Στο 70% του μέσου νομοθετημένου κατώτατου ημερομισθίου ή του μέσου ημερομισθίου του δικαιούχου θα ανέρχεται, αρχικά για περίπου 15.000 νέους άνεργους και στη συνέχεια για το σύνολο των ανέργων, το νέο σταθερό σκέλος του επιδόματος ανεργίας.
Εφόσον ο δικαιούχος έχει τουλάχιστον 3 χρόνια υπηρεσίας, θα λαμβάνει και ένα ανταποδοτικό κομμάτι, που θα υπολογίζεται με βάση τις καταβληθείσες εισφορές, ήτοι τα έτη ασφάλισης και τον μέσο όρο των αποδοχών του.
Τέλος, θα προβλέπονται και προσαυξήσεις, με βάση την οικογενειακή κατάσταση του ανέργου. Το νέο επίδομα θα δοθεί πιλοτικά σε περίπου 15.000 ανέργους που θα επιλεγούν τυχαία, από τις αρχές του 2025. Στη συνέχεια θα εξετασθεί η αποτελεσματικότητά του και μετά από προσαρμογές -εάν απαιτούνται- θα επεκταθεί στο σύνολο των ανέργων - δικαιούχων επιδόματος.
Οπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, υπεγράφη η Κοινή Υπουργική Απόφαση μεταξύ των Υπουργείων Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, με την οποία τίθεται σε πιλοτική εφαρμογή.
Αναλυτικά, βάσει της υπουργικής απόφασης, το νέο επίδομα θα αποτελείται από τρία μέρη:
1. Σταθερό μέρος επιδότησης: Υπολογίζεται βάσει των αποδοχών του δικαιούχου. Εκκινεί από επιδότηση 70% του νομοθετημένου κατώτατου ημερομισθίου ή του μέσου ημερομισθίου του δικαιούχου (εάν οι αποδοχές του ήταν μικρότερες από τον κατώτατο μισθό) και μειώνεται σταδιακά στο τέλος της περιόδου επιδότησης. Προϋπόθεση είναι η συμπλήρωση 175 ημερών ασφάλισης κατ’ ελάχιστο κατά τους 14 μήνες πριν την ένταξη στην επιδότηση, εξαιρουμένων των 2 τελευταίων μηνών.
2. Μεταβλητό μέρος επιδότησης («μπόνους» σε όσους έχουν μακρύτερο ασφαλιστικό βίο): Εξαρτάται από τα έτη ασφάλισης του δικαιούχου (καταμετρώνται από το 4ο έως και το 20ό έτος ασφάλισης) και τον μέσο όρο αποδοχών του (όταν είναι μεγαλύτερος από τον κατώτατο μισθό). Ο υπολογισμός γίνεται με τον πολλαπλασιασμό των συντελεστών που αντιστοιχούν στα έτη ασφάλισης και τον μέσο όρο αποδοχών με το νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο. Υπενθυμίζεται ότι το επίδομα ανεργίας είναι ανταποδοτικής φύσης (δηλ. προκύπτει από καταβληθείσες εισφορές ανεργίας κατά τον εργασιακό βίο) και όχι προνοιακής φύσης. Προϋποθέσεις: α) Ένταξη στην τακτική επιδότηση, β) 900 ημέρες ασφάλισης κατ’ ελάχιστο κατά τους 50 μήνες πριν την ένταξη στην επιδότηση, εξαιρουμένων των 2 τελευταίων μηνών, γ) Αποδοχές ίσες ή μεγαλύτερες από τον κατώτατο μισθό κατά τους 14 μήνες πριν την ένταξη στην επιδότηση, εξαιρουμένων των 2 τελευταίων μηνών.
3. Πρόσθετες παροχές/προσαυξήσεις: Περιλαμβάνουν δώρο Χριστουγέννων, Πάσχα και προσαυξήσεις λόγω προστατευόμενων μελών και μονογονεϊκότητας.
Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, το πιλοτικό πρόγραμμα υλοποιείται έπειτα από εκπόνηση μελέτης της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης σε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ και στο πλαίσιο έργου τεχνικής βοήθειας της DG REFORM.
