Αντιμέτωποι με απαιτήσεις πληρωμής κλήσεων που φτάνουν ή και ξεπερνούν την εικοσαετία έρχονται, τις τελευταίες εβδομάδες, χιλιάδες ιδιοκτήτες οχημάτων, με τα τηλέφωνα του Συνηγόρου του Πολίτη να έχουν πάρει φωτιά.
Δήμοι ανά την Ελλάδα ξεθάβουν από τα συρτάρια τους κλήσεις για παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας υπενθυμίζοντας στους παραλήπτες (μη συστημένων) επιστολών ότι «σε περίπτωση μη τακτοποίησης των χρεών σας εντός προθεσμίας 30 ημερών από την παραλαβή της παρούσας, η υπηρεσία μας είναι υποχρεωμένη να προβεί στη λήψη διοικητικών μέτρων είσπραξης, σύμφωνα με τον ΚΕΔΕ».
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση παραλήπτη μιας τέτοιας κλήσης από τον Δήμο Σπάτων για τροχαία παράβαση στις 30-12-2003(!), η οποία κοινοποιήθηκε προ ημερών σε ιδιοκτήτη οχήματος. Η ημερομηνία βεβαίωσης της παράβασης από τον δήμο, όπως προκύπτει από την επιστολή, είναι η 1η Ιουνίου 2011, έτος εντός του οποίου, όπως υποστηρίζει ο δήμος, εστάλη ειδοποίηση στην οικία του κατόχου του ΙΧ, με τη διαφορά πως ο συγκεκριμένος φορολογούμενος είχε μετακομίσει από το συγκεκριμένο ακίνητο προ εξαετίας (το 2005).
Έτσι, η ειδοποίηση δεν έφτασε ποτέ στα χέρια του παραλήπτη, ο ίδιος, δε, υποστηρίζει πως ουδέποτε βρήκε σχετική κλήση στο Ι.Χ του… Και τώρα, 21 χρόνια μετά, ο δήμος ζητά την πληρωμή της κλήσης, με τις ανάλογες προσαυξήσεις.
Η περίπτωση αυτή κάθε άλλο παρά μεμονωμένη είναι. Ούτε είναι η πρώτη φορά που οι δήμοι επιχειρούν να εισπράξουν μαζικά ό,τι μπορούν να σώσουν από βεβαιωμένες κλήσεις στάθμευσης των παρελθόντων ετών.
Ενδεικτικό είναι πως το ίδιο το υπουργείο Εσωτερικών, μετά από βροχή παραπόνων, αναγκάστηκε πέρυσι να εκδώσει ειδική εγκύκλιο την οποία απέστειλε προς την ΚΕΔΕ, σε μια απόπειρα να μπει τάξη στο χάος των απλήρωτων κλήσεων και να ξεκαθαρίσει το τοπίο.
Από αυτή την εγκύκλιο προκύπτει ότι είναι άλλο το περιθώριο βεβαίωσης και άλλο το περιθώριο είσπραξης μιας βεβαιωμένης κλήσης, ενώ ανάλογα με το εάν η παράβαση συντελέστηκε πριν ή μετά το 2018, ισχύουν διαφορετικά χρονικά πλαίσια, τα οποία βέβαια σε καμία περίπτωση δεν υπερβαίνουν την εικοσαετία.
Το χρονικό περιθώριο που έχουν να κλείσουν οι δήμοι τις εκκρεμότητες του παρελθόντος εκπνέει τον ερχόμενο Μάρτιο (2/3/2025) και αυτό εξηγεί την προσπάθειά τους να εισπράξουν ό,τι σώζεται.
Τρία χρόνια για τη βεβαίωση
Σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, τα αυτοτελή πρόστιμα, άρα και αυτά του Κ.Ο.Κ., υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 71 του ν. 542/1977 (Α' 41) που ορίζει ότι: «Η βεβαίωση οιουδήποτε φόρου, τέλους, προστίµου υπέρ του ∆ηµοσίου µετά των πάσης φύσεως προσθέτων και υπέρ τρίτων ενεργείται εντός προθεσµίας τριών µηνών από τη λήξη του µηνός εντός του οποίου εκτήθη ο τίτλος βεβαίωσης. Η βεβαίωση δύναται να ενεργηθεί και µετά την πάροδο της τριµήνου προθεσµίας και όχι πέραν των τριών ετών από της λήξεως του έτους εντός του οποίου εκτήθη ο τίτλος βεβαίωσης».
Συνεπώς, σύμφωνα με την εγκύκλιο του υπουργείου Εσωτερικών, με το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο η προθεσμία βεβαίωσης μιας παράβασης Κ.Ο.Κ. ανάγεται στα τρία έτη, τον αποσβεστικό (συνεπώς μη επιδεχόμενο υπέρβασης) χαρακτήρα της οποίας αναγνωρίζει παγίως το Συμβούλιο της Επικρατείας (αποφάσεις 1783/2002, 1503/2006, 2944/2008, 571/2009 και 1093/2010).
