Μια απαιτητική άσκηση καλείται να «τρέξει» τις επόμενες 45 με 60 ημέρες το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), προκειμένου να συγχρονίσει την εν εξελίξει αποκλειστική διαπραγμάτευση για το έως 20% της Εθνικής Τράπεζας με τη διαδικασία αποεπένδυσης, την οποία προβλέπει ο νόμος, που διέπει τη λειτουργία του.
Πριν από περίπου ένα χρόνο, το Μέγαρο Μαξίμου έγινε δέκτης εκδήλωσης ενδιαφέροντος από πλευράς Σαουδαράβων για την Εθνική Τράπεζα. Ήταν η περίοδος που ο κυβερνητικός σχεδιασμός προέβλεπε ταχεία ψήφιση του νέου νόμου για το ΤΧΣ και έναρξη της διαδικασίας αποεπένδυσης του Ταμείου από την Εθνική Τράπεζα. Ο σχεδιασμός προέβλεπε τη διάθεση μετοχών Εθνικής από το Ταμείο, μέσω βιβλίου προσφορών, με ανοικτό το ενδεχόμενο μέρος τους να κατέληγε σε βασικό επενδυτή ή ομάδα βασικών επενδυτών (cornerstone investors).
Με δεδομένο ότι δεν είχε ψηφισθεί το νέο νομοθετικό πλαίσιο και το ΤΧΣ δεν είχε προσλάβει σύμβουλο διάθεσης, οι Σαουδάραβες κατέθεσαν το ενδιαφέρον τους απευθείας στον πρωθυπουργό.
Η καθυστέρηση στην ψήφιση του νόμου και η άρδην αλλαγή επενδυτικού σκηνικού, την οποία προκάλεσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, με τις επακόλουθες δυτικές κυρώσεις, «πάγωσαν» τις εξελίξεις για μερικούς μήνες. Η υπόθεση επανήλθε στο προσκήνιο στα τέλη του περασμένου Ιουλίου, κατά την επίσκεψη στην Αθήνα του διαδόχου του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας.
Ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν φέρεται να επανέλαβε στον Κυριάκο Μητσοτάκη το ενδιαφέρον του Public Investment Fund of Saudi Arabia για το 20% της Εθνικής Tράπεζας και μια θέση στο Διοικητικό της Συμβούλιο. Ακολούθησε η επίσημη εκδήλωση ενδιαφέροντος στο ΤΧΣ και προφανώς η κατάθεση προσφοράς, βάσει της οποίας ΤΧΣ και κρατικό fund επενδύσεων (sovereign fund) της Σαουδικής Αραβίας, εισήλθαν σε περίοδο αποκλειστικών διαπραγματεύσεων ως τις 30 Νοεμβρίου.
Για να ξεκινήσει, όμως, η διαπραγμάτευση, θα πρέπει το ΤΧΣ να διαθέτει εγκεκριμένη στρατηγική αποεπένδυσης και να έχει καθορίσει, βάσει αυτής, μια σειρά θεμάτων. Αν, για παράδειγμα, ξεκινήσει τις κινήσεις αποεπένδυσης από τη θέση του στην Εθνική Τράπεζα, τι ποσοστό προτίθεται να διαθέσει, σε ποια συγκυρία και με ποια διαδικασία. Επιπρόσθετα, πρέπει να έχει προσλάβει σύμβουλο διάθεσης που, βάσει της στρατηγικής, να συνδιαμορφώσει και να «τρέξει» διαδικασία διάθεσης.
Μόλις πρόσφατα, το Ταμείο επέλεξε τη Rothschild για να εκπονήσει στρατηγική αποεπένδυσης και έχει διενεργηθεί η πρώτη συνάντηση. Παράλληλα, κατέθεσε στον ΥΠΟΙΚ Χρήστο Σταϊκούρα short list με επενδυτικές τράπεζες (Goldman Sachs, JP Morgan, Bank of America), για την επιλογή συμβούλου διάθεσης μετοχών της Εθνικής.
Με τις παραπάνω ενέργειες να βρίσκονται σε αρχικό στάδιο, η αγορά εκτιμά ότι η περίοδος αποκλειστικών διαπραγματεύσεων με το Public Investment Fund of Saudi Arabia θα παραταθεί πέραν της 30ής Νοεμβρίου.
