Τα όσα είπε χθες ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης δίνουν ένα σαφές πολιτικό στίγμα ενόψει των κρίσιμων εξελίξεων για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου.
Τα μηνύματα που προκύπτουν από τη συνέντευξή του στην «Κ» είναι ότι πολιτικά, γεωπολιτικά και ενεργειακά, το καλώδιο αποτελεί υψίστης σημασίας έργο για την Κυπριακή Δημοκρατία, με τον ίδιο να εκφράζει την ελπίδα ότι θα επιτευχθεί συμφωνία και όσον αφορά το οικονομικό σκέλος και πως σύντομα θα έχουμε την τελική απόφαση.
Ακολουθώντας μια προσεκτική διατύπωση, καθώς επίκειται η συνάντηση του προσεχούς Σαββάτου 20 Ιουλίου με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο Κύπριος πρόεδρος στάθηκε όχι μόνο στην οικονομική σημασία της διασύνδεσης, απαραίτητη για να βγει η χώρα από την ενεργειακή της απομόνωση και να πάψει να έχει από τις υψηλότερες τιμές ρεύματος στην ΕΕ, αλλά και στη γεωπολιτική.
«Υπάρχει και η πολύ σημαντική διάσταση του Ισραήλ», όπως είπε χαρακτηριστικά, επιμένοντας ότι η Λευκωσία είναι ένθερμος υποστηρικτής του έργου και ότι «σύντομα θα έχουμε το τελικό αποτέλεσμα».
Επιβεβαίωσε ότι έχει συνομιλήσει για το θέμα με τον Έλληνα πρωθυπουργό και παρότι δεν απάντησε με σαφήνεια στο ερώτημα αν το έργο κινδυνεύει να χάσει την ευρωπαϊκή στήριξη, έκανε σαφή τη σημασία που έχει για την Κυπριακή Δημοκρατία το γεγονός ότι η διασύνδεση έχει ενταχθεί στα έργα κοινής ωφέλειας και έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση.
Τόσο πάντως οι δηλώσεις Χριστοδουλίδη όσο και η προ ημερών τοποθέτηση του Kύπριου υπ. Ενέργειας Γ. Παπαναστασίου, μαζί με τις υπόλοιπες διεργασίες, δείχνουν μια συνολικότερη προσπάθεια να πέσουν οι τόνοι από όλες τις πλευρές, ενόψει των κρίσιμων συναντήσεων αυτής της εβδομάδας, με πρώτη τη σημερινή μεταξύ ΡΑΕΚ και ΑΔΜΗΕ.
Σε αυτήν, τα στελέχη του τελευταίου θα επιχειρηματολογήσουν προς τον Kύπριο ρυθμιστή γιατί πρέπει να αλλάξει την απόφασή του ως προ τον χρόνο ανάκτησης μέρους του κόστους του έργου και γιατί αυτή θα πρέπει να ξεκινήσει από το 2025, κατά τη διάρκεια της κατασκευής του, και όχι από το 2030 και μετά, όταν δηλαδή αυτό θα μπει σε λειτουργία, όπως επιμένει η ΡΑΕΚ.
Τα κυπριακά μέσα για το κόστος
Εχει τη σημασία του ότι ο «καβγάς» γίνεται για τη μετακύλιση ή όχι στους Κύπριους καταναλωτές ενός ποσού 150 εκατ. ευρώ στην εξαετία 2025-2030, δηλαδή 25 εκατ. τον χρόνο.
Ητοι, περίπου 30 ευρώ τον χρόνο ανά καταναλωτή ή 2,5 ευρώ τον μήνα ή 0,6 λεπτά ανά κιλοβατώρα, όπως προκύπτει και από την επικαιροποιημένη μελέτη κόστους οφέλους που παρουσίασε τη Πέμπτη ο CEO του ΑΔΜΗΕ, Μ. Μανουσάκης στον υπ. Ενέργειας της χώρας, Γ. Παπαναστασίου, αλλά και από δηλώσεις του τελευταίου.