Στόχος του νέου πιλοτικού επιδόματος ανεργίας είναι να προσαρμοστεί στις ανάγκες της σύγχρονης αγοράς εργασίας, να παρακινεί περισσότερο στην εύρεση εργασίας και να γίνει πιο αποτελεσματικό, πιο δίκαιο, πιο ανταποδοτικό.
Η υλοποίηση του νέου πιλοτικού επιδόματος ανεργίας αναμένεται να εκκινήσει εντός των πρώτων μηνών του 2025 και μπορεί να έχει διάρκεια έως 16 μήνες.
Οι στόχοι του νέου επιδόματος ανεργίας είναι οι εξής:
• Παρακίνηση για εργασία: Θα παρακινεί τους ανέργους για ταχύτερη επιστροφή στην εργασία καθώς θα ξεκινάει υψηλότερο τους πρώτους μήνες της ανεργίας και θα βαίνει μειούμενο.
• Ανταποδοτικότητα και δικαιοσύνη: Το σύστημα θα αναγνωρίζει τις καταβληθείσες εισφορές και δεν θα εξομοιώνει περιπτώσεις με μεγάλες διαφορές, όπως ήδη συμβαίνει στις 25 από τις 27 χώρες της ΕΕ. Σήμερα στη χώρα μας, ανεξαρτήτως αν κάποιος εργάστηκε 2 χρόνια με κατώτατο μισθό ή 20 χρόνια με 2.000 ευρώ, λαμβάνει το ίδιο επίδομα για την ίδια διάρκεια.
• Αποτελεσματικότητα: Η συγχώνευση και αυτοματοποίηση πολύπλοκων διαδικασιών θα εξασφαλίσουν την απλοποίηση και την αποτελεσματικότητα της παροχής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το θεσμικό πλαίσιο για το τακτικό επίδομα ανεργίας όπως ισχύει σήμερα διαμορφώθηκε τις δεκαετίες του 1950 και 1980, δεν ανταποκρίνεται πλέον επαρκώς σε βασικούς στόχους κοινωνικής και οικονομικής πολιτικής, όπως η ουσιαστική στήριξη των ανέργων σε κρίσιμο χρόνο και η παροχή κινήτρων για την επανένταξη στην αγορά εργασίας.
Το πρόγραμμα θα αξιολογηθεί μετά το πέρας της πιλοτικής εφαρμογής και με βάση τα πορίσματα της τελικής αξιολόγησης, θα τροποποιηθεί αναλόγως και θα εφαρμοσθεί καθολικά στο σύνολο των ανέργων.
Ερωτήσεις - απαντήσεις για το επίδομα ανεργίας
- Γιατί χρειάζεται αλλαγή στο επίδομα ανεργίας;
Το θεσμικό πλαίσιο για το επίδομα ανεργίας διαμορφώθηκε τη δεκαετία του 1950, συνεπώς είναι αναγκαία η επικαιροποίησή του, ώστε να συνδεθεί με τις ανάγκες της σύγχρονης αγοράς εργασίας και να ανταποκρίνεται στα σημερινά βασικά ζητούμενα, που είναι η ουσιαστική και δίκαιη στήριξη των ανέργων και η παρακίνηση για την επανένταξη στην αγορά εργασίας.
- Ποιες είναι οι βασικές αρχές του πιλοτικού προγράμματος τακτικής επιδότησης ανεργίας της ΔΥΠΑ;
- Παρακίνηση για εργασία: Θα παρακινεί τους ανέργους για ταχύτερη επιστροφή στην εργασία καθώς θα ξεκινάει υψηλότερο τους πρώτους μήνες της ανεργίας και θα βαίνει μειούμενο.
- Ανταποδοτικότητα και δικαιοσύνη: Το σύστημα θα αναγνωρίζει τις καταβληθείσες εισφορές, όπως ήδη συμβαίνει στις 25 από τις 27 χώρες της ΕΕ, και δεν θα εξομοιώνει περιπτώσεις με μεγάλες διαφορές. Σήμερα, ανεξαρτήτως αν κάποιος εργάστηκε 2 χρόνια με κατώτατο μισθό ή 20 χρόνια με 2.000 ευρώ, λαμβάνει το ίδιο επίδομα για την ίδια διάρκεια.
