Η Ελλάδα βρίσκεται στην αρχή μιας τεχνολογικής επανάστασης, διεκδικώντας ρόλο-κλειδί στην παγκόσμια βιομηχανία ημιαγωγών και τεχνητής νοημοσύνης. Με την αγορά των μικροκυκλωμάτων να εκτιμάται ότι θα φτάσει το 1 τρισ. δολάρια μέχρι το 2030, η χώρα μας εισέρχεται με στρατηγική προοπτική σε μια βιομηχανία στρατηγικής σημασίας για την παγκόσμια οικονομία. Μέσω της ίδρυσης του πρώτου Κέντρου Ικανοτήτων για Ημιαγωγούς (Hellenic Chips Competence Centre - HCCC) και άλλων πρωτοβουλιών, η Ελλάδα κάνει τα πρώτα αποφασιστικά βήματα για να καταστεί περιφερειακός κόμβος στην Ευρώπη.
Η πανδημία και η γεωπολιτική αστάθεια ανέδειξαν τη στρατηγική σημασία των ημιαγωγών, γνωστών και ως «νέο πετρέλαιο», για την ψηφιακή οικονομία. Ωστόσο, η παγκόσμια εξάρτηση από την Ασία στην παραγωγή μικροκυκλωμάτων ώθησε την Ευρώπη να αντιδράσει. Με το European Chips Act, επενδύονται 43 δισεκατομμύρια ευρώ για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής παραγωγής από το σημερινό 8% στο 20% έως το τέλος της δεκαετίας. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, η Ελλάδα αποκτά την ευκαιρία να αναδείξει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα.
Το Hellenic Chips Competence Centre (HCCC), που χρηματοδοτείται με 3,6 εκατομμύρια ευρώ, αναμένεται να λειτουργήσει το 2025, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή για την εγχώρια βιομηχανία. Το HCCC φέρνει κοντά 11 πανεπιστήμια, τρία ερευνητικά κέντρα και κορυφαίες ελληνικές εταιρείες, ενισχύοντας τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Ο στόχος του κέντρου είναι διττός: αφενός να ενισχύσει τις δυνατότητες της χώρας στον σχεδιασμό και τη συσκευασία μικροκυκλωμάτων και αφετέρου να προσελκύσει διεθνείς επενδύσεις.
Η είσοδος της Ελλάδας στις αγορές των ημιαγωγών αλλά και της τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι απλώς μια οικονομική πρωτοβουλία. Αποτελεί μια στρατηγική κίνηση για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας. Με σωστές επενδύσεις, συνεργασίες και υποδομές, η Ελλάδα μπορεί να καταστεί βασικός παίκτης σε μια βιομηχανία που καθορίζει το μέλλον.
Η εθνική στρατηγική για τους ημιαγωγούς εστιάζει σε τρεις βασικούς άξονες:
- Ανάπτυξη Διεθνούς Εμβέλειας Υποδομών: Το HCCC θα χρηματοδοτηθεί με 3,6 εκατ. ευρώ και θα συνεργάζεται με κορυφαία πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και εταιρείες, ενισχύοντας τη θέση της Ελλάδας στον σχεδιασμό, το testing και τη συσκευασία μικροκυκλωμάτων.
- Προσέλκυση Διεθνών Επενδύσεων: Με εταιρείες όπως η Google, η Samsung και η Huawei να συνεργάζονται ήδη με ελληνικές επιχειρήσεις, η χώρα αποκτά παγκόσμιο εκτόπισμα.
- Ενίσχυση του Οικοσυστήματος Καινοτομίας: Η HETiA (Ένωση Ελληνικών Εταιρειών Αναδυόμενων Τεχνολογιών) στοχεύει στον διπλασιασμό των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα των μικροκυκλωμάτων, από 25 σήμερα σε 50, τα επόμενα χρόνια.