Αν το πρόβλημα είναι η επιβάρυνση του Κύπριου καταναλωτή, τότε αυτό δεν μπορεί να αποτελεί λόγο απόρριψης του έργου, καθώς η χρέωση είναι αμελητέα, αναφέρουν αξιωματούχοι της κυπριακής κυβέρνησης, που επικαλείται χθεσινό δημοσίευμα του «Πολίτη».
Στον αντίποδα, όπως αναφέρει η ίδια μελέτη, κατά το στάδιο λειτουργίας του έργου, από το 2030 και μετά, οι λογαριασμοί ρεύματος στην Κύπρο θα μειωθούν ανά καταναλωτή άνω των 425 ευρώ τον χρόνο ή 35,5 το μήνα.
Έχει επίσης τη σημασία του ότι στο θέμα των υψηλών τιμών ρεύματος στο νησί, λόγω της ενεργειακής του απομόνωσης, αναφέρθηκε χθες στη συνέντευξή του στην «Κ» και ο Κύπριος πρόεδρος Ν. Χριστοδουλίδης.
Επεσήμανε ότι η διασύνδεση θα πετύχει τη μείωση των τιμών του ρεύματος που «είναι σαφώς υψηλότερες σε σύγκριση με άλλα κράτη- μέλη στην ΕΕ», και ενώ σχετική έκθεση της Κομισιόν αναφέρει ότι είναι πιο υψηλές ακόμη κι από αυτές των ΗΠΑ.
Οι τιμές ρεύματος, η Κομισιόν και το μαζούτ
Καθώς και ότι όσο συντηρείται αυτή η κατάσταση, θα επιδεινώνεται η θέση όχι μόνο των νοικοκυριών αλλά και των βιομηχανιών και της ίδιας της οικονομίας και ότι σε αντίθεση με τις επικρατούσες τάσεις στην ΕΕ, τα κόστη του ρεύματος στην Κύπρο δεν έχουν μειωθεί, κυρίως λόγω της απουσίας φυσικού αερίου στο ενεργειακό της μείγμα.
Εννοώντας δηλαδή ότι η ενεργειακή της τροφοδοσία εξαρτάται κυρίως από το μαζούτ, το οποίο «καίνε» και οι τρεις ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες της ΑΗΚ (η κυπριακή ΔEΗ). Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που οι Κύπριοι καταναλωτές πλήρωσαν το 2023 κοντά στα 350 εκατ. ευρώ ετησίως για δικαιώματα ρύπων και φέτος πρόκειται να καταβάλουν αντίστοιχο λογαριασμό.
Στην ουσία βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη φάση, όπου αυξάνονται όσοι συμφωνούν για τη σημασία του έργου και τις επόμενες ήμερες θα φανεί αν συμφωνούν και ως προς τον τρόπο της χρηματοδότησής του. Διαφορετικά θα έχουν επικρατήσει τα επιχειρηματικά συμφέροντα, τα οποία, όπως γράφει και μερίδα των κυπριακών μέσων, έχουν κάθε λόγο να θέλουν το ναυάγιο του έργου, ώστε οι μονάδες της ΑΗΚ να συνεχίσουν να τροφοδοτούνται με πανάκριβο μαζούτ.
Η στάση της Λευκωσίας και η ΡΑΕΚ
Έπειτα πάντως από τον θετικό αντίκτυπο που φαίνεται ότι είχε στην κυπριακή κυβέρνηση η παρουσίαση της μελέτης την περασμένη εβδομάδα, το κλειδί των εξελίξεων βρίσκεται στα χέρια της ΡΑΕΚ.
Συνδυάζοντας τα παραπάνω με τις διαρροές από τη Λευκωσία, διαφαίνονται τάσεις μεταστροφής στην κυβέρνηση, όπως είχε γράψει και πρόσφατα το Euro2day, που μένει βέβαια να επιβεβαιωθούν και στην πράξη, καθώς ουκ ολίγες φορές τελευταίως έχουν καλλιεργηθεί σχετικές προσδοκίες, οι οποίες μετά έχουν διαψευστεί.