- Αποτελεσματικότητα: Η συγχώνευση και αυτοματοποίηση πολύπλοκων διαδικασιών θα εξασφαλίσουν την απλοποίηση και την αποτελεσματικότητα της παροχής.
Η μεταρρύθμιση αυτή υποστηρίχθηκε τεχνικά από τον ΟΟΣΑ, μέσω του Technical Support Instrument της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Συμπληρώνει το επίδομα εργασίας του ν. 4921/2022, που προβλέπει ότι οι επιδοτούμενοι άνεργοι που βρουν εργασία πριν την ολοκλήρωση της επιδότησης δικαιούνται το 50% της υπόλοιπης επιδότησης επιπλέον του μισθού τους.
- Πότε αναμένεται η πιλοτική εφαρμογή του νέου προγράμματος τακτικής επιδότησης ανεργίας και πόσο θα διαρκέσει;
Η υλοποίηση του νέου πιλοτικού επιδόματος ανεργίας αναμένεται να εκκινήσει από τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης μέσα στους πρώτους μήνες του 2025 και, αναλόγως και των ασφαλιστικών προϋποθέσεων εκάστου ανέργου, μπορεί να έχει διάρκεια έως 16 μήνες.
- Ποιες ανάγκες αποσκοπεί να καλύψει το νέο πιλοτικό πρόγραμμα επιδότησης τακτικής ανεργίας;
Το νέο πιλοτικό πρόγραμμα επιδότησης τακτικής ανεργίας αποσκοπεί:
- Στον εκσυγχρονισμό της παροχής για να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και να ενισχύει την αποτελεσματικότητά της.
- Στη στήριξη των δικαιούχων στην αντιμετώπιση της ανεργίας, ειδικά τους πρώτους δύσκολους μήνες και στην ταχύτερη επανένταξή τους στην αγορά εργασίας.
- Στην ενίσχυση του ανταποδοτικού χαρακτήρα, επιδοτώντας τους δικαιούχους ανάλογα με τα χρόνια εργασίας και το ύψος των αποδοχών τους, δηλαδή την εισφορά τους στο ασφαλιστικό σύστημα.
- Ποιες είναι οι βασικές αλλαγές στο νέο πρόγραμμα τακτικής επιδότησης για την εξυπηρέτηση των παραπάνω στόχων;
Οι αλλαγές εστιάζονται σε τρεις άξονες: α) στις προϋποθέσεις ένταξης, β) στη διάρκεια και γ) στο ύψος της επιδότησης. Συγκεκριμένα:
- Συγχωνεύει την τακτική επιδότηση με το επίδομα μακροχρονίως ανέργων, επιτρέποντας μέγιστη διάρκεια επιδότησης έως 2 χρόνια (24 μήνες), ακολουθώντας εξατομικευμένη προσέγγιση για το ύψος του επιδόματος.
- Θέτει σε μια πιο ορθολογική βάση τόσο την ένταξη στην επιδότηση, όσο και τη διάρκεια της επιδότησης, που υπολογίζεται πλέον στη βάση της αναλογίας 2 μήνες απασχόλησης : 1 μήνας επιδότησης για το πρώτο έτος της επιδότησης, και 3 μήνες απασχόλησης : 1 μήνας επιδότησης για το δεύτερο έτος.
- Λαμβάνει υπόψη την ασφαλιστική ιστορία για τον υπολογισμό του ύψους του επιδόματος, προσφέροντας ένα σταθερό μέρος το οποίο λαμβάνουν όλοι και ένα επιπλέον μεταβλητό μέρος, ανάλογα με την ασφαλιστική ιστορία του ανέργου.
- Θέτει όριο 175 ημέρων ασφάλισης στους 14 μήνες πριν από την λύση της εργασιακής σχέσης (δεν υπολογίζονται οι δύο τελευταίοι μήνες, όπως ακριβώς ισχύει και σήμερα).
- Επιπλέον της χορήγηση δώρων για τις εορτές Χριστουγέννων και Πάσχα και των προσαυξήσεων λόγω τέκνων, για πρώτη φορά λαμβάνει υπόψη την ιδιότητα του μονογονέα, η οποία ενισχύεται με επιπλέον ποσό.
