Το όνομα του Βαρδή Βαρδινογιάννη που έφυγε σε ηλικία 91 ετών είναι συνώνυμο με την οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα της Ελλάδας τον τελευταίο μισό αιώνα.
Όντας ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα ονόματα Ελλήνων επιχειρηματιών διεθνώς και ένας από τους τελευταίους μεγάλους του εγχώριου επιχειρείν, η ταύτισή του με τη σύγχρονη ιστορία του τόπου φαίνεται από το εύρος των δραστηριοτήτων του.
Από τoν χώρο των πετρελαίων και της ενέργειας μέχρι τη ναυτιλία, τα media, τις τραπεζικές επενδύσεις και τα ξενοδοχεία, το στίγμα της αυτοκρατορίας που έκτισε μέσα σε 50 χρόνια ο Βαρδής Βαρδινογιάννης παραμένει κυρίαρχο εντός και εκτός Ελλάδος.
Το δείχνουν οι 92 εταιρείες του ομίλου διεθνώς, το γεγονός ότι κάνει εξαγωγές σε 70 χώρες, ότι οκτώ στα δέκα προϊόντα της Motor Oil πωλούνται στο εξωτερικό και, κυρίως, ο συνολικός τζίρος των 13,3 δισ. ευρώ τον χρόνο, που αντιστοιχεί στο 6% του ελληνικού ΑΕΠ.
Το ίδιο δείχνει και το γεγονός ότι ο Βαρδής Βαρδινογιάννης ήθελε πάντα να ανοίγει νέους δρόμους στο επιχειρείν και δεν είναι τυχαίο ότι επί των ημερών του ο δυιλιστηριακός όμιλος ήταν από τους πρώτους στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, που είδε την ανάγκη ενός γενναίου μετασχηματισμού.
Ακολουθώντας τα επιχειρηματικά ρεύματα της εποχής, η Μotor Oil «τρέχει» το μεγαλύτερο πρόγραμμα ενεργειακής μετάβασης σε όλη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, επενδύοντας πάνω από 2,5 δισ. ευρώ σε απανθρακοποίηση, ΑΠΕ, υδρογόνο, πετροχημικά, βιοκαύσιμα, ηλεκτροκίνηση, κυκλική οικονομία, αντιλαμβανόμενη τη σημασία της μετάβασης σε ένα πιο βιώσιμο μέλλον.
Δεν δίσταζε τον μετασχηματισμό
Απόδειξη ότι ο ιδρυτής της Motοr Oil δεν δίσταζε, όποτε χρειαζόταν, να «τροποποιεί» την επιχειρηματική του πυξίδα, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης είδε από νωρίς τις ευκαιρίες στις ΑΠΕ και τις απαιτήσεις της νέας εποχής.
Σταθμός στη σύγχρονη πορεία του ομίλου, η ανακοίνωση το 2022 του μεγαλύτερου προγράμματος ενεργειακής μετάβασης σε όλη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ύψους 4 δισ. ευρώ, εκ των οποίων πάνω από τα μισά σε απανθρακοποίηση, ΑΠΕ, υδρογόνο, πετροχημικά, βιοκαύσιμα, ηλεκτροκίνηση, κυκλική οικονομία, αντιλαμβανόμενος τη σημασία της μετάβασης σε ένα πιο βιώσιμο μέλλον.
Επίσης σταθμός, η εξαγορά, την ίδια χρονιά, του 30% της Ελλάκτωρ και ταυτόχρονα του 75% των ΑΠΕ του κατασκευαστικού του ομίλου. Ενα deal κοντά στο 1 δισ. ευρώ.
Κάπως έτσι η More, η θυγατρική του ομίλου στις ΑΠΕ, κατάφερε να επενδύσει τα τελευταία δύο χρόνια πάνω από 1,6 δισ. ευρώ, πετυχαίνοντας θεαματική ανάπτυξη και κατέχοντας ένα από τα πιο ισχυρά πράσινα portfolio στη χώρα, εγκατεστημένης ισχύος 839 MW (στοιχεία 2023), το 94% των οποίων αιολικά πάρκα.
Ταυτόχρονα, ο όμιλος μπήκε δυναμικά στην κυκλική οικονομία και δρομολογεί την πρώτη μονάδα παραγωγής πράσινου υδρογόνου στην Ελλάδα, με έναρξη λειτουργίας το 2026. Αλλά γνώμονας του ιδρυτή του ομίλου πίσω από κάθε νέα κίνηση ήταν να διασφαλίζει ταυτόχρονα τη βιωσιμότητα του διυλιστηρίου των Αγίων Θεοδώρων, απ’ όπου και ξεκίνησαν όλα στις αρχές του '70.
Σήμερα αποτελεί το μεγαλύτερο αμιγώς ιδιωτικό βιομηχανικό συγκρότημα της Ελλάδας και θεωρείται ένα από τα πιο σύγχρονα διυλιστήρια της Ευρώπης, με βαθμό πολυπλοκότητας 12,61 (Nelson Complexity Index). Εχει ικανότητα διύλισης 185.000 βαρελιών ημερησίως, αντιπροσωπεύοντας το 34% της εγχώριας αγοράς και εξάγοντας πάνω από το 70% των προϊόντων που παράγει.
Στην πράξη, ο όμιλος που ιδρύθηκε πριν από 50 χρόνια σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον, δείχνει ότι ανταποκρίνεται στις προκλήσεις, βάζει τα θεμέλια για νέες μορφές ενέργειας και προϊόντα που θα ανταποκρίνονται στις εκάστοτε ανάγκες των καταναλωτών, αλλά ταυτόχρονα συνεχίζει την προσφορά του στην κοινωνία. Το 2023, το «κοινωνικό προϊόν» του ομίλου Μotor Oil ανήλθε σε 1,2 δισ. ευρώ, δημιουργώντας προστιθέμενη αξία για την ελληνική οικονομία και κοινωνία.
Τα μεγέθη και οι χρονιές-σταθμοί
Σταχυολογώντας τα πιο βασικά νούμερα, ο κολοσσιαίος για τα επιχειρηματικά δεδομένα της χώρας όμιλος της Μotor Oil έχει σήμερα χρηματιστηριακή αξία πάνω από 2,2 δισ. ευρώ, μετρά έναν κύκλο εργασιών 13,3 δισ. ευρώ, EBITDA πάνω από 1,3 δισ. ευρώ και απασχολεί 2.500 εργαζόμενους. Εχει παρουσία σε 8 χώρες και αριθμεί 1.500 πρατήρια υγρών καυσίμων σε Ελλάδα και εξωτερικό. Είναι ένα υπολογίσιμο μέγεθος στις ΑΠΕ, έχει την εταιρεία προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου NRG, μια υπό κατασκευή μονάδα ηλεκτροπαραγωγής, από κοινού με τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (877 MW), και ένα αδειοδοτημένο τερματικό υγροποίησης και επαναεριοποίησης φυσικού αερίου, τη Διώρυγα GAS.
Εκτός της ενέργειας, ο όμιλος Βαρδινογιάννη μετρά ισχυρή μετοχική συμμετοχή στην τράπεζα Optima bank, στη Vegas Oil and Gas (Αίγυπτος), στη ναυτιλιακή ANEK Lines, στα τηλεοπτικά δίκτυα Star Channel και Alpha TV, στο ξενοδοχείο NJV Athens Plaza, στην αλυσίδα κινηματογράφων Odeon, κ.ά.
Από το μικρό διυλιστήριο στη συμφωνία με την Aramco
Σε αδρές γραμμές, αυτή είναι η εικόνα ενός ομίλου που ξεκίνησε από ένα μικρό διυλιστήριο λιπαντικών στις αρχές του '70, το οποίο ανέλαβε ο Βαρδής Βαρδινογιάννης μετά τον πρόωρο θάνατο του αδερφού του Νίκου, και με συστηματική δουλειά το μετέτρεψε στη σημερινή Μotor Oil.
