Μια νέα τάξη πραγμάτων στον ενεργειακό χάρτη προιωνίζονται τα σενάρια και οι εκτιμήσεις που κάνουν άνθρωποι με βαθιά γνώση της αγοράς φυσικού αερίου για την επόμενη ημέρα μιας τυχόν συμφωνίας ειρήνευσης στην Ουκρανία, η οποία θα βάλει ξανά στο παιχνίδι τις ρωσικές ροές.
Τα πάντα εξαρτώνται από το παζάρι του Πούτιν με τις ΗΠΑ και το κατά πόσο θα καταφέρει να κερδίσει στο σκληρό «πόκερ» που βρίσκεται σε εξέλιξη όσο το δυνατόν καλύτερους όρους, ώστε η συμφωνία να συνοδευτεί και από άρση των δυτικών κυρώσεων ή έστω του μεγαλύτερου μέρους τους.
Στο πρώτο από τα σενάρια αυτά, που είναι και το πιο ακραίο, μια ειρήνευση στην Ουκρανία θα συνοδευτεί από ολοκληρωτική άρση των κυρώσεων, η οποία με τη σειρά της θα συνδυαστεί με την επαναλειτουργία του αγωγού Nord Stream 1. Κάτι τέτοιο, φυσικά, προϋποθέτει, πρώτον, να ανάψει το «πράσινο φως» η Γερμανία και δεύτερον, να γίνουν σημαντικές επενδύσεις καθώς ο αγωγός έχει υποστεί σοβαρές ζημιές μετά το σαμποτάζ τον Σεπτέμβριο του 2022. Κατά της αναβίωσης του Nord Stream τάχθηκε χθες ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας και Ενέργειας Ρόμπερτ Χάμπεκ, ο οποίος ωστόσο είναι απερχόμενος.
Κατά τους αναλυτές, ένα τέτοιο σενάριο θα οδηγούσε σε κατάρρευση των τιμών φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά ακόμη και στα επίπεδα που βρίσκονταν τον Μάρτιο του 2021. Δηλαδή στα 15 ευρώ η μεγαβατώρα ή 60% χαμηλότερα από τα σημερινά επίπεδα.
Στο δεύτερο σενάριο, οι ειδικοί προβλέπουν μια σταδιακή άρση των κυρώσεων κατά της Μόσχας σε βάθος 5ετίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την επανάκαμψη των ρωσικών ροών προς την Ευρώπη, η οποία θα γίνει σε δόσεις. Ο Πούτιν ωστόσο δεν είναι από αυτούς που υπακούν στη λογική του «take it or leave it», ούτε και συνηθίζει να παίρνει βιαστικές αποφάσεις υπό πίεση. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι δύσκολα θα δεχθεί μια συμφωνία ειρήνευσης με διατήρηση των κυρώσεων.
Το δείχνουν οι ελιγμοί του και πώς πετάει το μπαλάκι πίσω στην Ουάσιγκτον σχετικά με την πρόταση για εκεχειρία, επιχειρώντας να κερδίσει χρόνο. Σε κάθε περίπτωση, το σενάριο μιας συμφωνίας με σταδιακή άρση των κυρώσεων παραμένει στο τραπέζι, κάτι που μεταφράζεται σε μια πιο αργή αποκλιμάκωση των τιμών του φυσικού αερίου στις αγορές. Χθες έκλεισε λίγο πάνω από τα 41 ευρώ/ MWh.
Οι ζυμώσεις
Αν και αυτή τη στιγμή επισήμως δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ευρώπη προτίθεται να άρει τις κυρώσεις και να επιστρέψει στο ρωσικό αέριο, είναι σίγουρο ότι παρασκηνιακά γίνονται ζυμώσεις. Στην κατεύθυνση αυτή κινούνταν το δημοσίευμα του Ιανουαρίου των FT ότι χώρες όπως η Γερμανία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και άλλες συζητούν ένα restart των ρωσικών ροών στο πλαίσιο ενός πιθανού διακανονισμού για τον τερματισμό των εχθροπραξιών, παρότι διαψεύστηκε από τη μεταβατική κυβέρνηση του Βερολίνου.
Επίσης, προ ημερών, οι δηλώσεις Πούτιν ότι μια πιθανή συμφωνία ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον θα οδηγούσε σε αύξηση των ρωσικών ροών προς την Ευρώπη, είχε ως αποτέλεσμα μια βουτιά 5% στην τιμή των προθεσμιακών συμβολαίων στο χρηματιστήριο του Αμστερνταμ (TTF).
Σε πρόσφατη ανάλυση του οίκου συμβούλων Timera Energy, παρατίθενται τρία πιθανά σενάρια για την επανάκαμψη των ρωσικών ροών στην Ευρώπη.
- Άρση των δυτικών κυρώσεων στο project «Arctic LNG» της Ρωσίας. Ως άμεση επίπτωση υπολογίζεται ότι θα μπουν στις αγορές όγκοι ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου, ίσοι με 9 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα εντός του 2025.
