Διαγωνισμοί για έργα υποδομής άνω των 10 δισ. ευρώ, χωρίς να περιλαμβάνονται οι ενεργειακές επενδύσεις, είτε δεν έχουν ξεκινήσει είτε καθυστερούν εξαιτίας των σοβαρών προβλημάτων στον σχεδιασμό, της στενότητας πόρων, των δικαστικών προσφυγών και ενίοτε της αδυναμίας συνεργασίας μεταξύ κρατικών υπηρεσιών.
Ο κατάλογος είναι ενδεικτικός καθώς υπάρχουν ακόμα περισσότερα, μικρότερα ή μεγαλύτερα έργα, που βαλτώνουν σε ολόκληρη τη χώρα, την ίδια στιγμή που απειλούμαστε με επιστροφή κονδυλίων εκατοντάδων εκατομμυρίων στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Μάλιστα υπάρχουν και έργα που έχουν ανατεθεί, όπως το εμπορευματικό κέντρο στο Θριάσιο, αλλά έχουν μπλοκαριστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή επειδή η σύμβαση παραχώρησης ψηφίστηκε από την προηγούμενη Βουλή χωρίς να εγκριθεί νωρίτερα από την Κομισιόν.
Ανεξάρτητα από τις διακηρύξεις διαδοχικών κυβερνήσεων, τρία είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα για την προώθηση των διαγωνισμών σε κρίσιμα έργα, όπως επισημαίνουν στην αγορά κατασκευών: Η προχειρότητα στον σχεδιασμό και στην προετοιμασία των τευχών δημοπράτησης, τα άδεια κρατικά ταμεία και οι δικαστικές ή άλλες προσφυγές από υποψηφίους.
Μάλιστα αντί να αντιμετωπιστούν κατά μέτωπο τα συγκεκριμένα προβλήματα, οι τελευταίες κυβερνήσεις επιχείρησαν την παράκαμψή τους μέσω του εφευρήματος του «ανταγωνιστικού διαλόγου». Έτσι ένας διαγωνισμός ξεκινά, αλλά είναι άγνωστο πότε θα τελειώσει! Επί χρόνια, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της υποθαλάσσιας ζεύξης Σαλαμίνας - Περάματος, η πολιτεία εμφανίζεται να διαβουλεύεται με τους υποψηφίους για την ανάληψη του έργου, χωρίς να γνωρίζουμε πότε θα κατατεθούν δεσμευτικές προσφορές.
Με «ανταγωνιστικό διάλογο», δηλαδή μέσω διαβούλευσης της αναθέτουσας αρχής με τους υποψηφίους για την τελική διαμόρφωση του τεύχους δημοπράτησης ώστε να κατατεθούν δεσμευτικές προσφορές, προχωράει και ο Βόρειος Οδικός Αξονας Κρήτης (ΒΟΑΚ). Όμως για να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος, πρέπει να προχωρήσουν οι μελέτες («ένα σκίτσο, μια ζωγραφιά» υποστηρίζει πως παρέλαβε ο υπουργός Υποδομών Κώστας Καραμανλής) και να βρεθούν τα δισεκατομμύρια που απαιτούνται για την επιδότηση του παραχωρησιούχου αφού τα διόδια που θα επιβληθούν, δεν φτάνουν ώστε το έργο να είναι αποδοτικό για έναν ιδιώτη επενδυτή.
Στον ΒΟΑΚ, προϋπολογισμού περί το 1,5 δισ. ευρώ, υπάρχουν ήδη σε εξέλιξη δύο διαγωνισμοί (ένας με σύμβαση παραχώρησης και ένας με Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα) για αντίστοιχα τμήματα. Ο οδικός άξονας της Κρήτης είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος διαγωνισμός που είναι άγνωστο πότε θα ολοκληρωθεί.
Ο πρώτος, προϋπολογισμού περί το 1,8 δισ. ευρώ, αφορά το πρώτο τμήμα (Αλσος Βεΐκου - Γουδή) της νέας γραμμής 4 του μετρό Αθήνας. Πρόκειται για διαγωνισμό προτεραιότητας για την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών που, όμως, καθυστερεί καθώς έχουν κατατεθεί προσφυγές από τις δύο κοινοπραξίες (υπό τις ΑΚΤΩΡ και ΑΒΑΞ) που διεκδικούν το μεγάλο έργο.