«Ακολουθήθηκε ως τώρα μια διαδικασία πολιτικών αποφάσεων, λόγω της διακρατικής οδού μέσω της οποίας εκδηλώθηκε το ενδιαφέρον. Από δω και στο εξής πρέπει να προχωρήσει με βάση το πλαίσιο που ορίζει ο νόμος», αναφέρει στέλεχος επενδυτικής τραπεζικής, σημειώνοντας ότι ακόμη και η παροχή exclusivity, πριν τον καθορισμό της στρατηγικής αποεπένδυσης, θα μπορούσε να δημιουργήσει θέμα.
Οχυρώνεται πίσω από το νόμο το ΤΧΣ
Ο ίδιος θεωρεί βέβαιο ότι το Δ.Σ. του ΤΧΣ θα τηρήσει με ευλάβεια τη διαδικασία την οποία προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο. H Rothschild εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει την κατάθεση προσχεδίων προτεινόμενης στρατηγικής εντός Νοεμβρίου. Σε ανοικτή γραμμή με το ΤΧΣ αναμένεται να έχει ολοκληρώσει το έργο της ως τον Δεκέμβριο.
Ο νόμος που διέπει τη λειτουργία του ΤΧΣ ορίζει τις βασικές αρχές. Η αιτιολογημένη στρατηγική αποεπένδυσης καλείται να συνυπολογίσει τις συνθήκες αγοράς/οικονομίας/χρηματοπιστωτικού τομέα, όπως και τη διάρκεια ζωής του ΤΧΣ (ως την 31/12/2025). Επιπρόσθετα, πρέπει να περιλαμβάνει το γενικό πρόγραμμα διάθεσης των μετοχών ή άλλων χρηματοπιστωτικών καθώς και ειδικότερες κατευθύνσεις ανά πιστωτικό ίδρυμα, για τις οποίες λαμβάνονται υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά της συμμετοχής του ΤΧΣ.
Τέλος, πρέπει να προβλέπει τις ενδεδειγμένες ανταγωνιστικές διαδικασίες προσφορών και τις προϋποθέσεις συμμετοχής σε αυτές, τις απαιτήσεις διαφάνειας και συμμόρφωσης με τη νομοθεσία της κεφαλαιαγοράς, και τις πιθανές μεθοδολογίες διάθεσης. Η διάθεση των μετοχών μπορεί να γίνεται τμηματικά ή άπαξ, κατά την κρίση του Ταμείου και σε συμμόρφωση με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.
Το Δ.Σ. του Ταμείου δύναται να διαβουλεύεται για τη στρατηγική με τα Δ.Σ. των τραπεζών στις οποίες συμμετέχει μετοχικά, ενώ το τελικό κείμενο πρέπει να έχει τη σύμφωνη γνώμη του υπουργείου Οικονομικών, το οποίο δύναται να ζητά προηγουμένως την άποψη της Τράπεζας της Ελλάδος.
Οι υποχρεώσεις του συμβούλου διάθεσης
Ο σύμβουλος διάθεσης από την πλευρά του θα πρέπει να καταθέσει πρόταση συγκεκριμένης συναλλαγής διάθεσης, σύμφωνα με τη στρατηγική αποεπένδυσης, να αποτυπώσει και να αξιολογήσει ως ικανοποιητικές τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά και τέλος, να υποβάλει αιτιολογημένη πρόταση για την πλέον ενδεδειγμένη δομή της συναλλαγής.
Αν πρέπει να τηρηθούν κατά γράμμα οι παραπάνω διαδικασίες, θεωρείται δύσκολο η στρατηγική αποεπένδυσης να είναι έτοιμη τον Δεκέμβριο και να έχει εγκριθεί συγκεκριμένη συναλλαγή διάθεσης για την Εθνική.
Θέματα αναμένεται να εγερθούν ακόμη και για το αν πρέπει το ΤΧΣ να ξεκινήσει από την Εθνική τη διαδικασία αποεπένδυσής του. Υπενθυμίζεται ότι η πλήρης αποεπένδυση του Ταμείου από τράπεζα απαλλάσσει το πιστωτικό ίδρυμα από τις εναπομείνασες υποχρεώσεις. Επομένως, η διαμόρφωση της στρατηγικής αποτελεί θέμα για το οποίο θα θέλουν να έχουν λόγο και οι διοικήσεις των τραπεζών.
