Στο τέλος της φετινής χρονιάς, το μερίδιο των ελληνικών ασφαλιστικών εταιρειών στην εγχώρια αγορά θα είναι μονοψήφιο, με το σχετικό ποσοστό στον κλάδο ζωής να είναι σχεδόν μηδενικό και με την όποια παρουσία στις γενικές καλύψεις να επικεντρώνεται σε σημαντικό βαθμό στην αστική ευθύνη αυτοκινήτων και μοτοσικλετών.
H ολοκλήρωση της πώλησης της Ευρωπαϊκής Πίστης στο γερμανικό Όμιλο Allianz (αναμένεται μέσα στο τρίτο φετινό τρίμηνο) και της Εθνικής Ασφαλιστικής στο αμερικανικό fund CVC (πιθανολογείται έως τον προσεχή Μάιο), συρρικνώνουν δραστικά το ρόλο των ελληνικών εταιρειών, καθώς, μεταξύ άλλων:
- Οι δύο προς πώληση ελληνικές εταιρείες ελέγχουν αθροιστικά γύρω στο 20% της εγχώριας ασφαλιστικής αγοράς.
- Μετά τα συγκεκριμένα deals, η αθροιστική συμμετοχή των ελληνικών εταιρειών σε ζωτικές καλύψεις όπως π.χ. στις συντάξεις και στην υγεία θα τείνει προς το μηδέν, ενώ περιορίζεται δραστικά και η δυνατότητά τους για ανάληψη μεγάλων κινδύνων στους γενικούς κλάδους λόγω του περιορισμένου ύψους των ιδίων κεφαλαίων τους.
Παράγοντες του κλάδου υποστηρίζουν ότι ο αφελληνισμός της εγχώριας ασφαλιστικής αγοράς οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων η τάση συγκέντρωσης που παρατηρείται σε διεθνές επίπεδο (αυστηρότεροι ευρωπαϊκοί εποπτικοί όροι, ανάγκη μεγάλων επενδύσεων για την ψηφιοποίηση των εργασιών) αλλά και τα προβλήματα που αντιμετώπισαν κατά την προηγούμενη δεκαετία οι ελληνικές τράπεζες, με αποτέλεσμα να οδηγηθούν στην πώληση των θυγατρικών τους ασφαλιστικών εταιρειών.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, «αναμένεται να δούμε και άλλες εξαγορές στην εγχώρια αγορά, που θα αφορούν μικρούς, μεσαίους, αλλά και μεγάλους παίκτες. Ωστόσο, όσοι νομίζουν ότι οι ελληνικές εταιρείες θα δεχτούν να εξαγοραστούν έναντι χαμηλών τιμημάτων, μάλλον θα πρέπει να αναθεωρήσουν τις σκέψεις τους.
Πρόκειται για ασφαλιστικές επιχειρήσεις με ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια, καλό όνομα και πολύ συμπαθητική κερδοφορία. Δεν έχουν κανένα λόγο να βιαστούν να πωληθούν -οι ισχυρότερες τουλάχιστον εξ’ αυτών- και αν γίνει κάτι τέτοιο θα απαιτήσει την καταβολή αλμυρών τιμημάτων, όπως για παράδειγμα έγινε πρόσφατα με την περίπτωση της Ευρωπαϊκής Πίστης.
Σε κάθε περίπτωση, ο αφελληνισμός της εγχώριας αγοράς ενοχλεί σε συναισθηματικό επίπεδο, ωστόσο από την άλλη πλευρά μιλάμε πλέον για έναν κλάδο που θα κυριαρχείται από ισχυρούς και αξιόπιστους ομίλους, οι οποίοι παράλληλα διαθέτουν ισχυρή τεχνογνωσία και πόρους προκειμένου να επενδύσουν στο μέτωπο της ψηφιοποίησης των εργασιών τους. Δεν νομίζω ότι θα δούμε άμβλυνση του ανταγωνισμού, λόγω της ολιγοπωλιακής τάσης που τείνει να αποκτήσει η αγορά μας».
Από τις… παιδικές ασθένειες στην ενηλικίωση
Ήταν στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990 όταν διευθύνων σύμβουλος μεγάλης ασφαλιστικής εταιρείας (θυγατρικής τράπεζας), απαντώντας σε σχετική ερώτηση είχε επισημάνει: «Δεν έχει τόση σημασία αν μια ασφαλιστική εταιρεία είναι ελληνική ή ξένη, αν είναι κρατική ή ιδιωτική. Πρωτεύον είναι να διαθέτει ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια, αξιοπιστία και να προσφέρει σωστές υπηρεσίες στους πελάτες της».