Σύμφωνα πάντως με πηγές της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη, που επικαλούνται τα κυπριακά μέσα («Καθημερινή Κύπρου» «Πολίτης»), η παρουσίαση της μελέτης από τον ΑΔΜΗΕ την περασμένη Πέμπτη, κρίνεται ικανοποιητική και τα στοιχεία είναι αρκετά, ούτως ώστε η ΡΑΕΚ να αναθεωρήσει την αρχική της απόφαση. Σε πολιτικό επίπεδο, λέγεται ότι κατέστη κατανοητό, σύμφωνα με τα οικονομικά στοιχεία που κατέθεσε ο επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ, ότι το έργο θα καταστεί μη βιώσιμο, αν η ανάκτηση εξόδων ξεκινήσει με την ολοκλήρωσή του και όχι νωρίτερα, κατά την κατασκευή του.
Σύμφωνα πάντα με τα κυπριακά μέσα (Καθημερινή Κύπρου), κρίσιμο ρόλο στο να κατανοήσει η Λευκωσία ότι το έργο δεν θα είναι βιώσιμο, έπαιξε η αναφορά Μανουσάκη πως αν δεν διαφοροποιηθεί η απόφαση της ΡΑΕΚ για τους Κύπριους καταναλωτές, τότε σε αυτή την περίπτωση δεν θα εφαρμοστεί και η απόφαση της ελληνικής ρυθμιστικής αρχής (ΡΑΑΕΥ). Η τελευταία έχει εγκρίνει την επιβολή από το 2025 αυξημένης χρέωσης στους Έλληνες καταναλωτές, χωρίς ωστόσο ανάλογη απόφαση από τον κύπριο ρυθμιστή, δεν πρόκειται να ισχύσει.
Στο ερώτημα μάλιστα, κατά πόσο ένα έργο της τάξης των 2 δισ. ευρώ, όπως ο Great Sea Interconnector, κινδυνεύει να καταστεί μη βιώσιμο από την απώλεια ετησίων εσόδων κοντά στα 40 εκατ. ευρώ (όσο η αθροιστική ετήσια επιβάρυνση σε κύπριους και έλληνες καταναλωτές τον χρόνο), η απάντηση που λέγεται ότι δόθηκε από την ελληνική πλευρά ήταν ότι αν πειραχτούν τα οικονομικά στοιχεία του business plan, τότε η αρνητική του αξία θα διευρύνεται κάθε χρόνο, δυσχεραίνοντας την ύπαρξη ενδιαφερόμενων επενδυτών και τη χρηματοδότηση.
Και αυτό καθώς η ύπαρξη χρηματοροών πριν την εμπορική λειτουργία της διασύνδεσης διευκολύνει τη σύναψη δανείων και την προσέλκυση επενδυτών, αφού μετριάζει το ρίσκο. Στη λογική αυτή εντάσσεται προφανώς και το ενδιαφέρον ξένων παικτών να μπουν στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου, όπως η γαλλική Meridiam, του βασικού επενδυτή στη διασύνδεση Ην. Βασιλείου - Γερμανίας, αλλά και της DFC, του κρατικού αναπτυξιακού ταμείου των ΗΠΑ, να το χρηματοδοτήσει.
Τα μηνύματα πάντως που έρχονται από τη Λευκωσία είναι ότι η κυπριακή ηγεσία συμφωνεί στην αναγκαιότητα να ξεμπλοκάρει η ηλεκτρική διασύνδεση. Αν αυτό επαληθευτεί και στην πράξη, τότε σε συνδυασμό με τις παρασκηνιακές ζυμώσεις σε υψηλό πολιτικό επίπεδο και τις πιέσεις από Κομισιόν και άλλες ενδιαφερόμενες χώρες (όπως το Ισραήλ), η λογική λέει ότι το σίριαλ με το καλώδιο θα λάβει σύντομα τέλος.