Χρονιά-σταθμός στην ιστορία της, το 1996, οπότε συνήφθη στρατηγική συμφωνία με τον σαουδαραβικό κολοσσό Aramco. Τότε, η σαουδαραβική εταιρεία εισέρχεται στο 50% του μετοχικού κεφαλαίου της ελληνικής, μια κοινή πορεία που θα διαρκέσει κάτι λιγότερο από μια δεκαετία, με την οικογένεια Βαρδινογιάννη να ανακτά το 2005 το ποσοστό και από τότε να ελέγχει και να διοικεί μόνη της τον όμιλο.
Είχαν προηγηθεί τέσσερα χρόνια (2001) η εισαγωγή της στο χρηματιστήριο, γεγονός που της προσέφερε άλλους βαθμούς οικονομικής ελευθερίας, δίνοντας το εναρκτήριο λάκτισμα για μια σειρά εξαγορών και επεκτάσεων στο εξωτερικό, αλλά και σε νέους τομείς. Τμήμα του χαρτοφυλακίου της γίνονται οι AVIN, Shell, Coral, δημιουργείται η NRG, ενώ ο όμιλος επεκτείνεται στα Βαλκάνια.
Μικρογραφία της σύγχρονης νεοελληνικής ιστορίας
Η ιστορία του Βαρδή Βαρδινογιάννη είναι υπό μια έννοια μια μικρογραφία της σύγχρονης νεοελληνικής ιστορίας.
Αποφοίτησε το 1955 από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, ακολούθησε καριέρα αξιωματικού στο Πολεμικό ναυτικό (τότε Βασιλικό Ναυτικό), όπως ο μεγαλύτερος αδελφός του Νίκος, και αποστρατεύθηκε αναγκαστικά τον Ιούλιο του 1967 από το δικτατορικό καθεστώς της 21ης Απριλίου με τον βαθμό του πλωτάρχη, λόγω της αντιστασιακής του δράσης, οπότε και εξορίστηκε στην Αμοργό. Μυήθηκε στο αντιδικτατορικό κίνημα του Ναυτικού και βοήθησε να εξασφαλιστεί ο ανεφοδιασμός των πλοίων σε περίπτωση εκδήλωσης κινήματος.
Τον Νοέμβριο του 1990 πραγματοποιήθηκε δολοφονική επίθεση με τρεις ρουκέτες εναντίον του από την τρομοκρατική οργάνωση 17 Νοέμβρη. Οι ρουκέτες βρήκαν στόχο το αυτοκίνητο που επέβαινε, όμως ο Βαρδινογιάννης σώθηκε χάρη στην πολύ ισχυρή θωράκισή του. Σε συνομιλία που είχε αμέσως μετά με τον στενό φίλο του Αντώνη Λιβάνη (τότε διευθυντή του πολιτικού γραφείου του Ανδρέα Παπανδρέου) είχε πει «σούταρε πέναλτι ο Σαραβάκος και βρήκε το δοκάρι».
Σε εκδήλωση που είχε διοργανωθεί παλαιότερα προς τιμήν του από την εταιρεία Τhe Hellenic Initiative (μια από τις τελευταίες δημόσιες εμφανίσεις του ίδιου και της συζύγου του Μαριάννας Βαρδινογιάννη που απεβίωσε το 2023), οι διοργανωτές τον είχαν προλογίσει με την εξής φράση:
«Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης ξεκίνησε στα δύσκολα. Όμως ποτέ δεν σταμάτησε να οραματίζεται, ποτέ δεν έπαψε να δουλεύει άοκνα. Ευπατρίδης. Πιστεύει στην πολιτική ομοψυχία, την εθνική συνεννόηση για να πάει η χώρα μπροστά (…) Από την Κρήτη στον κόσμο, από τις δυσκολίες στους θριάμβους της ζωής. Από τα πάνω και τα κάτω της ιστορίας στο σήμερα…».