H πράσινη επέκταση στη ΝΑ Ευρώπη αποτελεί μονόδρομο για το ελληνικό επιχειρείν στην ενέργεια. Η αγορά εδώ είναι πλέον κορεσμένη, η πίτα συγκεκριμένη, δεν μεγαλώνει άλλο.
Τον τόνο θα δίνουν όλο και περισσότερο οι εξαγορές αιολικών και φωτοβολταικών σε Ρουμανία, Βουλγαρία και στην ευρύτερη γειτονιά. Η πρόσφατη απόκτηση δύο πάρκων στη Ρουμανία από τη Motor Oil, η συμφωνία της Metlen για σταδιακή κατασκευή και πώληση στη ΔΕH ενός χαρτοφυλακίου έργων σε τέσσερις χώρες της ΝΑ Ευρώπης, και φυσικά η εξαγορά από την τελευταία της Enel στη Ρουμανία, είναι προφανώς η αρχή.
Και ο ένας λόγος γι’ αυτό το παιχνίδι εξαγορών που θα βλέπουμε όλο και συχνότερα είναι ότι τα Βαλκάνια αποτελούν τη φυσική επέκταση για τις ελληνικές επιχειρήσεις, είτε μιλάμε για τράπεζες, είτε για κατασκευές, είτε για ενέργεια. Ο άλλος είναι ότι όταν στην Ελλάδα κάποιοι ιδιοκτήτες έργων ΑΠΕ προσδοκούν σε υψηλές αποτιμήσεις, έχοντας όμως χαμηλά IRR, στη Ρουμανία βρίσκει ακόμη κανείς έργα με αποδόσεις 8% και 9%. Συγκρίνοντας αντίστοιχα projects IRR στην Ελλάδα, οι αποδόσεις κινούνται αρκετά χαμηλότερα.
Ο τρίτος λόγος είναι ότι ακριβώς λόγω του κορεσμού της εγχώριας αγοράς, τα Βαλκάνια προσφέρουν το ατού της γεωγραφικής και τεχνολογικής διασποράς που έχει ανάγκη κάθε μεγάλο και σοβαρό χαρτοφυλάκιο ΑΠΕ. Εναν δείκτη προστασίας σε μια όλο και πιο αβέβαιη εποχή, μια ασπίδα απέναντι σε αρνητικές τιμές και διακυμάνσεις στις καιρικές συνθήκες, για μια σταθερή πράσινη παραγωγή ει δυνατόν σε όλες τις «ζώνες» του 24ωρου.
Οταν βρέχει στη περιοχή όπου η εταιρεία έχει το φωτοβολταϊκό της, μπορεί να φυσάει στη περιοχή όπου βρίσκεται το αιολικό της και τούμπαλιν. Καθόλου τυχαίο ότι όλοι πλέον κάνουν ό,τι μπορούν για να προσθέτουν στο portfolio τους, εκτός από φωτοβολταϊκά και αιολικά. Κοιτάζοντας τα χαρτοφυλάκια όλων των μεγάλων, διαπιστώνει κανείς μια τάση να γίνονται όλο και πιο ισορροπημένα, δηλαδή να ποντάρουν τόσο στον ήλιο, όσο και στον άνεμο, γεγονός που αυξάνει τη προβλεψιμότητα και ως προς το trading.
Το άλλο στοιχείο που υπεισέρχεται στη συζήτηση αφορά την καθετοποίηση. Όταν μια εταιρεία αυξάνει το χαρτοφυλάκιο της με έργα ΑΠΕ στα Βαλκάνια, χαμηλώνει τα κόστη της στο συνολικό της ενεργειακό μείγμα, επομένως όταν πουλάει ηλεκτρική ενέργεια και στη λιανική, μπορεί να αποκομίζει σημαντικά κέρδη από τη προμήθεια.
Αν στα παραπάνω προσθέσει κανείς και τις επενδύσεις σε μπαταρίες τότε είναι προφανές γιατί ο επικεφαλής της Metlen, Ευ. Μυτιληναίος είχε δηλώσει πρόσφατα ότι η νέα πραγματικότητα θα φέρει τη συγκέντρωση σε λίγους, ισχυρούς ομίλους, ικανούς να αντιμετωπίσουν αυτή τη κατάσταση.
Και όπως εκτιμούν γνώστες της αγοράς, είναι θέμα χρόνου να δούμε τους μεγάλους ελληνικούς ομίλους, να κάνουν ό,τι και η ΔΕΗ, δηλαδή μετά την αγορά έργων ΑΠΕ στα Βαλκάνια, να αποκτούν και εταιρείες προμήθειας ρεύματος. Έτσι ώστε να έχουν τον απόλυτο έλεγχο του τι πωλούν, όχι όπως σήμερα, όπου η πράσινη παραγωγή τους στα Βαλκάνια, φτάνει μέσω τρίτων στο τελικό καταναλωτή.
Το είχε επισημάνει πρόσφατα ο Γενικός Διευθυντής της Protergia Γιάννης Καλαφατάς με αφορμή την είδηση ότι η Metlen θα επενδύσει πάνω από €3 δισ. τα επόμενα τέσσερα χρόνια στην Ιταλία στον τομέα των ΑΠΕ. «Στοχεύουμε σε ολοκληρωμένες εταιρείες κοινής ωφέλειας με πελατειακή βάση. Δεν είμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε ακόμη κάτι, αλλά θέλουμε να κάνουμε κάτι μεγάλο», είχε πει.