Το τρίτο μεγάλο πακέτο έργων αφορά τη διαχείριση απορριμμάτων της Αττικής, που βρίσκεται ακόμα στο μηδέν, με τη χωματερή της Φυλής να δέχεται σχεδόν το σύνολο των σκουπιδιών του Λεκανοπεδίου. Το συνολικό κόστος των έργων, για την κατασκευή των τριών μονάδων διαχείρισης (οι δύο θα κατασκευαστούν με ΣΔΙΤ) και των άλλων υποδομών, φτάνει το ένα δισ. ευρώ. Η νέα διοίκηση της Περιφέρειας Αττικής έχει υποστηρίξει πως οι διαγωνισμοί θα βγουν στον αέρα εντός του έτους, κάτι που θα θεωρηθεί άθλος.
Από τη στάση της αμερικανικής Hard Rock, που αποκλείστηκε και έχει ήδη καταθέσει προσφυγή (ενώ απειλεί και με πρόσθετες), θα εξαρτηθεί ο διαγωνισμός για το τουριστικό συγκρότημα με καζίνο στο Ελληνικό, μια επένδυση που προσεγγίζει το ένα δισ. ευρώ. Στο τελικό στάδιο της διαδικασίας έχει προκριθεί η κοινοπραξία της αμερικανικής Mohegan με τον όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ.
Την πεντάδα των μεγάλων παρεμβάσεων συμπληρώνουν οι διαγωνισμοί για τις μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων στην υπόλοιπη χώρα, συνολικού προϋπολογισμού περί τα 700 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για διαγωνισμούς που έχουν ξεκινήσει, αλλά και εδώ συναντάμε τα γνωστά προβλήματα των δημοσίων έργων με τις προσφυγές και τις καθυστερήσεις. Και ας πληρώνει πρόστιμα η Ελλάδα στην Ε.Ε. επειδή λειτουργούν ακόμα παράνομες χωματερές.
Εργα άνω των 800 εκατ. ευρώ έχει αναλάβει να προχωρήσει η ΕΥΔΑΠ, αλλά και εκεί υπάρχουν τα γνωστά προβλήματα με τις διαμάχες μεταξύ υποψηφίων. Γι’ αυτό καθυστερεί ο διαγωνισμός για τη διαχείριση του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων (ΚΕΛ) της Ψυττάλλειας. Η ΕΥΔAΠ προωθεί και μεγάλο πακέτο έργων, περί τα 650 εκατ. ευρώ, για τους βιολογικούς καθαρισμούς και τα δίκτυα αποχέτευσης στην Αττική, προκειμένου να σταματήσουμε να πληρώνουμε άλλα πρόστιμα στην Ε.Ε.
Διαφορετικού τύπου προβλήματα συναντάμε στα σιδηροδρομικά έργα, για τα οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χτύπησε την προηγούμενη εβδομάδα «καμπανάκι», υπενθυμίζοντας πως θα κληθούμε να επιστρέψουμε τεράστια κοινοτικά κονδύλια. Για παράδειγμα, για να συνδεθεί ο σιδηρόδρομος με το λιμάνι της Πάτρας, πρέπει να ξεπεραστούν οι αντιδράσεις της δημοτικής αρχής της πόλης, που ζητεί υπόγεια διέλευση με κόστος εκατοντάδων εκατομμυρίων. Για να προχωρήσουν τα έργα ηλεκτροκίνησης στο τμήμα Ροδοδάφνη - Ρίο, πρέπει να ολοκληρωθούν τα έργα υποδομής που καθυστερούν σε κάποια τμήματα.
Μέχρι να ξεπεραστούν τα συγκεκριμένα ζητήματα, «θα ακούμε για διαγωνισμούς αλλά δεν θα βλέπουμε αναθέσεις», λένε τα στελέχη των τεχνικών εταιρειών.