Κατώτατος μισθός, πληθωρισμός, συλλογικές συμβάσεις εργασίας, κενές θέσεις απασχόλησης και ρυθμός ανάπτυξης συνθέτουν ένα δύσκολο παζλ που καλείται να συμπληρώσει το οικονομικό επιτελείο, ώστε στο τέλος του 2027 οι μέσες αποδοχές να φθάνουν τα 1.500 ευρώ μεικτά.
Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δεσμευθεί για αυτό. Όμως το στοίχημα δεν αφορά μόνο την κυβέρνηση, αλλά και ευρύτερα την εγχώρια οικονομία. Στην πράξη, μιλάμε για μια ετήσια αύξηση της τάξης των 65 με 70 ευρώ στους μέσους μισθούς, ένα από τα «μεγάλα στοιχήματα», καθώς η βελτίωση των αποδοχών οδηγεί σε αύξηση και της αγοραστικής δύναμης, όχι μόνο των χαμηλόμισθων, αλλά και όλων όσοι αμείβονται με τους λεγόμενους «μεσαίους» μισθούς.
Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία του συστήματος «Εργάνη», πέρυσι ο μέσος μισθός ήταν 1.251 ευρώ, δηλαδή 20% κάτω από τον στόχο. Για να φτάσουμε λοιπόν, στα 1.500 ευρώ μέσο μισθό το 2027, απαιτείται μια σωρευτική αύξηση της τάξης των 249 ευρώ σε μια 4ετία (2024 - 2027) ή μια αύξηση 62,25 ευρώ ανά έτος.
Ένα από τα μέσα επίτευξης του δύσκολου στόχου των πραγματικών αυξήσεων, είναι οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και οι κλαδικές συμβάσεις, οι οποίες όμως έχουν αδρανοποιηθεί από την μνημονιακή περίοδο. Με την επικείμενη νομοθετική παρέμβαση του υπουργείου Εργασίας, βέβαια, στο πλαίσιο της κύρωσης της κοινοτικής οδηγίας για ευπρεπείς κατώτατους μισθούς, αναμένονται παρεμβάσεις στο επίπεδο αυτό, καθώς η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμεώς έχει κάνει ξεκάθαρη τη θέση της για στήριξη των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Τα άλλα δύο μέσα για πραγματικές αυξήσεις, είναι η αύξηση του κατώτατου μισθού και η διάχυση της αύξησης αυτής στον μέσο μισθό (spillover effect) και βέβαια η ανάπτυξη της οικονομίας που γεννά την ανάγκη για περισσότερες θέσεις εργασίας και -λόγω των ελλείψεων στην αγορά- αυξήσεις στους μισθούς.
Όπως επισημαίνει βέβαια η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) στην πρότασή της για την αναμόρφωση του κατώτατου μισθού το 2024, η διάχυση της αύξησης του κατώτατου μισθού δεν είναι ομοιόμορφη σε όλα τα μισθολογικά κλιμάκια. Είναι πολύ πιο σημαντική στα κλιμάκια που είναι πιο κοντά στο επίπεδο του κατώτατου μισθού και σχεδόν αδιάφορη για τους υψηλότερους μισθούς. Ειδικότερα, η αύξηση 9,4% που έγινε τον Απρίλιο του 2023 είχε το εξής spillover effect:
- Στους μισθούς από 950 ευρώ έως 1.050 ευρώ: +4%
- Στους μισθούς από 1.050 έως 1.150 ευρώ: +2% και
- Στους μισθούς από 1.150 έως 1.250 ευρώ: +1%
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι το «μεγάλο στοίχημα» αφορά περισσότερο τους μεσαίους παρά τους κατώτερους μισθούς με τους μισθούς που είναι πέριξ των 900 - 1.100 ευρώ να επηρεάζονται σημαντικά από τις αυξήσεις του κατώτατου, την επόμενη τριετία. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι στους μισθούς των 1.200 και των 1.500 ευρώ, ο μοχλός της ανάπτυξης θα είναι μάλλον το κυρίαρχο «εργαλείο» για την αναπροσαρμογή τους προς τα πάνω.
Αναλυτικά, και με δεδομένο ότι ο μέσος μισθός το 2023 ήταν 1.250,80 ευρώ, για να φθάσουμε στα 1.500 ευρώ μέσο μισθό το 2027, απαιτείται μια σωρευτική αύξηση 249 ευρώ σε μια 4ετία. Και μπορεί ένα τμήμα αυτής της αύξησης να προέλθει από την αναπροσαρμογή του κατώτατου και το spillover effect κυρίως στα μισθολογικά κλιμάκια κοντά στον κατώτατο, θα απαιτηθεί όμως, βάσει των υπολογισμών, άλλο ένα σημαντικό μέρος, που θα προέλθει από την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, ώστε να φτάσουμε το 2027 στα 1.500 ευρώ. Μάλιστα, η εμπειρία του 2023, βάσει των υπολογισμών, δείχνει ότι αν και δεν είναι δύσκολο, κάτι τέτοιο είναι εφικτό.
Πέρσι ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε 9,4% (67 ευρώ) και ο μέσος μισθός 6,2% (από τα 1.176 στα 1.251 ευρώ), κυρίως από τις διεκδικήσεις των εργαζομένων για αυξήσεις λόγω πληθωρισμού και την αυξανόμενη στενότητα στην αγορά εργασίας. Συνεπώς, αν αυτό ισχύσει και το 2024, μπορεί να φτάσουμε νωρίτερα στον στόχο των 1.500 ευρώ.
Όχι πολύ εύκολα όμως. Είναι χαρακτηριστική η αναφορά της ΤτΕ στην τελευταία Έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική για συγκράτηση των αυξήσεων στους μισθούς, λόγω πληθωρισμού. Συγκεκριμένα, στις προτάσεις για την οικονομική πολιτική, που περιλαμβάνονται στην έκθεση, επισημαίνεται ότι «τόσο οι αυξήσεις τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών όσο και οι μισθολογικές αυξήσεις θα πρέπει να είναι συνεπείς με το μεσοπρόθεσμο στόχο του πληθωρισμού».
Για φέτος, η ΤτΕ προβλέπει ότι ο πληθωρισμός θα μειωθεί στο 3% (από 4,2% το 2023) και μεσοπρόθεσμα θα παραμείνει ελαφρώς υψηλότερος από τον στόχο του 2%. Παράλληλα, εκτιμά ότι για φέτος, οι μέσες αποδοχές θα αυξηθούν σε ποσοστό 5,7%. Για να στηριχθεί όμως, η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας θεωρείται απαραίτητο -σύμφωνα με την ΤτΕ- να συνεχιστεί και η αύξηση της απασχόλησης με ρυθμούς ανάλογους με αυτούς που καταγράφηκαν στο πρόσφατο παρελθόν.
Προσπάθεια που δυσκολεύει, λόγω της παράλληλης αύξησης της στενότητας της αγοράς εργασίας, η οποία το 2023 αυξήθηκε ακόμη και σε κλάδους όπου μέχρι πρόσφατα τα ποσοστά κενών θέσεων εργασίας κυμαίνονταν σε πιο χαμηλά επίπεδα, όπως των μεταφορών και αποθήκευσης, καθώς και της πληροφορικής και των επικοινωνιών.