Το φράγμα των 500 GWh έχουν σπάσει από την αρχή του χρόνου οι περικοπές πράσινης ενέργειας στην Ελλάδα, ενώ τις 166 έφτασαν οι ώρες με μηδενικές, σχεδόν μηδενικές και αρνητικές τιμές στην αγορά χονδρικής.
Η αριθμητική της επενδυτικής ανασφάλειας, όπως καταγράφεται σε ανάλυση της πλατφόρμας Green Tank, δείχνει πόσο πολύ αλλάζουν τα δεδομένα στο εγχείρημα της πράσινης μετάβασης, κάτι που μερίδα του επενδυτικού κοινού δεν έχει ακόμη χωνέψει.
Κανονικά, σε μια περίοδο όπου οι τιμές στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού έχουν πάρει την ανιούσα, δεν θα έπρεπε να έχουμε την «πολυτέλεια» να απορρίπτουμε φθηνές ΑΠΕ. Δίχως ωστόσο μπαταρίες, σε μια αγορά με τεράστια ασυμμετρία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, όπου η πρώτη κορυφώνεται τα μεσημέρια και η δεύτερη τα βράδια, και με ένα μόνιμο πλεόνασμα πράσινης παραγωγής, η αύξηση των περικοπών είναι φυσικό επακόλουθο.
Στο πρώτο τετράμηνο του έτους, με βάση τις προβλέψεις του ΑΔΜΗΕ για τις υπερβάλλουσες ποσότητες, πετάχτηκαν στα σκουπίδια 308 πράσινες GWh. Στο πεντάμηνο, η ποσότητα έφτασε τις 430 GWh, στο εξάμηνο ανήλθε σε 494 GWh και σήμερα, λίγο πριν τα τέλη Ιουλίου, οι πράσινοι όγκοι που παρήχθησαν αλλά βρέθηκαν στα αζήτητα, γιατί δεν μπορούσε να τους απορροφήσει το σύστημα, υπολογίζονται σε 515 GWh. Δηλαδή έσπασαν το φράγμα της μισής τεραβατώρας, νούμερο σχεδόν διπλάσιο των 228 GWh οι οποίες είχαν απορριφθεί καθ’ όλο το 2023.
Σύμφωνα με την ίδια ανάλυση, που στηρίζεται σε στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, οι μέγιστες ημερήσιες περικοπές του εξαμήνου καταγράφηκαν στις 28 Απριλίου, με 41,7 GWh, ενώ οι υψηλότερες του Ιουνίου σημειώθηκαν την τελευταία μέρα του μήνα (16,2 GWh).
Τιμές… 0,01 ευρώ για 137 ώρες
Τα παραπάνω δεν είναι παρά μια πρόγευση του τι περιμένει τους παραγωγούς ΑΠΕ από το φθινόπωρο και στο προσεχές μέλλον, και ενώ η απόρριψη πολλών τεραβατωρών πράσινης παραγωγής αποτελεί εδώ και καιρό καθημερινότητα στις ευρωπαϊκές αγορές. Τα πάντα προμηνύουν ότι οι περικοπές στην επόμενη φάση θα είναι πολλαπλάσιες, ειδικά αν το φθινόπωρο η Βουλγαρία έχει παρόμοια υπερπαραγωγή ΑΠΕ, όπως αυτή που συνέβη για πολλές ώρες τον Απρίλιο. Τότε που οι τιμές στη βουλγαρική αγορά χονδρικής είχαν «γράψει» ακόμη και -45 ευρώ η μεγαβατώρα.
Η πιο σοβαρή ανατροπή είναι αυτές ακριβώς οι τάσεις γύρω από τις τιμές. Σύμφωνα με την ανάλυση της Green Tank, από τις αρχές του έτους είχαμε για 166 ώρες σχεδόν μηδενικές, μηδενικές ή αρνητικές τιμές στην προημέρησια αγορά του ελληνικού χρηματιστήριου ενέργειας (DAM). Αναλύοντας το νούμερο, ο αριθμός των ωρών με μηδενικές ή αρνητικές τιμές ανήλθε από την αρχή του έτους στις 29 (11 με αρνητικές). Εκει ωστόσο που καταγράφεται μεγάλη αύξηση είναι στις ώρες με σχεδόν μηδενικές τιμές, δηλαδή οριακά κάτω του 1 ευρώ. Ο αριθμός των ωρών αυτών έχει αυξηθεί από τις αρχές του έτους στις 137, όπως αναφέρει η ανάλυση. Τις συγκεκριμένες ώρες, η μέση χονδρική τιμή διαμορφώνεται στο 0,01 ευρώ/MWh.
Τα συχνά αυτά κρούσματα βρίσκονται εδώ και καιρό στο μικροσκόπιο του αρμόδιου υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έχει ζητηθεί σχετική έρευνα από τη ΡΑΑΕΥ και έχουν μπει στο κάδρο οι λεγόμενοι Φορείς Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦΟΣΕ), οι εξειδικευμένες εταιρείες που βελτιστοποιούν την εμπορική διαχείριση των μονάδων ΑΠΕ. Είναι γνωστή πρακτική στην αγορά η μέση τιμή χονδρικής (DAM) να επιχειρείται από κάποιους ΦΟΣΕ να «κρατηθεί» λίγο πάνω από το μηδέν ή να αποτραπεί από το να γυρίσει σε αρνητικό πρόσημο. Κι αυτό ώστε να μην ανασταλούν οι πληρωμές των πελατών τους, ώστε να πάρουν τουλάχιστον την εγγυημένη ταρίφα. Διότι όταν η DAM έχει μηδενικές τιμές για τουλάχιστον δύο ώρες, η λειτουργική ενίσχυση αναστέλλεται. Και όταν οι τιμές είναι αρνητικές, ο επενδυτής όχι μόνο δεν αμείβεται, αλλά πρέπει και να πληρώσει για να εγχυθεί η ενέργεια του έργου του στο σύστημα.
Περικοπές vs μηδενικό αντίτιμο
Ακόμη και σήμερα κυριαρχεί στον δημόσιο διάλογο η γκρίνια των επενδυτών για τις ολοένα και περισσότερες περικοπές φορτίων από τον ΑΔΜΗΕ, όταν η «πράσινη» παραγωγή ξεπερνά τη ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια στη χώρα. Αν όμως ένα έργο δεν πρόκειται να πληρωθεί, μικρή σημασία έχει αν θα περικοπεί η παραγωγή του, αφού ούτως ή άλλως η κατασκευή του αποθαρρύνεται.
Στην ουσία, το επενδυτικό κοινό, η μεγάλη μάζα των μικρών και μεσαίων της αγοράς, δεν έχει ακόμη χωνέψει τις ανατροπές που φέρνουν οι μηδενικές τιμές και όλοι πιστεύουν ότι με κάποιο («μαγικό») τρόπο θα πληρωθούν. Αν καταλάβουν τι πραγματικά συμβαίνει, τότε θα μετριαστεί και το υπερβολικό επενδυτικό ενδιαφέρον για όρους σύνδεσης στον ΑΔΜΗΕ, το οποίο παραμένει αμείωτο, με τις αιτήσεις να συνεχίζουν να καταγράφουν αυξητικό αριθμό, όπως δείχνουν τα στοιχεία που παρουσίασε χθες το Euro2day για τον κύκλο Ιουλίου, παρότι η εικόνα των χρηματοδοτήσεων από τις τράπεζες, που αφορά τα ώριμα έργα, είναι εντελώς διαφορετική.
Ετερος «μύθος» στον δημόσιο διάλογο είναι ότι το πρόβλημα με τις ΑΠΕ αφορά τα δίκτυα, όχι τη ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια. Αλλά η εστία του προβλήματος βρίσκεται στη ζήτηση, η οποία τα τελευταία χρόνια διατηρείται σταθερή, εξέλιξη λογική για μια χώρα χωρίς βαριά βιομηχανία, δηλαδή μεγάλα φορτία, με μια σταθερή αλλά όχι θηριώδη ανάπτυξη και κυρίως γηράσκουσα, με μεγάλο δημογραφικό πρόβλημα.
Συχνά η δημόσια συζήτηση συνεχίζει να λειτουργεί παραπλανητικά και να «θολώνει» το μήνυμα, που δεν είναι παρά ότι η αγορά έχει υπερθερμανθεί, δεν σηκώνει άλλες ΑΠΕ. Η κυβέρνηση θεωρεί ότι τυχόν εντολή για φρένο στην υποβολή νέων αιτήσεων ΑΠΕ θα στείλει λάθος επενδυτικό «σινιάλο», ότι το τοπίο θα ξεκαθαρίσει όταν ανακοινωθεί το νέο πλαίσιο για τις περικοπές, όταν οι τράπεζες βάλουν τα δικά τους όρια και καταστεί σαφές σε όλους ότι τα έργα στα οποία θα δοθεί προτεραιότητα είναι αυτά με ενσωμάτωση μπαταρίας.
Κρίνοντας ωστόσο και από τα αιτήματα στον τρέχοντα κύκλο του Ιουλίου, ίσως αναγκαστεί κάποια στιγμή να βάλει η ίδια τέλος στη συνέχιση της κατάθεσης φακέλων. Τα έργα στην ουρά του ΑΔΜΗΕ αθροίζουν πλέον 48,5 GW και ισοδυναμούν με δύο… Ελλάδες σε ό,τι αφορά την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.