Η δημιουργία του HCCC αποτελεί μέρος του οράματος για να γίνει η Ελλάδα περιφερειακός κόμβος σχεδιασμού και testing μικροκυκλωμάτων στην Ευρώπη. Παρόλο που η παραγωγή σε μεγάλη κλίμακα παραμένει ακόμα πρόκληση, η χώρα έχει ήδη κατακτήσει σημαντική τεχνογνωσία στον σχεδιασμό εξειδικευμένων μικροκυκλωμάτων υψηλών συχνοτήτων, που χρησιμοποιούνται σε τεχνολογίες αιχμής όπως οι επικοινωνίες 5G/6G και το IoT.
Από τον σχεδιασμό στην παραγωγή
Μέχρι σήμερα, η Ελλάδα διακρίνεται στον σχεδιασμό εξειδικευμένων μικροκυκλωμάτων, που χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές όπως τα δίκτυα 5G, το IoT και η τεχνητή νοημοσύνη. Ωστόσο, η βιομηχανία των ημιαγωγών απαιτεί περισσότερα. Η δημιουργία πιλοτικών γραμμών παραγωγής και εγκαταστάσεων για τη συσκευασία μικροκυκλωμάτων είναι απαραίτητη για τη μεγέθυνση του οικοσυστήματος και την προσέλκυση μεγάλων επενδύσεων.
Η πρώτη Εθνική Στρατηγική για τους Ημιαγωγούς, περιλαμβάνει δράσεις για την ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας και την προώθηση επενδύσεων.
Οι 1.500 Έλληνες των ημιαγωγών
Στην Ελλάδα υπάρχουν εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο των ημιαγωγών από την δεκαετία του 1990 με την ΗΕΤΙΑ (Σύνδεσμος Ελληνικών Εταιρειών Αναδυόμενων Τεχνολογιών) να είναι η βιομηχανική ένωση που ιδρύθηκε για να βοηθήσει την περαιτέρω ανάπτυξη του οικοσυστήματος μέσα από δράσεις δικτύωσης και εξωστρέφειας.
Σήμερα στην Ελλάδα ανθεί ένα υψηλών δεξιοτήτων οικοσύστημα σχεδιασμού chips με περισσότερες από 20 εταιρείες διαφόρων μεγεθών, από νεοφυείς μέχρι κέντρα σχεδιασμού και ανάπτυξης λογισμικού σχεδίασης μεγάλων πολυεθνικών. Οι εταιρείες αυτές απασχολούν αθροιστικά περίπου 1500 εργαζόμενους. Η πλειονότητα δραστηριοποιείται στη σχεδίαση εξειδικευμένων chips υψηλών συχνοτήτων σε τεχνολογίες αιχμής (RFICs, mm-wave ICs) με χρήσεις σε εφαρμογές ασύρματων επικοινωνιών, 5G/6G αλλά παράλληλα υπάρχουν εταιρείες που αναπτύσσουν εργαλεία σχεδιασμού, κυκλώματα για video/graphics ( GPUs/ video IPs), αισθητήρες βασισμένους σε τεχνολογία MEMS και μικτά αναλογικά-ψηφιακά κυκλώματα ανάγνωσης και επεξεργασίας για εφαρμογές smartwatches, industry 4.0 και γενικότερα ΙοΤ.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της HETIA τα επόμενα 5 χρόνια θα χρειαστούν περισσότεροι από 500 εξειδικευμένοι επιστήμονες για την εγχώρια βιομηχανία chips.
Οι προοπτικές της αγοράς των μικροκυκλωμάτων
Η παγκόσμια ζήτηση για μικροκυκλώματα αυξάνεται ραγδαία, με την αγορά να αναμένεται να φτάσει το 1 τρισ. δολάρια έως το τέλος της δεκαετίας. Η Ευρώπη, μέσω της European Chips Act, επενδύει 43 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της τοπικής παραγωγής. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα μπορεί να διακριθεί σε κρίσιμους τομείς της αλυσίδας αξίας, όπως ο σχεδιασμός, το packaging και το testing, με στόχο να αυξήσει τη συμβολή της από το υπάρχον 8% στο 20% της ευρωπαϊκής παραγωγής.
