Σινιάλα που παραπέμπουν σε έναν άγριο Δεκέμβρη για το ρεύμα και ξυπνούν μνήμες της «μίνι» ενεργειακής κρίσης του Ιουλίου στέλνουν σταθερά τα ενεργειακά χρηματιστήρια στο επικίνδυνο γεωγραφικό τόξο από την Ελλάδα μέχρι την Ουγγαρία, κι ενώ το φυσικό αέριο βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα από τον Δεκέμβριο του 2023.
Αλματώδης η αύξηση στη χονδρεμπορική αγορά της Ελλάδας που «τρέχει» με ένα 44% από τις αρχές του μήνα, με μέση τιμή για σήμερα μια ανάσα από τα 230 ευρώ (229,84) και πιο ανησυχητικό ίσως στοιχείο τις όλο και πιο ακραία υψηλές τιμές που ξαναβλέπουμε τα απογεύματα μόλις «σβήνουν» τα φωτοβολταϊκά, όπως ακριβώς συνέβαινε το καλοκαίρι.
Τη περασμένη εβδομάδα, τα μέγιστα επίπεδα τιμών (μετά τις 16:00) «έπαιζαν» λίγο πάνω από 200 ευρώ η μεγαβατώρα, αλλά τη Δευτέρα εκτινάχθηκαν στα 435 ευρώ, την Τρίτη στα 499 ευρώ και σήμερα κοντεύουν τα 600 ευρώ (579 ευρώ), εικόνα που δεν αποτελεί ελληνικό προνόμιο.
Ενα τοξικό κοκτέιλ
Ανάλογα σημάδια με τα ελληνικά στέλνουν όλες οι γειτονικές αγορές, από την Αλβανία (μέση τιμή 287,24 ευρώ) και τη Σερβία (283,93 ευρώ), μέχρι τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, όπου η τιμή εκτοξεύτηκε σήμερα στα 320,35 ευρώ και με αποκορύφωμα την Ουγγαρία, που «γράφει» 355,32 ευρώ, αλλά με μέγιστες τα 700-800 ευρώ. Σε μηδαμινές αποστάσεις μερικών χιλιομέτρων, η τιμή στη γειτονική Αυστρία που έχει διασυνδέσεις προς κάθε κατεύθυνση, δεν ξεπερνά τα 228,75 ευρώ.
Είναι επιδόσεις πίσω από τις οποίες βρίσκεται το ίδιο τοξικό κοκτέιλ που εκτίναξε τις τιμές στα χρηματιστήρια και το καλοκαίρι, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να φορολογήσει το φυσικό αέριο, με τη μόνη διαφορά ότι ο καύσωνας έχει δώσει τώρα τη θέση του στις χαμηλές χειμερινές θερμοκρασίες, που φέρνουν αυξημένα φορτία κατανάλωσης.
Στο 70% αέριο και λιγνίτης
Συνδυάζονται με πολύ χαμηλή ηλιοφάνεια και μεγάλη άπνοια, άρα ταυτόχρονη μικρή παραγωγή φωτοβολταϊκών και αιολικών, που σε χώρες όπως η Ελλάδα υποκαθίσταται από τις ακριβές μονάδες φυσικού αερίου (55,92% σήμερα η συμμετοχή του στο μείγμα) και τον εναπομείναντα λιγνίτη που κάνει ξανά την εμφάνισή του με συμμετοχή 14,48%, όσο περίπου και οι ΑΠΕ. Είχαμε καιρό να δούμε τα δύο συγκεκριμένα καύσιμα να καλύπτουν το 70% της παραγωγής ενέργειας.
Το κάδρο συμπληρώνουν πάντα οι ανεπαρκείς διασυνδέσεις της περιοχής που υστερούν σε μεταφορική δυναμικότητα, αλλά που ακόμη και αυτή δεν αξιοποιείται πλήρως, καθώς και μια μονάδα που βρίσκεται έκτος λειτουργίας στον πυρηνικό σταθμό του Κοζλοντούι.
Συντρέχουν μ' άλλα λόγια και πάλι οι ίδιες προϋποθέσεις για ένα νέο ράλι τιμών στην περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, όπως αναφέρει σε έκθεσή του το think tank ICIS, αλλά και όπως ανησυχεί ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θ. Σκυλακάκης και οι συνάδελφοί του της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, οι οποίοι επιμένουν σε ένα μηχανισμό για τα ουρανοκατέβατα κέρδη των παραγωγών, που θα ενεργοποιείται υπό συγκεκριμένους όρους.
