Ένα κοκτέιλ χαμηλών θερμοκρασιών και γεωπολιτικής ανασφάλειας πλήττει ξανά την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας και απλώνεται σαν «κηλίδα» σε ολόκληρη την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, όπως δείχνει ο χάρτης των τιμών του ρεύματος, απειλώντας ξανά τα Βαλκάνια και την Ελλάδα.
Από τη Πολωνία, τη Γερμανία και την Ολλανδία, μέχρι την Ουγγαρία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, τα χρηματιστήρια σήμερα είναι ντυμένα ξανά στα κόκκινα, με ημερήσια άλματα 50%, 60% και 70%, τιμές πάνω από τα 200 ευρώ/MWh και με spikes σήμερα το βράδυ μέχρι και τα 400 ευρώ η μεγαβατώρα.
Η μία αιτία για το νέο «πάρτι» τιμών που συνέπεσε με τη νέα επιστολή Μητσοτάκη στη Φον ντερ Λάινεν για το ενεργειακό κόστος που μένει να φανεί αν τούτη τη φορά θα εισακουστεί, είναι ένα ακόμη επεισόδιο «Dunkelflaute», δηλαδή ο συνδυασμός εκτεταμένης συννεφιάς και άπνοιας, που οδηγεί σε κατακόρυφη μείωση της παραγωγής από αιολικά και φωτοβολταϊκά και σε μεγάλη αύξηση παραγωγής ακριβών μονάδων φυσικού αερίου.
- Επιγραμματικά, η άπνοια στη Β. Θάλασσα και η πολύ χαμηλή παραγωγή υπεράκτιων αιολικών είχε ως αποτέλεσμα η spot τιμή στη Γερμανία, που τραβά ενέργεια από τα μεγάλα offshore της Δανίας και άλλων χωρών της περιοχής, να κάνει ημερήσιο άλμα 75%. Και η σημερινή μέγιστη να κάνει ρεκόρ μήνα, ανεβαίνοντας στα 377,9 ευρώ/MW, μακριά πάντως ακόμη από το ρεκόρ 18 ετών που είχε κάνει τον Δεκέμβριο, πιάνοντας για κάποιες ώρες τα 936 ευρώ/MWh.
- Κατ’ επέκταση, η αύξηση τιμής στη μεγαλύτερη ενεργειακή αγορά της ΕΕ συμπαρέσυρε όλες τις γειτονικές, με ημερήσιο άλμα 76% στην Ολλανδία, 56% στην Αυστρία και 58% στην Πολωνία. Η Ουγγαρία «γράφει» για σήμερα το βράδυ μέγιστη 361,82 ευρώ και η Πολωνία 325,15 ευρώ.
- Το ανοδικό σπιράλ κατέβηκε προς τα Βαλκάνια, με ημερήσιες αυξήσεις 60% σε Ρουμανία, Βουλγαρία και 47% Ελλάδα. Επειδή είμαστε συζευγμένοι με τους γείτονες και έχει γεμίσει το καλώδιο, και οι τρεις έχουμε για σήμερα μέγιστη τιμή 452,13 ευρώ/ MWh.
- Είναι πιθανό το μετεωρολογικό φαινόμενο να διατηρηθεί και αύριο, όπως λένε όσοι έχουν εικόνα, που σημαίνει ότι παρόμοια επίπεδα θα βλέπουμε μέχρι και την Πέμπτη.
Γεωπολιτικό και σαμποτάζ
Η δεύτερη αιτία που θα συνεχίσει να κρατά ψηλά τις τιμές αφορά τη γενικότερη γεωπολιτική ανασφάλεια που επικρατεί διεθνώς και που μαζί με τον κίνδυνο για νέες δολιοφθορές, προϊδεάζουν για μια δύσκολη συνέχεια στο μέτωπο του φυσικού αερίου (χθες έφτασε μια ανάσα από τα 49 ευρώ/MWh, για να πέσει μετά στα 47 ευρώ), για όσο τουλάχιστον θα διαρκεί ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Την ίδια στιγμή που χθες ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ επαναλάμβανε τους ρωσικούς ισχυρισμούς ότι πίσω από την επίθεση στον αγωγό TurkStream βρίσκονται ουκρανικά drones και κατηγορούσε τις ΗΠΑ ότι θέλουν να τον «απενεργοποιήσουν», πλοία του ΝΑΤΟ ξεκινούσαν περιπολίες στη Βαλτική για να διασφαλίσουν τις ενεργειακές και τηλεπικοινωνιακές υποδομές στη Βαλτική.
Τα σαμποτάζ δεν θα σταματήσουν τη δρομολογημένη προσπάθεια των χωρών της Βαλτικής να ανεξαρτητοποιηθούν από το ρωσικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας τον επόμενο μήνα, δήλωσε από την πλευρά του ο πρωθυπουργός της Εσθονίας. Ταυτόχρονα, η σουηδική κυβέρνηση ζήτησε από τον στρατό και την ακτοφυλακή να συνεργαστούν για να αυξήσουν τη θαλάσσια επιτήρηση στη Βαλτική και να προστατεύσουν τις ενεργειακές υποδομές.
