Τη γεωπολιτική ανασφάλεια που επικρατεί διεθνώς και προϊδεάζει για μια δύσκολη χρονιά στο μέτωπο του φυσικού αερίου αναδεικνύουν οι εξελίξεις στην αγορά και το παράδοξο φαινόμενο οι τιμές στα παράγωγα για το προσεχές καλοκαίρι να παραμένουν «καρφωμένες» στα ψηλά τωρινά επίπεδα.
Το τροφοδοτούν μια σειρά από καθημερινές πλέον ειδήσεις με γεωπολιτικό αποτύπωμα, από το «φάντασμα» των δολιοφθορών σε ενεργειακές υποδομές, όπως η φερόμενη χθες στον αγωγό Turkstream που ξυπνά μνήμες 2022, μέχρι το κλίμα για επιβολή νέων κυρώσεων.
Τελευταία κίνηση, το χθεσινό αίτημα 10 χωρών-μελών της ΕΕ, μεταξύ των οποίων οι Σουηδία, Δανία, Φινλανδία, Πολωνία, Τσεχία και οι τρεις βαλτικές, για μείωση των εισαγωγών ρωσικού αερίου και LNG, και ενώ είχε προηγηθεί τη Παρασκευή ένα ακόμη πακέτο αμερικανικών κυρώσεων κατά της ρωσικής πετρελαϊκής βιομηχανίας.
Η αναβίωση της ανησυχίας αποτυπώνεται περίτρανα στον ολλανδικό χρηματιστηριακό κόμβο του TTF, όχι μόνο στα συμβόλαια παράδοσης Φεβρουαρίου που στον απόηχο των χθεσινών εξελίξεων εκτινάχθηκαν πάνω από τα 48 ευρώ/MWh (+7%), αλλά και στα παράγωγα για όλους τους επόμενους μήνες.
Κοιτάζοντας κανείς τα futures διαπιστώνει ότι οι τιμές είναι «σανιδωμένες» μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2025 στα τωρινά επίπεδα των 48 ευρώ/MWh. Αντί δηλαδή οι τιμές για τα forward συμβόλαια που αφορούν την άνοιξη ή το καλοκαίρι, όπου παραδοσιακά η ζήτηση υποχωρεί, να είναι χαμηλότερες από αυτές του χειμώνα, εκείνες παραμένουν στα ίδια ακριβώς με τα σημερινά επίπεδα.
«Είναι ανησυχητικό σημάδι να δέχεται κανείς να αγοράσει φυσικό αέριο για το καλοκαίρι, όπου η κατανάλωση είναι πολύ χαμηλή, σε τιμές χειμώνα», λέει trader μεγάλης ενεργειακής εταιρείας. Δείχνει ότι η αγορά δεν αναμένει μείωση της τιμής του, γι’ αυτό και δέχεται να αγοράσει στα ψηλά, σε τιμές ακόμη και πάνω από τα 48 ευρώ, επίπεδα στα όποια έκλεισε χθες η αγορά.
Επίπεδα, που με τη σειρά τους είναι 12 ευρώ ψηλότερα, δηλαδή 33%, από τα αντίστοιχα ένα χρόνο πριν, τον Ιανουάριο του 2024. Τέτοιες μέρες πέρυσι, η τιμή έπαιζε στα 35-36 ευρώ και σήμερα βρίσκεται στα 47-48 ευρώ.
Το άδειασμα των αποθηκών και η αναπλήρωση
Ένας λόγος είναι το γεγονός ότι επειδή ο φετινός χειμώνας είναι ψυχρότερος από τους προηγούμενους, λόγω των αυξημένων αναγκών θέρμανσης, οι ευρωπαϊκές αποθήκες φυσικού αερίου αδειάζουν ταχύτερα από άλλες χρονιές και οι αγορές προεξοφλούν ότι η αναπλήρωση των αποθεμάτων θα γίνει σε υψηλές τιμές.
Τα αποθέματα έχουν πέσει, σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα ευρωπαϊκά στοιχεία, κάτω από το φράγμα του 70% (66,38%) σε σχέση με το 86% ένα χρόνο νωρίτερα. Είναι δηλαδή 23 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το περσινό μέγιστο επίπεδο, σηματοδοτώντας τη μεγαλύτερη πτώση των τελευταίων 7 ετών, καθώς υποχωρούν με τον ταχύτερο ρυθμό από το 2018.
«Και όσο χαμηλότερα είναι τα επίπεδα των ευρωπαϊκών αποθηκών στα τέλη Μαρτίου, τόσο πιο δύσκολο θα είναι για την Γηραιά Ηπειρο να τα ξαναγεμίσει ενόψει του επόμενου χειμώνα», όπως ανέφερε την περασμένη εβδομάδα σε ανάλυσή της η Samantha Dart, επικεφαλής της έρευνας φυσικού αερίου της Goldman Sachs.
