Τρία αγκάθια, με αιχμηρότερο αυτό της απόφασης για επιστροφή χιλιάδων ευρώ από τουλάχιστον 50.000 με 60.000 συνταξιούχους χηρείας που λαμβάνουν το σύνολο της σύνταξης χηρείας αντί το 50% αυτής, έχει να αντιμετωπίσει το αμέσως επόμενο διάστημα η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας. Πρόκειται για θέματα που κανένας υπουργός Εργασίας δεν επιθυμεί να θεσμοθετήσει κατά τη διάρκεια της θητείας του στο υπουργείο.
Δεν είναι τυχαίο πως η εκκρεμότητα που αφορά τις συντάξεις χηρείας και δη, την αναδρομική αναζήτηση από τον ΕΦΚΑ, ποσών που λαμβάνουν δικαιούχοι συντάξεων χηρείας, υπάρχει εδώ και 5 χρόνια.
Στην πράξη, δεν εφαρμόστηκε στη λήξη της τριετίας από τον θάνατο του/της συζύγου, η περικοπή τους στο 35% που προβλέπει ο νόμος. Να σημειωθεί πως η περικοπή εφαρμόζεται όταν οι δικαιούχοι παίρνουν και δική τους σύνταξη ή εργάζονται.
Αντίθετα, ο ΕΦΚΑ πληρώνει ακόμη και σήμερα τα ίδια ποσά, δηλαδή το 70% της αρχικής σύνταξης του θανόντος. Το θέμα εκτιμάται ότι αφορά πάνω από 50.000 συνταξιούχους, ενώ υπολογίζεται ότι υπάρχουν κι άλλοι 5.000 με 10.000 συνταξιούχοι του δημοσίου και του ΟΓΑ, που έχουν, σύμφωνα με το νόμο, δει τη σύνταξη χηρείας να κόβεται στο 35%, μετά την 3ετία.
Ο κανονισμός
Θέμα που «καίει» και καθυστερεί, είναι και η καθιέρωση ενιαίου κανονισμού παροχών και ενιαίου κανονισμού ασφάλισης στον ΕΦΚΑ, που εκκρεμεί από το 2017. Αναμένονται έντονες αντιδράσεις κυρίως όσον αφορά τον κανονισμό παροχών και κατά κύριο λόγο τις παροχές σε χρήμα, όπως ασθένειας, προστασίας της μητρότητας, έξοδα κηδείας κ.α. Επίσης, αναμένεται και η έκδοση του ενιαίου κανονισμού αναπηρίας, που αφορά τις ενιαίες προϋποθέσεις και διαδικασίες για τις συνταξιοδοτικές και επιδοματικές παροχές που χορηγούνται σε άτομα με αναπηρία.
Και τέλος, η απόφαση για το θέμα των αναδρομικών διεκδικήσεων 350.000 συνταξιούχων. Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) έχει ήδη καθυστερήσει πολύ, εκτιμάται όμως ότι η απόφασή του θα εκδοθεί εντός του πρώτου τριμήνου του 2025.
Μετά από αυτό, η «καυτή πατάτα» θα περάσει στο υπουργείο Εργασίας αλλά και ευρύτερα στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, αφού μια πιθανή απόφαση για επιστροφή των περικοπών των δώρων και των επιδομάτων για το επίμαχο 11μηνο Ιούνιος 2015 - Μάιος 2016 μπορεί να ξεκινά από τα 500 εκατ. ευρώ, αν αφορά μόνον όσους έχουν προσφύγει, και να αγγίξει τα 2,5 δισ. ευρώ, εάν επεκταθεί στο σύνολο των συνταξιούχων.
Και βέβαια, στην ατζέντα του 2025, η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας έχει ένα μεγάλο στοίχημα, αυτό της αύξησης των πραγματικών εισοδημάτων των εργαζομένων και αρκετές, και μεγάλες, προκλήσεις, όπως η αύξηση της απασχόλησης και η ψηφιοποίηση του ΕΦΚΑ.
Εντός του νέου έτους, η κ. Κεραμέως σε συνεργασία με τους υφυπουργούς Π. Τσακλόγλου και Κ. Καραγκούνη θα θεσμοθετήσουν μέτρα και θα επιβλέψουν δράσεις για την τόνωση της απασχόλησης, την επέκταση της ψηφιακής κάρτας εργασίας και σε κλάδους όπως του τουρισμού και επισιτισμού, την αναμόρφωση των ΚΕΠΑ καθώς και την περαιτέρω ψηφιοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης και κατ’ επέκταση την περαιτέρω μείωση των εκκρεμοτήτων.
