Με τις μεγαλύτερες ανατιμήσεις των τελευταίων 40 ετών στο χαρτί, που φτάνουν και το 100%, ανάλογα με τον τύπο, καθώς και με ελλείψεις είναι αντιμέτωπη η αγορά του βιβλίου.
Πολλοί επιχειρηματίες αναβάλλουν ακριβές παραγωγές, καθυστερούν project λόγω ακρίβειας ή περνούν σε εναλλακτικές λύσεις με κατώτερης ποιότητας χαρτί, για να αποφύγουν να μετακυλίσουν κόστος στη λιανική τιμή του βιβλίου. Οι πρώτες ανατιμήσεις κυμαίνονται σε 10-15% καθώς, όπως σημειώνουν επαγγελματίες, «η αγορά δεν σηκώνει μεγάλες αυξήσεις».
Θεωρούν ότι θα βοηθούσε τη ρευστότητά τους η επαναφορά του ΦΠΑ στην παραγωγή του βιβλίου στο 6%, ώστε να διορθωθεί η «ανισορροπία» που θέλει το βιβλίο να πωλείται μεν με ΦΠΑ 6%, αλλά η παραγωγή του να τιμολογείται με ΦΠΑ 24%. Εξάλλου, αυτό το καθεστώς συντηρεί στρεβλώσεις, στρέφοντας πολλούς εκδότες σε καθετοποιημένες επιχειρήσεις ή στο εξωτερικό, κάτι που στερεί τζίρο σε επαγγελματίες σε όλη την αλυσίδα παραγωγής του βιβλίου, όπως σημειώνει στο Euro2day.gr ο Νικόλαος Αργύρης (Εκδόσεις Ίκαρος), νεοεκλεγείς πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικού Βιβλίου (ΕΝΕΛΒΙ).
Μιλά για αυξήσεις στις τιμές του χαρτιού πάνω από 80-100%, με την τιμή π.χ. του τύπου σαμουά, χαρτιού που χρησιμοποιείται κατά κόρον στο βιβλίο, να φτάνει τα 1.800-1.900 ευρώ ανά τόνο στη χονδρική.
Οι τιμές συνεχίζουν να ανεβαίνουν, σύμφωνα με τον κ. Αργύρη, που επισημαίνει τις απρόβλεπτες συνθήκες στα εργοστάσια λόγω του ενεργειακού κόστους και της διαταραχής στην εφοδιαστική αλυσίδα. Ως αποτέλεσμα, οι έμποροι δεν δεσμεύονται για την τιμή πώλησης του χαρτιού με τις παραγγελίες. Δίνουν μια ενδεικτική τιμή, την οποία διαμορφώνουν ανάλογα με την τιμή του χαρτιού κατά την ημερομηνία παράδοσης.
Σε αυτή τη συγκυρία, η τόνωση της ρευστότητας στον κλάδο θεωρείται ζωτικής σημασίας και προς αυτή την κατεύθυνση ο πρώην πρόεδρος της ΕΝΕΛΒΙ Ιωάννης Κωνστανταρόπουλος (Εκδόσεις Μίνωας) σημειώνει στο Euro2day.gr την ανάγκη εξισορρόπησης του ΦΠΑ σε πώληση και παραγωγή στο 6%.
Μιλώντας για την κρίση στην αγορά, ο κ. Κωνστανταρόπουλος αναφέρει ότι δεν έχει αντιμετωπίσει ανατιμήσεις τέτοιου ύψους αλλά και κίνδυνο επάρκειας από το '80. «Δεν ξέρουμε αν θα έχουμε χαρτί τον επόμενο μήνα» τονίζει, σημειώνοντας ότι το πρόβλημα έχει γίνει οξύ από τον περασμένο Νοέμβριο, με τους εκδότες να προπληρώνουν χωρίς συμφωνημένη τιμή το χαρτί που θα χρειαστούν μετά από μερικούς μήνες. Το πρόβλημα μεγεθύνεται, λαμβάνοντας υπόψη ότι το 30% του κόστους παραγωγής ενός βιβλίου είναι το χαρτί ενώ προστίθενται επιπλέον κόστη από τις αυξήσεις που ζητούν τυπογράφοι, βιβλιοδέτες και άλλοι επαγγελματίες λόγω των ανατιμήσεων σε μελάνια και άλλα υλικά, αλλά και λόγω της ακριβής ηλεκτρικής ενέργειας.
