Αν και οι Βρυξέλλες παραδέχονται ότι οι τιμές ρεύματος παραμένουν ασυνήθιστα υψηλές, προαναγγέλλουν αύξηση των εξαγωγών ενέργειας προς την Ουκρανία, παραγνωρίζοντας ότι τα Βαλκάνια είναι αυτά που σηκώνουν τον «λογαριασμό» από το αυξανόμενο έλλειμμα του Κιέβου.
Σε αυτό το οξύμωρο σκηνικό, «κλείδωσε» προχθές η συμμαχία Ελλάδας-Βουλγαρίας-Ρουμανίας, με τις τρεις κυβερνήσεις να αποστέλλουν από εβδομάδα επιστολή στην Κομισιόν, ζητώντας μηχανισμό παρέμβασης κατά των ακραίων τιμών και επίδειξη κοινοτικής αλληλεγγύης. Δίχως πολλές πιθανότητες να γίνει δεκτή η πρωτοβουλία, όπως αναγνώρισε από τη ΔΕΘ και ο πρωθυπουργός, οι τρεις χώρες θέλουν να αναδείξουν τη μόνιμη «αποσύζευξη» των χρηματιστηρίων της Ανατολικής από τη Δυτική Ευρώπη, όπου αλγόριθμοι φράζουν τις διασυνδέσεις και κόβουν την ήπειρο στη μέση.
«Οι ενεργειακές τιμές εξακολουθούν να παραμένουν πολύ υψηλά», παραδέχτηκε χθες η απερχόμενη επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον, συντασσόμενη με την έκθεση Ντράγκι, κατά την ομιλία της για την Ενεργειακή Ένωση, προσθέτοντας ότι στόχος της ΕΕ είναι να αυξηθούν σημαντικά οι εξαγωγές ηλεκτρισμού προς την Ουκρανία τον χειμώνα».
Στην ουσία, η δήλωση Σίμσον προϊδεάζει για ακόμη υψηλότερες τιμές στα βαλκανικά ενεργειακά χρηματιστήρια τους επόμενους μήνες. Αν δεν μπουν δυνατά στο παιχνίδι οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης, που έχουν πολύ ισχυρότερα δίκτυα, αλλά όπως έχει γράψει το Euro2day.gr, τροφοδοτούν αναλογικά με πολύ λιγότερο ρεύμα το Κίεβο, δίχως να αξιοποιούν στο μέγιστο τις διασυνοριακές διασυνδέσεις, εμποδίζοντας τις ροές και αγνοώντας τον βασικό κανόνα των αγορών ότι το ρεύμα κατευθύνεται εκεί όπου υπάρχει ανάγκη, είναι βέβαιο ότι οι τιμές θα ανέβουν.
Συντήρηση στο Κοζλοντούι, έλλειμμα στα Βαλκάνια
Η δήλωση της κας Σίμσον έρχεται και σε μια χρονική στιγμή όπου πρόκειται να λείψουν από τη Βαλκανική σημαντικές ποσότητες ενέργειας. Το φθινόπωρο είναι περίοδος συντήρησης των πυρηνικών μονάδων στην περιοχή.
Σύμφωνα με προχθεσινή ανακοίνωση της εταιρείας που διαχειρίζεται τον πυρηνικό σταθμό του Κοζλοντούι στη Βουλγαρία, ο οποίος τροφοδοτεί με ενέργεια όλη τη Βαλκανική, από τις 11 Σεπτεμβρίου μέχρι και τις 30 Νοεμβρίου, βγαίνει σε συντήρηση το 50% της δυναμικότητάς του (δηλαδή 1.000 από τα συνολικά 2.000 MW). Ελλειψη που δεν αναμένεται να περάσει απαρατήρητη, όπως λένε traders με γνώση των αγορών της Βαλκανικής, ειδικά αν το επόμενο διάστημα βγουν σε συντήρηση και μονάδες ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα.