Εκείνη την εποχή το ενδιαφέρον των ξένων ασφαλιστικών ομίλων για περαιτέρω δραστηριοποίηση στην ελληνική αγορά ήταν μεν υπαρκτό, ωστόσο επικρατούσε κλίμα δισταγμού που εστιαζόταν όχι στα δημοσιονομικά ζητήματα της χώρας (υψηλό χρέος, αστάθεια συναλλαγματικής ισοτιμίας της δραχμής), αλλά και στις «παιδικές ασθένειες» που εμφάνιζε ο κλάδος, όπως τα πτωχευτικά ασφάλιστρα στα συμβόλαια αυτοκινήτων, ή ακόμη η «δημιουργική λογιστική» που ακολουθούσαν αρκετές εταιρείες, καθώς δημοσίευαν τις οικονομικές τους καταστάσεις με βάση τα Ελληνικά Πρότυπα και η Εποπτεία από το τότε Υπουργείο Εμπορίου ήταν συχνά επιφανειακή.
Λεγόταν για παράδειγμα -με μια δόση υπερβολής- ότι οι αποτιμήσεις των ακινήτων στα λογιστικά βιβλία ορισμένων ασφαλιστικών εταιρειών, προεξοφλούσαν ότι στα υπόγειά τους θα ανακαλύπτονταν… φλέβες χρυσού και πηγές πετρελαίου!
Λέγεται επίσης ότι κατά τη δεκαετία του 2000 αρκετές ήταν οι οχλήσεις ξένων και «νοικοκυρεμένων» εγχώριων ασφαλιστικών ομίλων προς τους αρμοδίους του Υπουργείου Εμπορίου για τον αθέμιτο ανταγωνισμό άλλων εταιρειών (βλέπε Ασπίς Πρόνοια, η οποία τελικά έβαλε λουκέτο το Σεπτέμβριο του 2009) και των παρενεργειών που θα μπορούσαν να προκαλέσουν σε ολόκληρο το σύστημα.
Προφανώς, η τρέχουσα κατάσταση είναι ουσιωδώς βελτιωμένη. Ο εποπτικός έλεγχος γίνεται ουσιαστικά σε πανευρωπαϊκή βάση, το πλαίσιο του Solvency II αυστηρό και οι κερφαλαιακές επάρκειες των εταιρειών υψηλές.
Το χρονικό του αφελληνισμού
• Στις αρχές του έτους 2000 ο Δημήτρης Κοντομηνάς πουλάει το 100% της Interamerican σε πολυεθνικό όμιλο, που σήμερα βρίσκεται υπό την σκέπη της ολλανδικής Achmea. Προ διετίας, η Interamerican απέκτησε και τις ελληνικές δραστηριότητες της Prime Insurance, συμφερόντων του Δημήτρη Κοντομηνά.
• H εισηγμένη στο ΧΑ πολυμετοχική Metrolife αφού συγχωνεύεται αρχικά με την Ιονική Ζωής του ομίλου της Εμπορικής Τράπεζας, στη συνέχεια απορροφάται από την άλλη θυγατρική της ίδιας τράπεζας που δραστηριοποιείται στους γενικούς κλάδους -την εισηγμένη στο ΧΑ Φοίνιξ- και έτσι δημιουργείται η Φοίνιξ-Metrolife Εμπορική. Η τελευταία πωλήθηκε στη συνέχεια σε Γάλλους και συνεχίζει να δραστηριοποιείται στην εγχώρια ασφαλιστική αγορά ως Groupama.
• Η θυγατρική της Alpha Bank, Εμπορική Ασφαλιστική αρχικά συγχωνεύθηκε με την Ελληνοβρετανική του Δούκα Παλαιολόγου και από κοινού δημιούργησαν την Alpha Ασφαλιστική, η οποία αρχικά πουλήθηκε στους Γάλλους της AXA και πέρυσι κατέληξε στους Ιταλούς της Genarali.
• Η πλειοψηφία των μετοχών της Eurolife (θυγατρική ασφαλιστική εταιρεία της Eurobank) πέρασε στον καναδικό όμιλο Fairfax.
• Οι θυγατρικές της πάλαι ποτέ Αγροτικής Τράπεζας, Αγροτική Ασφαλιστική και Αγροτική Ζωής που ήταν εισηγμένες στο ΧΑ, αρχικά συγχωνεύθηκαν μεταξύ τους, με την ενοποιημένη Αγροτική Ασφαλιστική να αποχωρεί στη συνέχεια από το χρηματιστήριο και σε επόμενη φάση να πουλιέται στο γερμανικό όμιλο Ergo.
• Πέρα από τις πωλήσεις ελληνικών εταιρειών σε ξένους ομίλους, είχαμε και την περίπτωση δεκάδων ασφαλιστικών επιχειρήσεων που υποχρεώθηκαν λόγω οικονομικών προβλημάτων να διακόψουν τις εργασίες τους. Μιλάμε κυρίως για μικρές εταιρείες γενικών καλύψεων, αλλά και για μεγαλύτερες όπως πχ το 2009 της Ασπίς Πρόνοια και της συγγενούς Commercial Value, ή το 2017 της International Life που δεν μπόρεσε να αντέξει το πλήγμα που είχε δεχτεί πριν από πέντε χρόνια από το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων (PSI).