- Είναι εμπροσθοβαρές, με την επιδότηση να είναι υψηλότερη τους πρώτους μήνες και να μειώνεται σταδιακά, για να ενισχύσει την επανένταξη στην αγορά εργασίας, όπως συμβαίνει σε 17 κράτη-μέλη της ΕΕ.
- Πώς θα επιλεγούν οι ωφελούμενοι για το νέο πιλοτικό πρόγραμμα επιδότησης ανεργίας;
Η επιλογή των ωφελούμενων θα πραγματοποιηθεί τυχαία μέσω αυτοματοποιημένου συστήματος (μεθοδολογία RCT), από το σύνολο των αιτήσεων που υποβάλλονται για ένταξη στην τακτική επιδότηση ανεργίας, εφόσον διαπιστωθεί ότι πληρούνται οι νέες προϋποθέσεις επιλεξιμότητας. Το νέο πιλοτικό πρόγραμμα αφορά σε όσους δεν έχουν πάρει τακτική επιδότηση τα προηγούμενα 4 έτη από τη λύση της εργασιακής τους σχέσης.
- Πώς υποβάλλεται η αίτηση για το νέο πρόγραμμα τακτικής επιδότησης ανεργίας στο πλαίσιο της πιλοτικής εφαρμογής του;
ΔΕΝ απαιτείται ξεχωριστή αίτηση, καθώς χρησιμοποιείται η ίδια αίτηση που υποβάλλεται για το υπάρχον πρόγραμμα τακτικής επιδότησης, μέσω των ηλεκτρονικών υπηρεσιών της ΔΥΠΑ. Τα δικαιολογητικά παραμένουν τα ίδια και αναζητούνται αυτεπάγγελτα. Προβλέπεται μόνο ένα επιπλέον δικαιολογητικό για τη διαπίστωση της ιδιότητας του μονογονέα, το οποίο θα επισυνάπτεται στην αίτηση, καθώς μόνο για αυτό το δικαιολογητικό δεν υπάρχει δυνατότητα αυτεπάγγελτης αναζήτησης.
- Οι ωφελούμενοι του προγράμματος τακτικής επιδότησης ανεργίας στην πιλοτική εφαρμογή θα λαμβάνουν χαμηλότερο ύψος επιδότησης;
Κανείς άνεργος που συμμετέχει στο πιλοτικό επίδομα ανεργίας δεν θα λάβει χαμηλότερο ύψος επιδότησης από αυτό που θα έπαιρνε με το ισχύον σύστημα, όπως ακριβώς προβλέπει ο νόμος για το εν λόγω πιλοτικό πρόγραμμα.
- Επηρεάζονται από το πιλοτικό πρόγραμμα όσοι ήδη λαμβάνουν το επίδομα ανεργίας;
Όχι. Όσοι λαμβάνουν επίδομα ανεργίας σύμφωνα με το ισχύον σύστημα συνεχίζουν να το λαμβάνουν κανονικά για όλη τη διάρκεια της επιδότησής τους χωρίς να επηρεάζονται, όπως και αυτοί που δεν θα επιλεγούν για το πιλοτικό πρόγραμμα.
- Η πιλοτική εφαρμογή του επιδόματος ανεργίας αφορά και στο εποχικό επίδομα;
Όχι. Η πιλοτική εφαρμογή αφορά μόνο στο τακτικό επίδομα ανεργίας και δεν σχετίζεται με το εποχικό επίδομα ανεργίας. Η αναμόρφωση του εποχικού επιδόματος ανεργίας αποτελεί ξεχωριστό αντικείμενο μελέτης με στόχο την επίτευξη της μεγαλύτερης δυνατής ανταποδοτικότητας και τη συσχέτισή του με τον πραγματικό χρόνο εργασίας.
- Πότε αναμένεται η πλήρης εφαρμογή του νέου προγράμματος τακτικής επιδότησης ανεργίας;
Κατά την πιλοτική εφαρμογή, το πρόγραμμα θα αξιολογηθεί και, με βάση τα πορίσματα της τελικής αξιολόγησης, θα τροποποιηθεί αναλόγως και θα εφαρμοσθεί καθολικά στο σύνολο των ανέργων.