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι για τους δύο επόμενους μήνες θα λείψουν όγκοι ενέργειας από την περιοχή, από την οποία την ίδια στιγμή η Ουκρανία θα απορροφά όλο και μεγαλύτερες ποσότητες για να καλύψει το έλλειμμα από τα ρωσικά πλήγματα στις ενεργειακές της υποδομές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις τιμές.
Τίποτα δεν εγγυάται ότι οι τιμές θα εξομαλυνθούν από τον Οκτώβριο, όπως εκτίμησε από τη ΔΕΘ ο πρωθυπουργός, με την αγορά να μη δείχνει σημάδια ύφεσης.
Αν και η κατανάλωση τον Σεπτέμβριο είναι χαμηλότερη έναντι του Αυγούστου και κανονικά οι τιμές θα έπρεπε να υποχωρούν, η μέση χονδρική βρίσκεται σήμερα στα 140 ευρώ, αυξημένη κατά 8% έναντι του προηγούμενου μήνα. Σε ετήσια βάση, «τρέχει» με 37% αύξηση.
Τα ενεργειακά «τείχη»
Τον «λογαριασμό» θα συνεχίσουν να πληρώνουν τα Βαλκάνια, καθώς λόγω των εξαγωγών προς τον Βορρά, σήμερα το βράδυ (20:00) στην Ελλάδα η μέγιστη τιμή θα είναι 485,60 ευρώ η μεγαβατώρα, στη Βουλγαρία 558,09 ευρώ, στη Ρουμανία 678,5 ευρώ και στην Ουγγαρία 667,75 ευρώ.
Την ίδια ακριβώς ώρα, στην Τσεχία η μέγιστη τιμή θα κινείται στα 242,87 ευρώ και στην Αυστρία, που λόγω των ΑΠΕ έχει αποκτήσει αυτάρκεια και είναι πλέον καθαρός εξαγωγέας, στα 256,15 ευρώ. Η διαφορά 161% έναντι της Ουγγαρίας δεν είναι συγκυριακή, το spread αυτό είναι ένα μόνιμο φαινόμενο, που δεν νοείται σε ένα περιβάλλον συζευγμένων αγορών. Είναι σαν η Ελλάδα και η Βουλγαρία να έχουν ένα χάσμα τιμών 100 και πλέον ευρώ η μεγαβατώρα.
«Οι χώρες της Κ. Ευρώπης με διάφορα τεχνάσματα έκλεισαν τα ενεργειακά σύνορα, μείωσαν τη δυναμικότητα στις διασυνδέσεις τους προς την Ουγγαρία, αφήνοντας τον διάδρομο Ελλάδας - Βουλγαρίας και Ρουμανίας να ικανοποιεί τις αυξημένες ανάγκες του Κιέβου», σχολιάζει ο πρόεδρος της Ενωσης Βιομηχανικών Καταναλωτών Αντώνης Κοντολέων, θέση που συμμερίζεται απόλυτα η ελληνική κυβέρνηση.
Η ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρισμού είναι γνωστό ότι διέπεται από στρεβλώσεις, ωστόσο ο πόλεμος στην Ουκρανία τις αναδεικνύει όλο και περισσότερο. «Σε μηδαμινές αποστάσεις χιλιομέτρων, στα σύνορα μεταξύ των κρατών, παρατηρούνται διαφορές 300, 400 ή και 500 ευρώ ανά μεγαβατώρα», όπως είπε προ ημερών από το South Εast Europe and Energy Forum, ο υπ. ΠΕΝ Θ. Σκυλακάκης.
Στα Βαλκάνια, η αγορά δουλεύει με το «Net Transfer Capacity (NTC)», δηλαδή οι διασυνοριακές συναλλαγές επιβάλλεται να καλύπτουν τουλάχιστον το 70% της δυναμικότητας των διασυνδέσεων. Η Κ. Ευρώπη όμως ακολουθεί εδώ και χρόνια άλλο μοντέλο. Το «Flow Based Market Coupling», που μειώνει ή και μηδενίζει, μέσω ενός αλγόριθμου, τη μεταφορική ικανότητα των διασυνοριακών διασυνδέσεων, εν προκειμένω οπό τη Γερμανία προς την Αυστρία και κατ' επέκταση φρενάρει τις εξαγωγές προς Ουγγαρία, τη βασική χώρα-τροφοδότη της Ουκρανίας, η οποία αναγκαστικά στρέφεται στη Βαλκανική.