Σημειώνεται ότι η αποσβεστική προθεσμία για τη βεβαίωση των εν λόγω προστίμων δεν τροποποιείται με τις νέες διατάξεις του ν. 5027/2023 και συνεπώς, ο κανόνας των τριών ετών για τη βεβαίωσή τους παραμένει αναλλοίωτος και ισχύει για όλες ανεξαιρέτως τις περιπτώσεις, είτε αφορούν πρόστιμα παλαιών ετών, είτε νεότερων, είτε εντάσσονται στις μεταβατικές διατάξεις του ν. 5027/2023, είτε όχι.
Συνεπώς, κατόπιν των ανωτέρω, καθίσταται απολύτως σαφές ότι σε περίπτωση που κατά το παρελθόν κάποιος δήμος προέβη σε ταμειακή βεβαίωση ενός προστίμου του Κ.Ο.Κ. μετά την πάροδο τριών ετών από την απόκτηση του τίτλου βεβαίωσης, η συγκεκριμένη βεβαίωση θεωρείται ως μη νόμιμη και ο δήμος έχει χάσει την αξίωσή του να ζητάει την καταβολή της οφειλής. Ομοίως, θεωρείται ως μη νόμιμη η περίπτωση δήμου που πρόκειται να βεβαιώσει ταμειακά ένα πρόστιμο του Κ.Ο.Κ. μετά την πάροδο τριών ετών από τη συντέλεση της παράβασης.
Μέχρι πότε εισπράττονται
Ως προς τον χρόνο είσπραξης, εγκύκλιος του ΥΠΕΣ ορίζει ότι τα αυτοτελή πρόστιμα, άρα και αυτά του Κ.Ο.Κ., υπάγονταν στις διατάξεις του άρθρου 6 εδ. 1ο α.ν. 344/1968, συνεπώς σε αυτά η προθεσμία είσπραξης (εφόσον έχει προηγηθεί νόμιμη βεβαίωση) ήταν 20ετής μέχρι την ημέρα δημοσίευσης του ν. 5027/2023, που την άλλαξε σε 5ετή «αποσβεστική προθεσμία».
Σε ό,τι αφορά την αποσβεστική προθεσμία για την είσπραξη των βεβαιωμένων (εντός τριετίας κατά τα προηγούμενα) οφειλών αυτοτελών προστίμων, οι διατάξεις του ν. 5027/2023 δημιουργούν δύο κατηγορίες προστίμων, ανάλογα με τον χρόνο γέννησής τους, για τις οποίες ισχύουν διαφορετικές προθεσμίες.
Η πρώτη κατηγορία προστίμων περιλαμβάνει εκείνα που γεννήθηκαν μετά τις 31.12.2018. Στη συγκεκριμένη περίπτωση εφαρμόζεται το άρθρο 39 του ν. 5027/2023, με το οποίο τίθεται ο κανόνας της πενταετούς προθεσμίας για την είσπραξη των βεβαιωθέντων εσόδων, που αρχίζει από τη λήξη του έτους της ταμειακής τους βεβαίωσης.
Η δεύτερη κατηγορία προστίμων περιλαμβάνει εκείνα που γεννήθηκαν μέχρι και τις 31.12.2018. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο ν. 5027/2023 δίνει τη δυνατότητα στους δήμους να τα εισπράξουν (εφόσον έχει προηγηθεί νόμιμη βεβαίωση) κάνοντας χρήση των διατάξεων του άρθρου 6 εδ. 1ο α.ν. 344/1968, που προβλέπουν εικοσαετή προθεσμία παραγραφής.
Επομένως ένα πρόστιμο του Κ.Ο.Κ. που γεννήθηκε μέχρι και τις 31.12.2018 και βεβαιώθηκε εντός τριετίας, μπορεί να εισπραχθεί, αρκεί το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από τη βεβαίωσή του να μην υπερβαίνει τα 20 έτη. Σημειώνεται ότι ο βασικός περιορισμός που τίθεται με το άρθρο 72 του ν. 5027/2023 είναι ότι η χρήση της 20ετούς προθεσμίας είσπραξης γίνεται μόνο για δύο έτη από την έναρξη ισχύος του νόμου, δηλαδή μέχρι τις 02.03.2025.
Μετά την πάροδο της συγκεκριμένης καταληκτικής ημερομηνίας, όλα τα πρόστιμα, ανεξαρτήτως του χρόνου γέννησής τους, αποσβένονται μετά την πάροδο πέντε ετών από την ταμειακή τους βεβαίωση, με συνέπεια τη διαγραφή τους.