Εντός του Σεπτεμβρίου αναμένονται εξελίξεις σε θεσμικό επίπεδο από το υπουργείο Εργασίας, για τη στήριξη των συλλογικών διαπραγματεύσεων, την επέκταση των κλαδικών συμβάσεων και κατά συνέπεια την αύξηση των αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα, όχι μόνο στο επίπεδο των κατώτατων μισθών αλλά και των μέσων, που αποτελεί άλλωστε και δέσμευση της κυβέρνησης.
Ήδη, η υπουργός Νίκη Κεραμέως έδωσε το στίγμα της πολιτικής που προτίθεται να ακολουθήσει, κατά τις συναντήσεις που είχε όλο το προηγούμενο διάστημα με εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων, κάνοντας λόγο για ανάγκη ύπαρξης ενός νέου κοινωνικού συμφώνου εργασίας. Μάλιστα, απηύθυνε κάλεσμα προς τους εκπροσώπους των εργοδοτικών οργανώσεων και της ΓΣΕΕ για έναν διαρκή και εποικοδομητικό κοινωνικό διάλογο, γύρω από όλα τα ανοικτά ζητήματα.
Ένα από αυτά τα ανοικτά ζητήματα άλλωστε είναι η υποχρέωση της Ελλάδας να κυρώσει το αργότερο έως τα μέσα Νοεμβρίου την κοινοτική οδηγία 2022/2041 για επαρκείς κατώτατους μισθούς. Η οδηγία θέτει ως στόχο και την αύξηση του ποσοστού κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις στο 80% (σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης). Στην Ελλάδα, το ποσοστό των εργαζομένων που καλύπτονται από κάποια σύμβαση είναι λίγο κάτω από το 30%.
Με στόχο την παροχή κατευθυντήριων προτάσεων προς την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, έχει ήδη συσταθεί επιτροπή, το πόρισμα της οποίας αναμένεται πιθανότατα εντός του Σεπτεμβρίου.
Η κοινοτική οδηγία
Στις βασικές αρχές της οδηγίας περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η υποχρέωση των χωρών-μελών της Ε.Ε. να λαμβάνουν υπόψη στον καθορισμό των βασικών, κατώτατων αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα, την αγοραστική δύναμη των κατώτατων μισθών, το γενικό επίπεδο των ακαθάριστων μισθών και την κατανομή τους, τον ρυθμό αύξησης των ακαθάριστων μισθών, καθώς και τις εξελίξεις στην παραγωγικότητα της εργασίας.
Το πόσο, βέβαια, θα βαραίνει το κάθε ένα από τα κριτήρια αυτά στην τελική απόφαση αποτελεί προνόμιο της χώρας. Στο τραπέζι, πάντως, των ειδικών που συμμετέχουν στην επιτροπή, έχει πέσει η πρόταση να δημιουργηθεί ένας αλγόριθμος, που θα περιλαμβάνει ως παραμέτρους τα κριτήρια αυτά και βάσει αυτού να καθορίζονται οι προτάσεις των επιστημονικών και κοινωνικών φορέων.
Στην οδηγία αναφέρεται επίσης η ανάγκη συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων στον καθορισμό των νόμιμων κατώτατων μισθών, κάτι που ισχύει στη χώρα μας (είναι μία από τις 22 χώρες-μέλη στις οποίες ο κατώτατος μισθός νομοθετείται), με την κυβέρνηση τελικά να έχει τον τελικό λόγο.
Σύμφωνα με την υπουργό Εργασίας, οι συνθήκες είναι ευνοϊκές και προσφέρονται για τη σύναψη ενός νέου κοινωνικού σύμφωνου εργασίας, που θα προκύψει μέσα από τον κοινωνικό διάλογο με τη συμμετοχή σύσσωμου του κόσμου της εργασίας.
Στόχος, μεταξύ άλλων, είναι, όπως έχει επισημάνει η κ. Κεραμέως σε όλους τους εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων, η δημιουργία καλοπληρωμένων θέσεων εργασίας και η στήριξη της απασχόλησης. Βάσει δε, του σχεδιασμού, εντός του φθινοπώρου θα υπάρξουν θεσμικές παρεμβάσεις για τον καθορισμό και την επικαιροποίηση των κατώτατων μισθών σύμφωνα με ένα σύνολο σαφών κριτηρίων, αλλά και τη στήριξη και ενίσχυση του θεσμού των κλαδικών συμβάσεων εργασίας, ο οποίος ατόνησε κατά τη μνημονιακή περίοδο.
Όπως άλλωστε έχει επισημάνει η ΓΣΕΕ, η συντριπτική πλειονότητα των εργαζόμενων στον ιδιωτικό τομέα δεν καλύπτονται από κάποια κλαδική σύμβαση. Κάτι το οποίο έχει αναγνωρίσει η υπουργός Εργασίας, έχοντας παράλληλα ταχθεί υπέρ της θέσπισης κινήτρων που θα διευκολύνουν τους κοινωνικούς εταίρους στην εκπροσώπηση και τη διαπραγμάτευση.
Αυτό άλλωστε ορίζει και η κοινοτική οδηγία, που προβλέπει πως κάθε κράτος-μέλος με ποσοστό κάλυψης από συλλογικές διαπραγματεύσεις κάτω του 80% θα πρέπει να θεσπίσει μέτρα με σκοπό την ενίσχυση των εν λόγω συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Να σημειωθεί ότι στην πρόσφατη έκθεσή της για την ελληνική οικονομία, η ΓΣΕΕ αναφέρει πως δεν υπήρξε καμία ουσιαστική πρόοδος εντός του 2023, αναφορικά με την ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, καθώς υπογράφηκαν λίγες συμβάσεις, που καλύπτουν λιγότερους από 140.000 εργαζόμενους. Μάλιστα, αυξήσεις προβλέπονται μόνο για τους περίπου 60.000 εξ αυτών.
Ειδικότερα, κατά το 2023 υπογράφηκαν και κυρώθηκαν από το υπουργείο Εργασίας 19 ΣΣΕ κλαδικού ή ομοιοεπαγγελματικού, εθνικού ή τοπικού χαρακτήρα. Από αυτές, οι 12 είναι εθνικές κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ και οι 7 είναι τοπικές κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ. Κατά το ίδιο έτος υπογράφηκαν 209 επιχειρησιακές ΣΣΕ.
Επιπρόσθετα, για το επάγγελμα των ναυτικών, για τους οποίους ισχύουν ειδικές διατάξεις, κατά το έτος 2023 υπογράφηκαν 4 ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις υποχρεωτικού χαρακτήρα, οι οποίες καλύπτουν το σύνολο των εργαζομένων στο επάγγελμα. Σημειώνεται ότι οι συμβάσεις αυτές κατατίθενται και επικυρώνονται από τον υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας.