Αποτύπωμα στο λιανεμπόριο έχει η δυναμική εκκίνηση της τουριστικής σεζόν, με το tax free shopping, που αποτελεί βαρόμετρο για τις δαπάνες των ξένων τουριστών στα καταστήματα, να εμφανίζει επιδόσεις που θυμίζουν εποχές προ κρίσης.
Αν και τα διαθέσιμα στοιχεία δεν είναι ακόμη ενδεικτικά, η τάση είναι θετική και ενθαρρύνει την πρόβλεψη ότι το 2022 θα είναι μια χρονιά καλύτερη από το 2019 με όρους αξίας συναλλαγών, παρά την πιθανή κάμψη του όγκου τους.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το tax free shopping (αγορές με επιστροφή ΦΠΑ για επισκέπτες από χώρες εκτός ΕΕ) σε συνέχεια μιας χρονιάς-ρεκόρ, όπως αποδείχθηκε το 2019, βρίσκεται μπροστά σε προκλήσεις. Αναζητά νέα πελατεία σε εθνικότητες όπως Ισραηλινοί, Βρετανοί και Άραβες, επενδύοντας ταυτόχρονα σε «σταθερές αξίες» όπως οι Αμερικανοί, που ανέκαθεν εμφάνιζαν υψηλές δαπάνες (πάνω από 1.000-1.200 ευρώ κατά μ.ο. ανά συναλλαγή). Έτσι προβλέπεται να καλυφθεί το κενό Κινέζων και Ρώσων.
Εξάλλου, η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχουν φέρει τα πάνω κάτω, καθώς οι Κινέζοι που κυριαρχούσαν στην αγορά tax free, ελέγχοντας πάνω από το 1/3 της πίτας, και οι Ρώσοι που είχαν μερίδιο 6-7%, πλέον έχουν «εξαφανιστεί», οι μεν λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών στη χώρα τους και οι δε λόγω των κυρώσεων της Δύσης στη Ρωσία.
Διαπιστώνεται πάντως ότι φέτος οι τουρίστες από ΗΠΑ, Ισραήλ και τις χώρες του Κόλπου έχουν μεγαλύτερη όρεξη για αγορές και εμφανίζουν δαπάνες πάνω από τα επίπεδα του 2019. Από την άλλη μεριά, οι Βρετανοί αποτελούν εθνικότητα που εντάχθηκε στο tax free shopping πέρυσι, μετά το Brexit, αλλά δεν έχει μετρηθεί επαρκώς ως προς τη συμπεριφορά της καθώς η πανδημία διέκοψε τα ταξίδια. Επίσης οι Βρετανοί συνηθίζουν να αγοράζουν πακέτα all inclusive, οπότε δεν συμμετέχουν με μεγάλες δαπάνες ευρύτερα στα τοπικά καταστήματα, αλλά από την άλλη μεριά πρόκειται για μια αγορά σημαντικού όγκου (αν σκεφτεί κανείς ότι το 2019 ήταν 3,5 εκατ., με βάση τις αφίξεις και το 2021 1,6 εκατ.).
Πάντως υπάρχουν προσδοκίες στην αγορά tax free για τις δαπάνες των ταξιδιωτών από το Ηνωμένο Βασίλειο κι αυτό αποτυπώνεται και στη σταθερή επέκταση των υπηρεσιών tax free shopping σε δημοφιλείς προορισμούς για Άγγλους τουρίστες όπως π.χ. Σκιάθος, νησιά του Ιονίου, Ρόδος κ.α. Στο επίκεντρο πάντως φέτος όπως και τα προηγούμενα χρόνια είναι η Αθήνα, όπου ήδη παρατηρείται αξιοσημείωτη ζήτηση, καθώς και τα δημοφιλή νησιά όπως Μύκονος και Σαντορίνη.
Οι προβλέψεις
Ο Μάνθος Δημόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Global Blue Hellas, εκφράζει συγκρατημένη αισιοδοξία για την πορεία της αγοράς το 2022, εκτιμώντας ότι είναι εφικτός ο στόχος για επιδόσεις πάνω από τα επίπεδα του 2019 με όρους αξίας συναλλαγών. Μιλώντας στο Euro2day.gr εκτιμά ότι ο όγκος θα εξαρτηθεί από τα επίπεδα των αφίξεων. Τονίζει δε ότι τα μεγέθη δεν είναι συγκρίσιμα με τα δύο προηγούμενα χρόνια, λόγω των περιορισμών στα ταξίδια. Σχολιάζοντας ειδικότερα τη βρετανική αγορά, σημειώνει ότι το μερίδιο των Βρετανών στην αξία της αγοράς τους δίνει ήδη την 5η θέση στην κατάταξη.
Ειδικότερα το 2021, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Global Blue, που ελέγχει ηγετικό μερίδιο στις υπηρεσίες tax free, οι top 5 εθνικότητες, με βάση την αξία των συναλλαγών, ήταν οι Αμερικανοί με μερίδιο 25%, οι Ισραηλινοί με 14%, οι Άραβες με 11%, οι Ρώσοι με 9% και οι Βρετανοί με 5%, ενώ ακολουθούν με μικρότερα μερίδια τουρίστες προερχόμενοι από την Αυστραλία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Σερβία, την Αίγυπτο και άλλες χώρες.
Μάλιστα είναι αξιοσημείωτο ότι Αμερικανοί και Ισραηλινοί πέρυσι πραγματοποίησαν δαπάνες στο 160% της μέσης κατανάλωσης του 2019 ενώ μαζί με Άραβες και Ρώσους έφτασαν το 110%.