Τα τιμολόγια αλλάζουν, το παιχνίδι της «δυναμικής» τιμολόγησης ρεύματος ανά ώρα ανοίγει, πρώτα για τις επιχειρήσεις και σε δεύτερο χρόνο για τα νοικοκυριά, φέρνοντας ανατροπές στην καθημερινότητά μας και νέες συνήθειες σε σχέση με όσα ξέραμε επί δεκαετίες.
Η αρχή θα γίνει από τις επιχειρήσεις που διαθέτουν ήδη έξυπνους μετρητές, άρα υπάρχει εικόνα σε real time πόσο ακριβώς καταναλώνουν, και οι οποίες θα γνωρίζουν από την προηγούμενη μέρα τις χρεώσεις ανά ώρα της επομένης. Ετσι, θα μπορούν να επιλέξουν τις ζώνες με τις φθηνότερες τιμές, εν προκειμένω τα μεσημέρια, όπου λόγω των φωτοβολταϊκών, τα κόστη διαμορφώνονται πολύ χαμηλά, μέσω ενός δυναμικού, πορτοκαλί χρώματος, τιμολογίου.
Τα πολυζωνικά αυτά τιμολόγια, με χρεώσεις καταρχήν ανά ώρα και στην πορεία ανά μισάωρο ή και ανά 15 λεπτά, όπως δηλαδή θα λειτουργεί σύντομα και το ελληνικό χρηματιστήριο ενέργειας, κατά το μοντέλο των μεγάλων ευρωπαϊκών αγορών, φιλοδοξούν να μπουν στη ζωή των επιχειρήσεων ακόμη και εντός του 2024.
Σε σύσκεψη που έγινε την Παρασκευή, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων στο εγχείρημα πλευρών (ΥΠΕΝ, ΡΑΕΕΥ, ΔΕΔΔΗΕ), η κυβέρνηση έκανε σαφές ότι πιέζει ώστε το σχετικό ρυθμιστικό πλαίσιο να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον Νοέμβριο, ώστε αμέσως μετά οι πάροχοι να λανσάρουν τα πρώτα τέτοια τιμολόγια.
Στηρίζονται στη φιλοσοφία ότι βιοτεχνίες, σούπερ μάρκετ, μεγάλα εμπορικά καταστήματα, φούρνοι, ζαχαροπλαστεία και γενικά όσες επιχειρήσεις διαθέτουν έξυπνους μετρητές και ευελιξία στην κατανάλωση, θα έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόσουν την παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας σε εκείνες τις ζώνες της ημέρας με τις φθηνότερες τιμές ρεύματος. Δηλαδή στις μεσημεριανές, όπου οι τιμές στο χρηματιστήριο ενέργειας είναι μακράν οι χαμηλότερες του 24ωρου.
Σε αυτές τις μεσημεριανές ώρες, όσοι διαθέτουν ήδη έξυπνους μετρητές θα μπορούν να μεταφέρουν εκεί τον κύριο όγκο της κατανάλωσής τους, εφόσον διαθέτουν και τη σχετική ευελιξία, γεγονός που εφόσον πάρει διαστάσεις, με την είσοδο στο παιχνίδι και των νοικοκυριών, θα επαναπροσδιορίσει αναπόφευκτα το μοντέλο λειτουργίας και παραγωγής των επιχειρήσεων και τις καταναλωτικές συμπεριφορές των καταναλωτών.
Σήμερα, για παράδειγμα, μεταξύ 12:00-15:00, οι τιμές στο ελληνικό χρηματιστήριο ενέργειας κινούνται λίγο πάνω από τα 8 λεπτά/κιλοβατώρα, όταν τις απογευματινές ώρες ξεπερνούν τα 15 λεπτά και τις βραδινές, μετά τις 20:00, υπερβαίνουν και τα 30 λεπτά. Τα σημερινά ωστόσο «πράσινα» και «κίτρινα» τιμολόγια ρεύματος των παρόχων τιμολογούν τους πελάτες τους με τον μήνα, ακριβώς λόγω της απουσίας έξυπνων μετρητών, δηλαδή μέτρησης της κατανάλωσης σε real time.
Η σειρά των νοικοκυριών
Σε δεύτερη φάση, ανάλογα με την ταχύτητα εγκατάστασης των έξυπνων μετρητών, η πολυζωνική τιμολόγηση θα επεκταθεί και στα νοικοκυριά, όπως ισχύει ήδη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, κάτι που ίσως αρχίσουμε να βλέπουμε σταδιακά από το 2025 και μετά.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, ο μεγάλος διαγωνισμός-σίριαλ του ΔΕΔΔΗΕ, ύψους 1,2 δισ. ευρώ, για την αντικατάσταση των 7,5 εκατ. παλαιών οικιακών ρολογιών πανελλαδικά, με καινούργια έξυπνα -ένα έργο υψηλής πολυπλοκότητας, ειδικά όταν υπάρχει ιστορικό πολλαπλών ναυαγίων- βρίσκεται στην τελική ευθεία. Επεται ο ανταγωνιστικός διάλογος με τους πλειοδότες και η παράδοση των πρώτων παρτίδων smart meters στον ΔΕΔΔΗΕ, που σύμφωνα με κάποιες πηγές, ίσως να ανέρχονται και σε περίπου δύο εκατομμύρια.