Στην περίπτωση πάλι της Ιταλίας, συμβαίνει κάτι άλλο, που και πάλι όμως αναδεικνύει πόσο ακριβή αγορά έχει γίνει πλέον η ελληνική. Στις ώρες της μέγιστης ζήτησης, δηλαδή τα βράδια, γίνονται σταθερά πλέον εξαγωγές προς την Ελλάδα, γεμίζει η δυναμικότητα του μικρού μεταξύ μας καλωδίου (500 MW) και γίνεται αποσύζευξη των δύο αγορών.
Κάπως έτσι, η παραδοσιακά ακριβότερη χονδρεμπορική αγορά της γείτονος έχει φτάσει να είναι φθηνότερη από την ελληνική. Στα 155,8 ευρώ η μεγαβατώρα, η μέγιστη τιμή σήμερα στο ιταλικό χρηματιστήριο ενέργειας στις 20:00, στα 485,60 ευρώ η αντίστοιχη στο ελληνικό.
Απόκλιση 212%...
Το κείμενο των «τριών» για πλαφόν στις μονάδες
Το πρόβλημα των παράλογων τιμών στο ρεύμα είναι τεράστιο, έχει αναδειχθεί από την ελληνική πλευρά και αυτό αναμένεται να γίνει ξανά, με την επιστολή που πρόκειται να αποστείλει ο Κυρ. Μητσοτάκης στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Σε υπουργικό επίπεδο, Ελλάδα, Βουλγαρία και Ρουμανία κάθονται πλέον στο ίδιο τραπέζι, όπως δείχνει η τηλεδιάσκεψη, που σύμφωνα με τις πληροφορίες του Euro2day.gr έγινε προχθές, με τις τρεις χώρες να συμφωνούν στη διάγνωση του προβλήματος.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, τα τρία υπουργεία Ενέργειας συντάσσουν ήδη κείμενο που θα αποστείλουν την επόμενη εβδομάδα στην Κομισιόν, ζητώντας ευελιξία από τη σχετική κοινοτική Οδηγία για την εφαρμογή ενός μηχανισμού παρέμβασης (clawback mechanism) κατά των υψηλών αποκλίσεων στις τιμές του ρεύματος.
Στο αίτημα θα προβλέπεται, στην ουσία, όταν κρίνεται απαραίτητο, η επιβολή πλαφόν στην αποζημίωση των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής και η ανάκτηση των υπερεσόδων ανά τεχνολογία, όπως ακριβώς είχε γίνει και κατά την περίοδο της ενεργειακής κρίσης του 2022.
Στην πράξη, το αίτημα έχει σκοπό να ακυρώσει την οριακή τιμή του συστήματος (marginal price), με την οποία αμείβονται βάσει του ευρωπαϊκού μοντέλου όλες οι μονάδες, για να συγκρατήσει τις μεγάλες αποκλίσεις.
Κυβερνητικές πηγές κρατούν χαμηλά τον πήχη, αναγνωρίζοντας ότι στόχος είναι να αναδειχθεί το θέμα στην περιφερειακή του διάσταση, με αποδέκτες την Κομισιόν αλλά και το εσωτερικό ακροατήριο, ανεξάρτητα αν θα έχει τύχη το αίτημα.
«Δεν αναμένω ότι θα υπάρχουν άμεσες λύσεις στο πρόβλημα, αλλά τουλάχιστον ας ασχοληθεί κάποιος σοβαρά, να το αναδείξουμε, ώστε να φροντίσουμε να μην έχουμε τέτοιες στρεβλώσεις ξανά στο μέλλον», όπως είπε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός από τη ΔΕΘ.
Οι ανώτατες τιμές το βράδυ