Η καυτή πατάτα μιας προσφοράς με premium σε χαμηλές αποτιμήσεις
Ακόμη, όμως, και αν ΤΧΣ και σύμβουλοι «σπριντάρουν», επιτυγχάνοντας να βάλουν το… άλογο πριν από το κάρο, δεν είναι βέβαιο ότι η συγκυρία που επικρατεί σε αγορές θα διευκολύνει μια απόφαση απευθείας διάθεσης ποσοστού ως 20% της Εθνικής. Ιδιαίτερα αν η προσφορά του PIF ενέχει μεν premium, σε σχέση με την τρέχουσα ή/και μεσοσταθμική κεφαλαιοποίηση, αλλά δεν ενσωματώνει τις προοπτικές της τράπεζας.
Το σύνολο των ευρωπαϊκών τραπεζών διαπραγματεύεται σήμερα σε αισθητά χαμηλότερα, σε σχέση με τα προ ρωσικής εισβολής, επίπεδα, παρά το γεγονός ότι τα φετινά αποτελέσματα είναι «ισχυρά», καθώς οι επενδυτές ανησυχούν για τις επιπτώσεις της διαφαινόμενης ύφεσης.
Για τις εγχώριες τράπεζες η συγκυρία καθίσταται ακόμη πιο ιδιαίτερη. Η γεωπολιτική κρίση τις βρήκε να έχουν σχεδόν ολοκληρώσει την εξυγίανση των ισολογισμών τους, μειώνοντας τις προβλέψεις, την ώρα που αυξάνονται σημαντικά τα έσοδα από τόκους, λόγω νέων χορηγήσεων και της ανατιμολόγησης, που επιφέρει η αύξηση των επιτοκίων αναφοράς από την ΕΚΤ. Κατά τη φετινή χρήση θα εμφανίσουν υψηλά οργανικά κέρδη, επιτυγχάνοντας -για πρώτη φορά- μετά από 10 και πλέον έτη ικανοποιητικές αποδόσεις ενσώματων ιδίων κεφαλαίων.
Το πόσο θα επηρεάσει η πιθανή ύφεση μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών την εγχώρια οικονομία και την ποιότητα των τραπεζικών ισολογισμών μένει να φανεί. Το σίγουρο είναι ότι η κρίση βρίσκει τις τράπεζες καλύτερα κεφαλαιοποιημένες και χαμηλά στον πιστωτικό κύκλο.
Η Εθνική αναμένεται να προχωρήσει με την ανακοίνωση αποτελεσμάτων Γ' τριμήνου σε ανοδική αναθεώρηση της πρόβλεψης για οργανικά κέρδη και τον στόχο απόδοσης ενσώματων ιδίων κεφαλαίων (σ.σ. Guidance για 9%) καθώς ήδη από το εξάμηνο ανέφερε ότι αναμένει υψηλότερα έσοδα της τάξης των 100 εκατ. ευρώ, με την πρόβλεψη για τα έξοδα να διατηρείται σταθερή.
Oι ήδη ισχυροί κεφαλαιακοί δείκτες της τράπεζας (Fully Loaded CET 15%, Δείκτης συνολικής κεφαλαιακής επάρκειας 16,1%) θα ενισχυθούν περαιτέρω κατά 60 μ.β. από την ολοκλήρωση της συναλλαγής με την EVO Payments για τα POS και κατά 25 μ.β. από τη συναλλαγή Frontier II και την αποαναγνώριση του χαρτοφυλακίου. Υπενθυμίζεται ότι η μετοχή έχει γράψει υψηλό 12μήνου τα 4,11 ευρώ, πριν τη ρωσική εισβολή.
Τέλος, κύκλοι του ΤΧΣ επισημαίνουν ότι δεν είναι σαφές αν μπορεί να διενεργηθεί απευθείας πώληση σε βασικό επενδυτή, χωρίς παράλληλη διάθεση μέρους των μετοχών, μέσω της διαδικασίας βιβλίου προσφορών.
Άλλωστε, η παραπάνω λύση φαίνεται να αποτελεί τον «πυρήνα» του βασικού Plan B, στην περίπτωση που η προσφορά του PIF κριθεί μη συμφέρουσα.