Η μελλοντική επάρκεια των συντάξεων στη χώρα μας διασφαλίζεται, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, μέσω του μηχανισμού τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των συντάξεων που καταβάλλονται. Αυτό διαπιστώνει η Κομισιόν στην έκθεσή της για την Επάρκεια των συνταξιοδοτικών παροχών στην Ε.Ε., στην οποία επισημαίνει ότι απαιτούνται μέτρα από όλες τις χώρες-μέλη καθώς, και παρά το γεγονός ότι τα ευρωπαϊκά συνταξιοδοτικά συστήματα έχουν προστατεύσει το βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων έναντι των παγκόσμιων προκλήσεων, οι συντάξεις αναμένεται να μειωθούν.
Συνεπώς, και για να παρέχουν τα συστήματα επαρκείς συντάξεις, θα πρέπει να αυξηθεί ο χρόνος παραμονής στην εργασία. Ήτοι, θα πρέπει να αυξηθούν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης. Ειδικά βέβαια για τη χώρα μας, η Κομισιόν ξεκαθαρίζει ότι η αγοραστική δύναμη των συντάξεων θα διασφαλιστεί τα επόμενα χρόνια.
Ωστόσο, και πάντα υπό το πρίσμα του ότι το ύψος των συντάξεων εξαρτάται από την εργασία, στην έκθεση επισημαίνεται ότι η εξασφάλιση επαρκών συντάξεων για γυναίκες και εργαζόμενους με ευέλικτες μορφές απασχόλησης, που έχουν μικρότερη επαγγελματική σταδιοδρομία και χαμηλές αποδοχές, παραμένει μια πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Ανησυχία εκφράζεται επίσης για τους αδήλωτους εργαζόμενους αλλά και αυτούς που απασχολούνται σε νέες μορφές απασχόλησης.
Να σημειωθεί ότι την περασμένη Παρασκευή οι υπουργοί Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων ενέκριναν τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την επάρκεια των συντάξεων, μετά τη δημοσίευση της σχετικής έκθεσης του 2024 την οποία συνέταξαν η Επιτροπή και η Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας.
Έτσι, στην πράξη, δέχθηκαν το αίτημα της Επιτροπής για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να διασφαλιστούν δίκαιες συντάξεις για τους πάντες και να αποφευχθεί η αύξηση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων όσο μεγαλώνει κανείς, στο πλαίσιο της εν εξελίξει δημογραφικής αλλαγής.
Άλλωστε, η εξασφάλιση επαρκούς εισοδήματος για τα ηλικιωμένα άτομα εντάσσεται στο πλαίσιο της επίτευξης του στόχου της ΕΕ με ορίζοντα το 2030 να μειωθεί κατά τουλάχιστον 15 εκατομμύρια ο αριθμός των ατόμων που αντιμετωπίζουν φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό.
Ειδικά για τη χώρα μας, η έκθεση επισημαίνει ότι η γήρανση του πληθυσμού, οι ανισότητες των φύλων όσον αφορά τα επίπεδα απασχόλησης και αμοιβών, τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, τα χαμηλά ποσοστά απασχόλησης και η εμφάνιση νέων μορφών εργασίας σε συνδυασμό με την επικράτηση ενός ισχυρού «άτυπου» μοντέλου ανασφάλιστης εργασίας, αποτελούν τις μεγαλύτερες προκλήσεις, για αυτό που θα έπρεπε να είναι ο στόχος όλων των κυβερνήσεων, την εξασφάλιση και βελτίωση της επάρκειας των συντάξεων.
Συνεπώς, αναφέρεται πως η εξασφάλιση καθολικής πρόσβασης στο συνταξιοδοτικό σύστημα και επαρκών συντάξεων για όλους, ιδίως για τις γυναίκες και τους (μη τυπικούς) εργαζόμενους με σύντομη επαγγελματική σταδιοδρομία και χαμηλές αποδοχές, μαζί με τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος, είναι τα κύρια ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Οι προσπάθειες θα πρέπει να επικεντρωθούν στην ενίσχυση των ποσοστών απασχόλησης και στη διευκόλυνση της αύξησης της πραγματικής ηλικίας συνταξιοδότησης και των μεγαλύτερων περιόδων καταβολής εισφορών, ιδίως για τις γυναίκες, οδηγώντας έτσι σε υψηλότερες συνταξιοδοτικές παροχές, καθώς και στην καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής και της αδήλωτης εργασίας.
Απαιτούνται επίσης ειδικές ρυθμίσεις για την εξασφάλιση κάλυψης κοινωνικής προστασίας για τους εργαζόμενους που απασχολούνται σε νέες μορφές απασχόλησης. Στην πράξη, όπως προτείνεται και για την υπόλοιπη Ε.Ε., θα πρέπει να παραμένουν οι γυναίκες περισσότερα χρόνια στην αγορά εργασίας, είτε προωθώντας οι κυβερνήσεις τα κίνητρα εκείνα που θα δημιουργήσουν τις συνθήκες αύξησης της γυναικείας απασχόλησης, είτε αυξάνοντας και τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.
Κάτι που για την Ελλάδα δεν προβλέπεται, καθώς άνδρες και γυναίκες έχουν μετά τις μεταρρυθμίσεις της περιόδου 2015-2016 ενιαία όρια ηλικίας για την έξοδο στη σύνταξη και μάλιστα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη (το 67ο έτος ή το 62ο με 40 έτη ασφάλισης). Υπάρχει, δε, ήδη θεσμοθετημένος μηχανισμός αύξησης των ορίων αυτών, μέσω της άμεσης διασύνδεσής τους με το προσδόκιμο ζωής.