Το περίγραμμα της πολιτικής που θα ακολουθηθεί κατά το νέο έτος περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τις εξής προκλήσεις:
- Τόνωση της απασχόλησης και διεύρυνση των πληθυσμιακών ομάδων που εντάσσονται στην αγορά εργασίας. Ήδη το 2024 -για πρώτη φορά τα τελευταία 15 χρόνια-, η ανεργία κυμάνθηκε σε μονοψήφιο νούμερο, μειωμένη στο 9% το τρίτο τρίμηνο του 2024, σχεδόν 50% κάτω σε σχέση με το 2019. Η διατήρηση του ποσοστού ανεργίας σε μονοψήφιο αριθμό και η περαιτέρω μείωσή του δεν είναι εύκολο εγχείρημα, καθώς οι αναλυτές επισημαίνουν πως έχουμε φθάσει στον σκληρό πυρήνα της ανεργίας.
- Αναμόρφωση μαζί με τα συναρμόδια υπουργεία του πλαισίου για την ευκολότερη και πιο γρήγορη μετάκληση εργαζομένων από τρίτες χώρες προκειμένου να καλυφθούν τα κενά στην αγορά εργασίας, κυρίως δε σε συγκεκριμένους κλάδους και ειδικότητες.
- Ενδυνάμωση του μηχανισμού διάγνωσης των αναγκών στην αγορά εργασίας, προκειμένου τα αποτελέσματα των μελετών του να είναι άμεσα διαθέσιμα σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
- Ενίσχυση των δράσεων του RebrainGreece, προκειμένου επιχειρήσεις με σημαντική ανάπτυξη στη χώρα μας, να καλύψουν κάποια από τα κενά σε θέσεις, κατά κύριο λόγο, υψηλής ειδίκευσης, με Έλληνες του εξωτερικού.
- Πιλοτική εφαρμογή, για τουλάχιστον 16 μήνες, της νέας αρχιτεκτονικής του επιδόματος ανεργίας, σε 15.000 ανέργους. Το νέο σύστημα πριμοδοτεί με ένα ανταποδοτικό σκέλος όσους, πριν καταστούν άνεργοι, είχαν εργαστεί για σημαντικά μεγάλο χρονικό διάστημα.
- Επέκταση της ψηφιακής κάρτας εργασίας. Ήδη, το μέτρο αφορά 750.000 εργαζόμενους κι εντός του νέου έτους αναμένεται να επεκταθεί καθολικά σε τουρισμό και εστίαση και έτσι οι καλυπτόμενοι κλάδοι να αγγίξουν το 1,5 εκατομμύριο εργαζόμενους.
- Ψηφιοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης με δύο έργα: την ψηφιακή αποτύπωση του ασφαλιστικού ιστορικού όλων των ασφαλισμένων καθώς και τη δημιουργία Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος στον ΕΦΚΑ.
- Αναμόρφωση του Κέντρου Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕΠΑ) του e-ΕΦΚΑ, με την απλούστευση διαδικασιών, τη μείωση ανάγκης για φυσική παρουσία στο ΚΕΠΑ και τον δραστικό περιορισμό αναβολών και καθυστερήσεων.
Κι αν τα παραπάνω θεωρούνται «εύκολα», η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας έχει να διαχειριστεί μια πολύ μεγάλη πρόκληση. Την περαιτέρω ενίσχυση του πραγματικού εισοδήματος συνταξιούχων, εργαζομένων και ανέργων. Και μπορεί για τις συντάξεις ήδη να δόθηκε η αύξηση -κατά 2,4%- και να βελτιώθηκε κατά τι η εφαρμογή της Ειδικής Εισφοράς Αλληλεγγύης, όμως στους εργαζόμενους και δη του ιδιωτικού τομέα, το εγχείρημα δεν θεωρείται εύκολο.
Ο κατώτατος μισθός θα αυξηθεί -πιθανότατα κατά 40 με 50 ευρώ- τον Απρίλιο του 2025. Αντίστοιχα, θα υπάρξει αύξηση και σε μισθούς στο Δημόσιο ώστε να υπάρχει εφεξής ένας κατώτατος μισθός για όλους. Όμως, για την αύξηση των μέσων μισθών, τουλάχιστον όσον αφορά δράσεις για τις οποίες είναι υπεύθυνο το υπουργείο Εργασίας, θα πρέπει να επιτευχθεί η ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Με τον πρόσφατο νόμο Κεραμέως, προβλέφθηκε η συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, για την κατάρτιση και έκδοση Σχεδίου Δράσης με στόχο την ενίσχυση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Θα πρέπει βέβαια να υπάρξει νομοθέτηση παρεμβάσεων για τη θωράκιση του πλαισίου και την αύξηση του ποσοστού κάλυψης των εργαζόμενων από συλλογικές διαπραγματεύσεις.