Κλειστές μονάδες από τη Νορβηγία ως τον TAP
Οι βλάβες μεγάλων ενεργειακών υποδομών ειδικά σε περιόδους ασάφειας και ρευστότητας λειτουργούν ενισχυτικά για τις υψηλές τιμές, ειδικά όταν αφορούν τη Νορβηγία, το μεγαλύτερο προμηθευτή φυσικού αερίου της Ευρώπης.
Στις αρχές της χρονιάς, η Equinor ανακοίνωσε ότι το εργοστάσιο του Hammerfest (Melkoeya LNG), στον αρκτικό κύκλο της Νορβηγίας, με capacity 6,5 δισ. κυβικά μέτρα αερίου ετησίως, αρκετά για να τροφοδοτήσουν περίπου 6,5 εκατομμύρια ευρωπαϊκά σπίτια, υπέστη βλάβη του συμπιεστή και θα μείνει εκτός λειτουργίας μέχρι τις 19 Ιανουαρίου. Αντιπροσωπεύει περίπου το 5% των συνολικών εξαγωγών αερίου της χώρας.
Σε ένα άλλο μήκος του πλανήτη, στο Αζερμπαϊτζάν, οι αρχές ανακοίνωσαν χθες την τρίτη κατά σειρά παράταση, επίσης μέχρι τις 19 Ιανουαρίου, για την επαναλειτουργία του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ και την επαναφορά των ποσοτήτων που μεταφέρονται μέσω του αγωγού ΤΑΡ στη ΝΑ Ευρώπη και την Ελλάδα.
Οι ποσότητες που εισέρχονται σε Ελλάδα και Βουλγαρία μέσω του ΤΑΡ έχουν μηδενιστεί, και προς την Ιταλία έχουν μειωθεί σοβαρά. Η είδηση δεν συνιστά λόγο ανησυχίας για την τροφοδοσία της ελληνικής αγοράς, ειδικά όταν εδώ και λίγο καιρό λειτουργεί το νέο FSRU στην Αλεξανδρούπολη, ωστόσο η βλάβη, όσο συνεχίζεται, συμβάλλει και αυτή στο γενικό ανατιμητικό κλίμα.
Η τιμή του αμερικανικού LNG στην Ευρώπη
Στον αμερικανικό κόμβο φυσικών συναλλαγών Henry hub στη Λουιζιάνα, η τιμή για το φυσικό αέριο βρισκόταν χθες στα περίπου 9-10 δολάρια/MWh. Το ίδιο φυσικό αέριο φτάνει να πωλείται στην Ευρώπη πέντε φορές ακριβότερα, μαζί με τα μεταφορικά και τα καπέλα που βάζουν οι traders. Αέριο δηλαδή αξίας 10 δολαρίων η μεγαβατώρα στις ΗΠΑ, γίνεται αέριο αξίας 47-48 δολαρίων στην Ευρώπη.
Το 2022, ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν είχε κατηγορήσει τις ΗΠΑ ότι επιχειρούν να εκμεταλλευτούν την ανάγκη των ευρωπαίων και τους πωλούν πολύ ακριβά, ωστόσο ανάμεσα σ' αυτούς που βγάζουν τα μεγάλα κέρδη είναι τα ενεργειακά μεγαθήρια και οι LNG traders διεθνώς, μεταξύ των οποίων όλα τα γνωστά ονόματα του χώρου.
Σημειωτέον ότι τον Δεκέμβριο, οι εισαγωγές αμερικανικού LNG στην ΕΕ έκαναν νέο ρεκόρ και φέτος υπολογίζεται να αυξηθούν επιπλέον κατά 15% (U.S. LNG Wins Big As Europe Boosts Overseas Gas Imports | OilPrice.com).
Σε κάθε περίπτωση, όποια και αν είναι η αιτία, η ΕΕ συνεχίζει να πληρώνει πενταπλάσιες τιμές αερίου από τις ΗΠΑ, βλέπει τα επίπεδα στον κόμβο TTF να έχουν εκτιναχθεί 60% τον τελευταίο χρόνο και το ενεργειακό πρόβλημα της ηπείρου έχει ξαναμπεί στο επίκεντρο, καθώς προετοιμάζεται για εμπορικούς πολέμους με την επερχόμενη διακυβέρνηση Τραμπ.
Σωστά επισημαίνει ο Κυρ. Μητσοτάκης στη νέα του επιστολή προς την Πρόεδρο της Επιτροπής ότι επείγει να εξετάσει τρόπους μείωσης του ευρωπαϊκού ενεργειακού κόστους, ως μέρους μιας ευρύτερης προσπάθειας ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του μπλοκ, πρωτοβουλία που επαναλαμβάνει στην ουσία την επιχειρηματολογία των προηγούμενων επιστολών του, χωρίς ωστόσο να έχουν βρει ανταπόκριση από την κοινοτική ηγεσία.