«Αν δεν ληφθούν μέτρα, η Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη πρόκειται να ξαναδεί ισχυρά spikes τιμών, όπως το φετινό καλοκαίρι, ειδικά αν οι ξηρασίες συνεχίσουν να μειώνουν την παροχή υδροηλεκτρικής ενέργειας», αναφέρει μελέτη του ICIS, από τους πιο γνωστούς παίκτες στην εξειδικευμένη πληροφόρηση για αγοραστές, πωλητές και αναλυτές γύρω από τις τιμές των commodities.
Εκτιμά ότι η περιοχή δεν μπορεί να βασιστεί σε επιπλέον εισαγωγές από τη Γερμανία και την Πολωνία, καθώς οι μονάδες άνθρακα αποσύρονται με ταχύτητα μεγαλύτερη απ’ ό,τι η προσθήκη νέων μονάδων αερίου και εισηγείται μακροπρόθεσμα μέτρα, όπως μπαταρίες μεγάλης διάρκειας, ακόμη και μείωση της ζήτησης, χωρίς όμως να εξηγεί πώς μπορεί να γίνει αυτό, όταν ο κίνδυνος να επαναληφθούν όσα ζήσαμε το καλοκαίρι είναι άμεσος.
Ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό
Συμπερασματικά, κανείς από τους παράγοντες που προκάλεσαν τις αυξήσεις του καλοκαιριού δεν έχει εξαλειφθεί. Κι όλα αυτά ενώ το φυσικό αέριο (43,4 ευρώ η μεγαβατώρα) «τσιμπάει» λόγω της χειμερινής ζήτησης και βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα από τον Δεκέμβρη του 2023, ενώ η ανομβρία βγάζει από την ενεργειακή «εξίσωση» της Ελλάδας τα υδροηλεκτρικά.
Ευελπιστώντας ότι θα επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις των μετεωρολόγων και τις επόμενες μέρες θα υπάρξουν πιο ισχυρές βροχοπτώσεις απ’ αυτές των τελευταίων ωρών, προσώρας τα φθηνά υδροηλεκτρικά φυλάσσονται ως εφεδρείες και συμμετέχουν ελάχιστα στο καθημερινό μείγμα (μόλις 2,06% σήμερα).
Την «εξίσωση» συμπληρώνει η αύξηση από την 1η Δεκεμβρίου των εξαγωγών ρεύματος από ΕΕ προς Ουκρανία και Μολδαβία, που από τα 1.700 θα φτάσουν τα 2.100 MW, όπως ανακοίνωσε προ ημερών ο ευρωπαϊκός φορέας Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ENTSO-E).
Κατά τις Βρυξέλλες, οι εξαγωγές προς την Ουκρανία δεν επηρέασαν παρά ελάχιστα τις αυξήσεις τιμών του καλοκαιρού, άποψη που μάλλον δεν συμμερίζεται η κυβέρνηση, η οποία ανησυχεί ότι ο Νότος μπορεί να πληρώσει και πάλι τον λογαριασμό, εφόσον «φύγουν» ξανά ισχυρές ποσότητες από τον βαλκανικό διάδρομο Ελλάδας-Βουλγαρίας-Ρουμανίας.
Ανοδο μέχρι Φλεβάρη δείχνουν τα futures
Ανησυχητικά σήματα έρχονται και από το μέτωπο των προθεσμιακών συμβολαίων. Στον μήνα που διανύουμε για την Ελλάδα κινούνται πάνω από 120 ευρώ η μεγαβατώρα, ενώ για τον Γενάρη δείχνουν 130 ευρώ.
Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στη Γερμανία, όπου τα παράγωγα κινούνται στα 96 ευρώ για τον Δεκέμβρη, στα 108 για τον Γενάρη και στα 109,8 για τον Φλεβάρη. Στη δε Ουγγαρία, τα futures month δείχνουν 130 ευρώ για τον Δεκέμβρη, 133 για τον Γενάρη και 134 για τον Φλεβάρη.
Εάν επαληθευτούν οι εκτιμήσεις αυτές, τότε από τον Δεκέμβρη και μετά, τα πράσινα και τα κίτρινα τιμολόγια θα βρεθούν αντιμέτωπα με σημαντικές αυξήσεις, τις οποίες οι πάροχοι θα επιχειρήσουν ξανά να «ισορροπήσουν» με εκπτώσεις, χωρίς αυτό να αναιρεί τους κινδύνους που εγκυμονεί το γεγονός ότι έχουμε ξαναμπεί σε ένα ανοδικό σπιράλ.