Σύμφωνα με τον κ. Κωνστανταρόπουλο, η βιβλιοπαραγωγή δεν έχει ακόμη επηρεαστεί, αλλά κινδυνεύει να πληγεί για τον επιπλέον λόγο ότι το καταναλωτικό κοινό είναι επηρεασμένο από τις επιβαρύνεις στις δαπάνες για βενζίνη και ενέργεια σε συνδυασμό με την κακή ψυχολογία που καλλιεργούν τα γεγονότα στην Ουκρανία. Σημειώνει εν κατακλείδι ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο το διαθέσιμο εισόδημα όσο η αβεβαιότητα για το εισόδημα στο μέλλον.
Έτσι, αν και το 2021 έκλεισε καλά για τον κλάδο, με τη μέση αύξηση τζίρου να υπολογίζεται γύρω στο 9% συνολικά για την αγορά, στο α' τρίμηνο του 2022 χάθηκε το momentum.
Την τάση αυτή επιβεβαιώνει και ο Κώστας Δαρδανός (Εκδόσεις Gutenberg), αντιπρόεδρος στο νέο ΔΣ του ΕΝΕΛΒΙ. Τονίζει ότι οι ανατιμήσεις στο χαρτί ξεπερνούν το 80% το τελευταίο εξάμηνο, με την τιμή ανά κιλό να έχει βρεθεί από περίπου 1,10 ευρώ σε 2,5 ευρώ, ανάλογα με τον τύπο και την ποιότητα του χαρτιού.
Όπως εξηγεί, ο βασικός λόγος της κρίσης είναι η καραντίνα που προηγήθηκε στα λιμάνια της Κίνας, όταν πολλά containerships ήταν για μέρες αραγμένα έξω από τα λιμάνια, με μεγάλες καθυστερήσεις να παρατηρούνται στις φορτώσεις. Λόγω των καθυστερήσεων, τα εργοστάσια έκλεισαν ή περιόρισαν την παραγωγή χαρτιού ενώ τα αποθέματα στις αποθήκες χαρτοπολτού έγιναν χαρτόκουτες για να εξυπηρετήσουν την εκρηκτική ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου κι ένα άλλο μέρος τροφοδότησε την παραγωγή βιβλίων στις ΗΠΑ, που γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη εν μέσω κρίσης.
Εξάλλου, μετά την αναταραχή στην εφοδιαστική αλυσίδα είχαμε εκτίναξη των πωλήσεων έντυπου βιβλίου, γεγονός παράδοξο εν μέσω πανδημίας, όπως σημειώνει ο κ. Δαρδανός, καθώς η αγορά περίμενε να δοθεί περαιτέρω ώθηση στο e-book. Είναι ενδεικτικό ότι στις ΗΠΑ σημειώθηκε ανάπτυξη της αγοράς κατά 12,5% το 2020 συγκριτικά με το 2019.
Η τάση αυτή επιβεβαιώθηκε και στην Ελλάδα αλλά δεν είχε συνέχεια μετά τα μέσα του περσινού Νοεμβρίου, σύμφωνα με τους επιχειρηματίες. Η κατάσταση στην αγορά επιδεινώνεται σταθερά, ειδικά από τα Χριστούγεννα, που ήταν από τις χειρότερες σεζόν των τελευταίων πολλών ετών. Η ακρίβεια και άλλοι παράγοντες, μεταξύ των οποίων οι περιορισμοί που ίσχυσαν για τους ανεμβολίαστους στο λιανεμπόριο, στοίχισαν στις πωλήσεις των βιβλίων, ειδικά των νέων εκδόσεων, που τις ανακαλύπτουν οι βιβλιόφιλοι κατά βάση στα βιβλιοπωλεία.