Η Ελλάδα στην αγορά της τεχνητής νοημοσύνης
Πέρα από τα μικροκυκλώματα, η Ελλάδα κάνει τολμηρά βήματα και στην τεχνητή νοημοσύνη. Το πρόγραμμα Pharos AI Factory, ένα από τα πρώτα εργοστάσια τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη, θα ξεκινήσει τη λειτουργία του το 2026. Με χρηματοδότηση 30 εκατομμυρίων ευρώ, ο Pharos στοχεύει να καταστήσει την Ελλάδα κέντρο καινοτομίας στους τομείς της υγείας, του πολιτισμού και της βιώσιμης ανάπτυξης.
Εντάσσεται στα εμβληματικά έργα του Σχεδίου για τη Μετάβαση της Ελλάδας στην εποχή της ΤΝ, που διαμορφώθηκε από τη Συμβουλευτική Επιτροπή Υψηλού Επιπέδου για την ΤΝ. Θα χρησιμοποιεί την υπολογιστική υποδομή υψηλών επιδόσεων του υπερυπολογιστή «ΔΑΙΔΑΛΟΣ», επιτρέποντας την απρόσκοπτη συνεργασία με τις άλλες ευρωπαϊκές υποδομές. Η συνεργασία των AI Factories όλων των χωρών, θα παρέχει τη δυνατότητα τα συνολικά παραγόμενα αποτελέσματα να χρησιμοποιούνται προς όφελος όλων των πολιτών της Ευρώπης.
Πιο συγκεκριμένα, θα δημιουργηθεί στη χώρα μας ένα οικοσύστημα βέλτιστων και καινοτόμων πρακτικών, το οποίο:
- Θα ενισχύει την ανταγωνιστικότητα, παρέχοντας προηγμένους υπολογιστικούς πόρους, πρόσβαση σε μεγάλα δεδομένα, και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό
- Θα υποστηρίζει την ανάπτυξη προϊόντων ΤΝ υψηλής αξιοπιστίας και εναρμονισμένα με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς TN (AI Act)
- Θα προωθεί την καινοτομία στους τομείς έξυπνης εξειδίκευσης, όπως για παράδειγμα τη βιωσιμότητα με την ανάλυση δορυφορικών δεδομένων για τη διαχείριση φυσικών πόρων και την καταπολέμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής
- Θα επενδύει στο ανθρώπινο κεφάλαιο, μέσα από προγράμματα κατάρτισης, αναβάθμισης δεξιοτήτων και προσέλκυσης ταλέντων στον τομέα της ΤΝ
- Θα διασφαλίζει την καινοτομία, μέσω διασύνδεσης με άλλες συναφείς πρωτοβουλίες, όπως τα European Digital Innovation Hubs (EDIHs), τα Data Spaces, τα Εθνικά Κέντρα Ικανοτήτων (NCCs), καθώς και καίρια έργα όπως το DeployAI, το ALT-EDIC4EU, το LLMs4EU μεταξύ άλλων,
- Θα συμβάλλει στη δημιουργία ενός διασυνοριακού οικοσυστήματος καινοτομίας μέσω ΤΝ με πολλαπλασιαστικά οφέλη για όλες τις χώρες της Ε.Ε.
Προκλήσεις
Η έλλειψη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού και οι περιορισμένες υποδομές είναι δύο από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την ελληνική βιομηχανία μικροκυκλωμάτων. Για να αντιμετωπιστούν, απαιτείται:
- Εκπαίδευση και Ανάπτυξη Ταλέντων: Δημιουργία μεταπτυχιακών προγραμμάτων εξειδίκευσης και κίνητρα για τον επαναπατρισμό εξειδικευμένων επιστημόνων.
- Ανάπτυξη Υποδομών: Δημιουργία πιλοτικών γραμμών παραγωγής και εγκαταστάσεων για χαρακτηρισμό και συσκευασία μικροκυκλωμάτων.
- Προώθηση Έρευνας και Ανάπτυξης (R&D): Ενίσχυση συνεργασιών μεταξύ ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και βιομηχανίας για την παραγωγή καινοτόμων λύσεων.