Η αλήθεια είναι ότι η αβεβαιότητα είναι διάχυτη στις αγορές, παρά τις διαβεβαιώσεις της Κομισιόν ότι δεν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας και παρότι η Ευρώπη είναι καλύτερα προετοιμασμένη απ’ ό,τι στην κρίση του 2022.
Πέντε παράγοντες
Και αυτό, καθώς αθροίζονται πολλά:
- Ο χειμώνας που είναι πιο ψυχρός από τους δύο προηγούμενους.
- Τα αυξανόμενα περιστατικά δολιοφθορών σε υποδομές, που ξυπνούν μνήμες Σεπτεμβρίου 2022, όταν είχε γίνει το σαμποτάζ στον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream.
- Η διακοπή των transit ροών ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας.
- Η πίεση για αυστηρότερες κυρώσεις κατά της Ρωσίας που ασκείται πλέον και από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, προκειμένου να περιοριστεί ο «σκιώδης στόλος» της Μόσχας, με τον οποίο παρακάμπτει το ανώτατο όριο τιμής που της έχει επιβληθεί από τους G7.
- Η Ασία που εισάγει περισσότερο LNG, αυξάνοντας τις τιμές.
Είναι πολλές οι αβεβαιότητες που «βαραίνουν» πάνω από την Ευρώπη, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται κάποιο από τα αρνητικά σενάρια να μην επιβεβαιωθούν.
«Είναι λογικό η αγορά να έχει ένα σημαντικό volatility μέσα σε ένα τόσο αβέβαιο περιβάλλον που ενισχύεται καθημερινά. Είναι αναμενόμενο να βλέπουμε τα forwards να κρατούν υψηλές τιμές και η αγορά να μην έχει μια καθαρή κατεύθυνση», τονίζει παράγοντας με μακρά εμπειρία στην αγορά. Και εκτιμά ότι σαφέστερη εικόνα θα υπάρξει όταν αναλάβει κανονικά η νέα αμερικανική διακυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ.
Το κακό σενάριο
Επιγραμματικά, το κακό σενάριο συνοψίζεται στα παρακάτω:
- Ταχύτερη μείωση από το αναμενόμενο της πληρότητας των ευρωπαϊκών αποθηκών, λόγω ενός πολύ ψυχρού χειμώνα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις τιμές. Αλλωστε, η ανάγκη αναπλήρωσης των αποθεμάτων μετά τον φετινό χειμώνα έχει εκτινάξει κατά 20% τις τιμές των παραγωγών για το καλοκαίρι, σύμφωνα με στοιχεία του LSEG. Σύμφωνα πάλι με το Bloomberg, η υποχρέωση που έχει θέσει η ίδια η ΕΕ για ποσοστό πλήρωσης αποθηκών 90% το Νοέμβριο, δημιουργεί συνθήκες έντασης στην αγορά.
- Πολλαπλασιασμός των σαμποτάζ σε ενεργειακές υποδομές, καθώς της χθεσινής φερόμενης επίθεσης στον αγωγό TurkStream, είχε προηγηθεί ανήμερα των Χριστουγέννων, δολιοφθορά στο υποβρύχιο καλώδιο Estlink 2 στην Εσθονία που μεταφέρει ηλεκτρική ενέργεια από τη Φινλανδία. Ενα μήνα πριν είχε γίνει γνωστή άλλη μια υπόθεση, το επίσης φερόμενο σαμποτάζ σε δύο τηλεπικοινωνιακά καλώδια στα σουηδικά χωρικά ύδατα στη Βαλτική Θάλασσα.
- Μπαράζ κυρώσεων κατά της Ρωσίας και διακοπή εισαγωγών φυσικού αερίου στην ΕΕ, τόσο μέσω αγωγών όσο και πλοίων, και το ερώτημα είναι σε τι τιμές θα αναπληρωθούν όλοι αυτοί οι όγκοι. Σύμφωνα με στοιχεία της νορβηγικής εταιρείας ενεργειακών μελετών Rystad, η Ευρώπη αγόρασε πέρυσι ποσότητες ρεκόρ LNG από τη Ρωσία, παρά τις προσπάθειες της Κομισιόν να μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση από τη Μόσχα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το κοινό μπλοκ εισήγαγε 24 bcm ρωσικού αερίου μέσω αγωγών και επιπλέον 24,2 bcm σε υγροποιημένη μορφή μέσω πλοίων.