Μερική… λύση για ένα, κατά γενική ομολογία, κακοσχεδιασμένο μέτρο, αυτό της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ), αναζητούν το υπουργείο Εργασίας και ο ΕΦΚΑ, ώστε να μη «ροκανίζει» την ετήσια αύξηση που λαμβάνουν οι συνταξιούχοι και βέβαια, να μην οδηγεί σε μείωση της σύνταξης.
Η ΕΑΣ είναι μία από τις μνημονιακές παρεμβάσεις που αφορά περίπου 400.000 συνταξιούχους, με συντάξεις από 1.400 ευρώ και πάνω. Η ειδική εισφορά ξεκινάει από 3% και φθάνει έως και 14% σε ποσά συντάξεων από 1.400 και 300 ευρώ για κύριες και επικουρικές αντίστοιχα, από το πρώτο ευρώ και όχι με κλιμάκωση αντίστοιχη αυτής που ισχύει στη γενική φορολογία.
Ένα μέτρο που όπως έχουν παραδεχθεί όλοι οι πρώην αλλά και η νυν υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως, υπάρχει «στρέβλωση», η οποία και οδηγεί σε μεγάλες αδικίες. Η διόρθωσή του βέβαια, σκοντάφτει στην ανάγκη για δημοσιονομική πειθαρχία, με αποτέλεσμα στο υπουργείο Εργασίας να καταφεύγουν -όπως όλα δείχνουν- στη λιγότερο κοστοβόρα λύση. Να σημειωθεί ότι τα έσοδα από την ΕΑΣ τροφοδοτούν τον ΑΚΑΓΕ, τον ασφαλιστικό κουμπαρά αλληλεγγύης των γενεών κι ανέρχονται σε 730 εκατ. ευρώ το έτος.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, τουλάχιστον 188.000 συνταξιούχοι έχουν κρατήσεις 3% στη σύνταξή τους, άλλοι περίπου 80.000 έχουν 6% κράτηση για την ειδική εισφορά, ενώ υπάρχουν και περίπου 77.000 συνταξιούχοι με κρατήσεις από 7% έως 10%.
Τέλος, σχεδόν 20.000 συνταξιούχοι με υψηλές συντάξεις έχουν κρατήσεις από 12% έως 14% στις κύριες συντάξεις τους.
Όσο για τις επικουρικές, η πλειοψηφία, ήτοι 113.000 συνταξιούχοι, έχουν κράτηση 3%, 74.000 άτομα, 4%, σχεδόν 110.000 βλέπουν τις επικουρικές τους συντάξεις μειωμένες κατά 5% με 6%, ενώ υπάρχουν και σχεδόν 90.000 συνταξιούχοι με κρατήσεις από 7% έως 9% στις επικουρικές τους συντάξεις.
Ήδη στη Γενική Γραμματεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων και στον ΕΦΚΑ αναζητούν τη φόρμουλα, μαθηματική και ουσιαστική, που θα προστατεύει τους συνταξιούχους, που θα πληρώνουν στο ακέραιο την Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης, από την απώλεια των αυξήσεων στις συντάξεις τους. Και αυτό γιατί κατά τα δύο χρόνια που ξεπάγωσαν οι συντάξεις και εφαρμόστηκαν αυξήσεις, χιλιάδες συνταξιούχοι, παρότι δεν είχαν προσωπική διαφορά, έλαβαν τελικά, μετά και την αύξηση, μικρότερη σύνταξη από αυτήν που δικαιούνταν, λόγω της ΕΑΣ.
Αναλυτικά, οι συντελεστές ΕΑΣ σήμερα είναι:
- Για συντάξεις από 1.400 έως 1.700 ευρώ, ποσοστό 3%
- Για συντάξεις από 1.700,1 έως 2.000 ευρώ, ποσοστό 6%
- Για συντάξεις από 2.000,1 έως 2.300 ευρώ, ποσοστό 7%
- Για συντάξεις από 2.300,1 έως 2.600 ευρώ, εισφορά 9%
- Για συντάξεις από 2.600,01 έως 2.900 ευρώ, ποσοστό 10%
- Για συντάξεις από 2.900,01 έως 3.200 ευρώ, ποσοστό 12%
- Για συντάξεις από 3.200,01 έως 3.500 ευρώ, ποσοστό 13%
- Για συντάξεις από 3.500,01 ευρώ και άνω, ποσοστό 14%.
Η εισφορά επιβάλλεται στο σύνολο του ποσού και όχι στο σκέλος που υπερβαίνει την προηγούμενη κλίμακα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, για παράδειγμα, συνταξιούχος που μέχρι το 2023 λάμβανε σύνταξη 1.695 ευρώ μεικτά και κατέβαλε ΕΑΣ της τάξης του 3%, είχε κράτηση 50,85 ευρώ, με τη σύνταξή του να περιορίζεται στα 1.644,15 ευρώ τον μήνα.
Με την αύξηση κατά 3% για το 2024 (στα μεικτά) η σύνταξη ανέβηκε στα 1.745,85 ευρώ, ήτοι αύξηση της τάξης των 100 ευρώ. Όμως, αυτόματα, η κράτηση της ΕΑΣ από 3% έγινε 6%, με τον συνταξιούχο να ανεβαίνει στη δεύτερη κλίμακα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο να μηδενίζεται η αύξηση, αλλά και να μειώνεται το αρχικό ποσό της σύνταξης, αφού στο χέρι έλαβε 1.641,09 ευρώ.
Σύμφωνα με τη λύση που επεξεργάζονται στο υπουργείο Εργασίας, με το νέο σύστημα η σύνταξη του ασφαλισμένου στο παραπάνω παράδειγμα, μετά την αύξηση, δεν θα κινδυνεύει να μειωθεί, παρότι θα ξεπερνά τα 1.700 ευρώ.
Είναι χαρακτηριστική η δήλωση της υπουργού Εργασίας Νίκης Κεραμέως ότι «αναγνωρίζουμε τη στρέβλωση και θα προχωρήσουμε σε διόρθωση».
Όσο για τις περαιτέρω ελαφρύνσεις της επιβάρυνσης τις οποίες επεξεργαζόταν το υπουργείο Εργασίας, φαίνεται ότι παγώνουν τουλάχιστον για το 2025, καθώς αφενός δεν υπήρξε δημοσιονομικά ουδέτερη λύση, αφετέρου το κόστος της δικαιότερης λύσης που συζητήθηκε στα συναρμόδια υπουργεία Εργασίας και Εθνικής Οικονομίας κρίθηκε απαγορευτικό.
Αναλυτικά, κάποια από τα σενάρια που είχαν προκριθεί, ήταν τα εξής:
- Μεγαλύτερη μείωση της ΕΑΣ στις επικουρικές και μικρότερη στις κύριες συντάξεις.
- Καθολική κατάργηση της ΕΑΣ στις επικουρικές.
- Δικαιότερη κλίμακα, αντίστοιχη με αυτήν που ισχύει στη φορολογία, ώστε η κράτηση να είναι αναλογικότερη και όχι οριζόντια, σε όλη τη σύνταξη.
- «Πάγωμα» της ΕΑΣ, στην περίπτωση που ο συνταξιούχος βλέπει μείωση αντί για αύξηση στη σύνταξή του. Πρόκειται για το σενάριο με το μικρότερο κόστος για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και το οποίο τελικά φαίνεται πως προκρίνεται. Μένει να βρεθεί και ο μηχανισμός βάσει του οποίου θα γίνεται μέσω ΕΦΚΑ η διαδικασία.