Η ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης
Στόχος της κυβέρνησης, εκτός από τη μείωση του ενεργειακού κόστους για επιχειρήσεις και νοικοκυριά, είναι να βρει μέσω της «δυναμικής» τιμολόγησης έναν τρόπο να αντιμετωπίσει τους κινδύνους που προκαλεί η μαζική και ραγδαία διείσδυση των ΑΠΕ στο σύστημα.
Σήμερα, ενώ η προσφορά κάνει peak μεταξύ 12:00 και 16:00, το peak της ζήτησης παραμένει εστιασμένο στα βράδια, με την επιστροφή των καταναλωτών στο σπίτι. Μια ανισορροπία που αποτελεί την ιδανική συνταγή για μικρά ή μεγαλύτερα μπλακ άουτ και χρήζει άμεσης «θεραπείας».
Οι μαζικές περικοπές μεγάλων όγκων πράσινης ενέργειας δεν αρκούν για να αντιμετωπιστεί το τεράστιο αυτό gap. Επείγει αλλαγή όλου του μοντέλου και η κυβέρνηση προσδοκά ότι ίσως τα πορτοκαλί τιμολόγια συμβάλουν ώστε να μεταφερθεί η αιχμή της ζήτησης, από τα βράδια όπου η ενέργεια είναι πανάκριβη, αφού βασίζεται στις ακριβές μονάδες φυσικού αερίου και ως ένα ακόμη βαθμό στον λιγνίτη, στα μεσημέρια, όπου είναι φθηνή, και συχνά πετάμε ένα μέρος της.
Το 50% του φορτίου
Στο σκεπτικό της κυβέρνησης υπάρχει η εκτίμηση ότι τα πολυζωνικά τιμολόγια, εφόσον υιοθετηθούν μαζικά, καταρχήν από τις επιχειρήσεις και μετά από τα νοικοκυριά, θα συμβάλουν και στη μείωση των περικοπών πράσινης ενέργειας.
Την εκτίμηση ενισχύει το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις της Υψηλής και της Μέσης Τάσης, που διαθέτουν σήμερα έξυπνους μετρητές και αποτελούν δυνητικούς χρήστες πορτοκαλί τιμολογίων, απορροφούν κοντά στο 50% των συνολικών φορτίων πανελλαδικά. Το 40% η Μέση Τάση και το 10% η Υψηλή.
Στο πολύ αισιόδοξο σενάριο, τα πορτοκαλί τιμολόγια θα μπορούσαν να καλύψουν ακόμη μεγαλύτερα φορτία, συνυπολογίζοντας το γεγονός ότι ο ΔΕΔΔΗΕ τοποθετεί ήδη σε κτίρια και επιχειρήσεις με μεγάλη κατανάλωση τους 360.000 έξυπνους μετρητές που παρέλαβε μέσω ενός μικρότερου διαγωνισμού.
Το τεχνικό σκέλος
Σε αδρές γραμμές, αυτή είναι η φιλοσοφία πίσω από το μέτρο, μαζί φυσικά με τη δυνατότητα των καταναλωτών να απολαμβάνουν τις χαμηλότερες τιμές. Στα αμιγώς τεχνικά θέματα, υπάρχουν κάποια σημεία τα οποία μένει να οριστικοποιηθούν σε νέα σύσκεψη που θα γίνει την επόμενη Παρασκευή, με τη συμμετοχή και των παρόχων.
Σύμφωνα με τη μέχρι τώρα εικόνα, ο καταναλωτής θα ενημερώνεται από τον πάροχό του μέσω email κάθε μεσημέρι στις 15:00 για την καμπύλη τιμολόγησης της επόμενης μέρας. Δηλαδή με τις χρεώσεις που θα προσφέρει ο προμηθευτής του ανά ώρα, που στην πορεία θα γίνουν ανά 15 λεπτά.
Σε ό,τι αφορά τις χρεώσεις των δυναμικών τιμολογίων, θα έχουν ως αναφορά τη χρηματιστηριακή τιμή (DAM), πάνω στην οποία θα μπαίνει ένα «καπέλο» που θα συμπεριλαμβάνει τα κόστη του παρόχου από την αγορά εξισορρόπησης, τα λειτουργικά του έξοδα, καθώς και το εύλογο κέρδος του.
Στην πράξη, τα πορτοκαλί τιμολόγια έχουν σκοπό να εισάγουν ένα μοντέλο Demand Response, δηλαδή προσαρμογή της κατανάλωσης ηλεκτρισμού από τους τελικούς χρήστες (νοικοκυριά, εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις) με βάση τα σήματα της αγοράς. Μια διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης που είναι κρίσιμη για την απρόσκοπτη λειτουργία κάθε συστήματος, τη θεραπεία των ανισορροπιών και την αποφυγή μπλακ-άουτ, ενός σημαντικού κινδύνου όσο θα αυξάνεται η παρουσία των ΑΠΕ.