- Σταδιακή επανέναρξη των transit ρωσικών ροών μέσω της Ουκρανίας, οι οποίες διακόπηκαν στις αρχές Ιανουαρίου μετά την απόφαση της κυβέρνησης Ζελένσκι να μην ανανεώσει τη συμφωνία διαμετακόμισης με τη Μόσχα. Η επίπτωση εδώ θα είναι να «πέσουν« στις ευρωπαϊκές αγορές επιπλέον 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, πέραν των 9 δισ. του «Arctic LNG». Αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση θα πρέπει να επιλυθούν πρώτα μια σειρά από περίπλοκες δικαστικές διαφορές μεταξύ της Gazprom και μια σειρά ευρωπαϊκών εταιρειών.
- Ταχεία επανέναρξη των ρωσικών ροών μέσω της Ουκρανίας. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας πολύ μεγαλύτερης σε έκταση κίνησης μεταφράζεται σε μια πλημμυρίδα ρωσικού φυσικού αερίου προς τις ευρωπαϊκές αγορές της τάξης των 50 δισ. κυβικών μέτρων, πέραν πάντα των 9 δισ. του «Arctic LNG».
Τα ερωτήματα για τα σενάρια και τις τιμές είναι πολλά. Ανάμεσα σε αυτά και κάτω από ποια «ομπρέλα» μιας ευρύτερης συμφωνίας Ρωσίας - ΗΠΑ θα ανοίξουν οι στρόφιγγες της Gazprom, όταν οι Αμερικανοί παραγωγοί έχουν καταστεί οι απόλυτοι κυρίαρχοι του παιχνιδιού στην ευρωπαϊκή αγορά. Κατέχουν πλέον μερίδιο άνω του 45% στην προμήθεια LNG της Ευρώπης κάτι που προφανώς δεν θα δεχτούν να απωλέσουν.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, η οποιαδήποτε αύξηση των ρωσικών ροών θα λάβει πιθανότατα χώρα εντός της περιόδου 2025-2027, παρέχοντας μια βραχυπρόθεσμη ελάφρυνση των τιμών στις ευρωπαϊκές αγορές της ΕΕ και ενώ επίκειται μια σημαντική άνοδος των εξαγωγών LNG (2027) από ΗΠΑ, Κατάρ, και άλλες χώρες.
Αλλωστε, όπως είπε χθες από το συνέδριο του Κύκλου Ιδεών και ο πρόεδρος της Metlen, οι τιμές μπορεί να επανέλθουν εκεί που ήταν με δύο τρόπους: «Είτε να ολοκληρωθούν όλες οι επενδύσεις ανά τον κόσμο, ώστε να αυξηθεί η προσφορά του LNG, είτε να υπάρξει μια "τύπου ειρήνη" με τη Ρωσία, που θα αφήσει να εισρεύσει ξανά στην Ευρώπη η ρωσική ενέργεια», ανέφερε ο Ευάγγελος Μυτιληναίος.
Το βέβαιο είναι ότι η παγκόσμια μάχη για την τροφοδοσία της Ευρώπης με φυσικό αέριο αποτελεί ένα πολιτικό παιχνίδι για γερούς παίκτες, που μπορεί να προσλάβει απρόβλεπτες διαστάσεις και ενώ η Κομισιόν μιλά για απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο, ακόμη και στο σενάριο που χαλαρώσουν οι κυρώσεις.
«Θέλουμε πραγματικά να εξαρτηθούμε ξανά από έναν επιτιθέμενο όπως η Ρωσία; Προφανώς όχι», δήλωσε χθες ο επίτροπος Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν, στέλνοντας το μήνυμα ότι ακόμη και αν αρθούν οι κυρώσεις, η ΕΕ θα πρέπει να στηριχθεί σε άλλους προμηθευτές. Με τη διαφορά ότι η υπερεξάρτηση από τη Ρωσία έχει αντικατασταθεί από την εξάρτηση του LNG των ΗΠΑ και του Κατάρ.
Οι πέντε πιθανοί ρωσικοί «δρόμοι»
Το σημερινό status των πιθανών διαδρόμων επανάκαμψης του ρωσικού αέριου προς τις ευρωπαϊκές αγορές έχει ως εξής:
- Nord Stream 1: Εχει υποστεί σοβαρές ζημιές από το σαμποτάζ του 2022. Τυχόν επαναλειτουργία συνεπάγεται σοβαρές επενδύσεις.
- Nord Stream 2: Ενα τμήμα του, χωρητικότητας 27,5 δισ. κυβικών μέτρων, παραμένει άθικτο, αλλά η εταιρεία του αγωγού έχει κηρύξει πτώχευση από το 2022 και τυχόν λειτουργία του αγωγού απαιτεί σημαντικές επενδύσεις, όπως και διαδικασίες αδειοδότησης.
- Yamal: Η Πολωνία αντιτίθεται σε τυχόν επαναλειτουργία του αγωγού Yamal, επομένως η διαδρομή αυτή δείχνει αρκετά δύσκολη.
- TurkStream: Συνεχίζει να λειτουργεί σε επίπεδα ακόμη και πάνω από την ονομαστική του χωρητικότητα.
- Ukraine transit: Οι ροές διακόπηκαν τον Ιανουάριο του 2025, με το τέλος της transit συμφωνίας μεταφοράς ρωσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Θεωρείται η πιο αξιόπιστη από όλες τις παραπάνω διαδρομές.