιστημιακούς ως το προσωπικό καθαριότητας και φύλαξης. Με τη διαφορά ότι αυτό το χωριό παράγει υγεία. Χρειάζεται γνώση στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού και των υλικών πόρων που διαχειρίζεται το νοσοκομείο. Συναντώ νεοδιοριζόμενους ανθρώπους που έρχονται στα συνέδριά μας και δεν γνωρίζουν βασικές έννοιες».