Ο ρόλος - κλειδί της Ρουμανίας για τη ΔΕH
Αν κάποιος γνωρίζει καλά την «ανοσία» που εξασφαλίζει η καθετοποίηση και το portfolio με γεωγραφική και τεχνολογική διασπορά στις αρνητικές τιμές και τις απότομες διακυμάνσεις των αγορών, αυτός είναι η ΔΕΗ.
Στα πλεονεκτήματα που έχουν οι καθετοποιημένοι όμιλοι, ειδικά στη παρούσα συγκυρία, έχει αναφερθεί συχνά ο CEO της επιχείρησης, Γ. Στάσσης. Ούσα σε θέση να μην επηρεάζεται από τις νέες συνθήκες μέσα από ένα διαφορποιημένο γεωγραφικά και τεχνολογικά πράσινο χαρτοφυλάκιο, η ΔΕH έχει ρίξει το βάρος της στην υλοποίηση του επενδυτικού της πλάνου, ώστε μόνο από τη ρουμανική αγορά να έχει προσθέσει μέχρι το 2026 έργα 1,5 GW.
Συνολικά στη γειτονική αγορά προγραμματίζει επενδύσεις, ύψους 2,5 δισ ευρώ μέσα στην επόμενη τριετία, με τα περισσότερα να δαπανώνται στις ΑΠΕ. Στις εξελίξεις επί ρουμανικού εδάφους θα πρέπει να προστεθεί και η φετινή ολοκλήρωση της εξαγοράς του 100% της Land Power s.r.l., θυγατρικής του ομίλου Lukoil, η οποία κατέχει αιολικό πάρκο σε λειτουργία με εγκατεστημένη ισχύ 84MW.
Στη πράξη, η ΔΕΗ έχει πλέον εξασφαλίσει το 70% της ισχύος από ΑΠΕ, που απαιτείται για τον στόχο του 2030, με εγκατεστημένη ισχύ 4,6 GW (τα 0,6 MW στη Ρουμανία), στα οποία αν προστεθούν και τα 2,8 GW, υπό κατασκευή ή έτοιμα προς κατασκευή, εκ των οποίων τα περισσότερα επί ρουμανικού εδάφους, αγγίζει τα 2/3 του στόχου που έχει θέσει.
Η συμφωνία ΔΕH - Metlen για τέσσερις χώρες
Στο μεγαλύτερο μέχρι σήμερα deal της φετινής χρονιάς, η ΔΕΗ συμφώνησε να εξαγοράσει από τη Metlen φωτοβολταϊκά πάρκα σε τέσσερις χώρες, σταδιακά. Αν αναπτυχθούν όλα όσα προβλέπει το αρχικό πλαίσιο (Cooperation Framework Agreement – CFA) θα μιλάμε για ένα χαρτοφυλάκιο φωτοβολταϊκών μέχρι 2.000 MW σε Ιταλία, Βουλγαρία, Κροατία και Ρουμανία.
Αφορά περίπου 90 πάρκα που κατέχει η Metlen σε Ιταλία (503 MW), Ρουμανία (516 MW), Βουλγαρία (500 MW) και Κροατία (445 MW), τα οποία βρίσκονται σε διάφορα στάδια ανάπτυξης. Σύμφωνα με όσα είχε πει στους αναλυτές ο CEO της ΔΕΗ, Γ. Στάσσης κατά τη παρουσίαση των αποτελεσμάτων τριμήνου, τα έργα έχουν απόδοση IRR 9% και θα αποκτώνται εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που έχουν τεθεί.
Στη περίπτωση της Metlen συνεχίζεται η συνταγή «ανάπτυξη, κατασκευή, και πώληση έργων». Ήδη από το 2018, ο επικεφαλής της είχε δηλώσει ότι η καμπύλη των φωτοβολταϊκών έχει φτάσει στα όριά της σε σχέση με τις δυνατότητες που μπορεί να σηκώσει το σύστημα. Είναι πολύ πιο συμφέρον για έναν επενδυτή να κατασκευάζει τα έργα ΑΠΕ και τα να πουλάει, παρά να τα κρατάει για να τα εκμεταλλευτεί ο ίδιος και να μπαίνει μέσα, ερχόμενος αντιμέτωπος με όλο και πιο συχνές περικοπές από τον Διαχειριστή.
Τα βήματα της HelleniQ Energy
Καθόλου τυχαίο ότι τα ανοίγματα του πράσινου ελληνικού επιχειρείν στα Βαλκάνια, εστιάζονται όλα γύρω από τη Ρουμανία. Από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες στην Ευρώπη αρχίζει να προσομοιάζει στο χώρο των ΑΠΕ με την αγορά της Ελλάδας, αλλά με χαμηλότερα ακόμη νούμερα. Εχει εγκατεστημένη ισχύ πάνω από 11 GW, υψηλότερες αποδόσεις και ακόμη ευκαιρίες, όπως φαίνεται και από τις τελευταίες ελληνικές εξαγορές.
Στην περίπτωση της HelleniQ Energy, η εξαγορά τεσσάρων φωτοβολταικών από τη Metlen, συνολικής ισχύος 211 MW στη Νότια Ρουμανία, αφορά 13 MW που τέθηκαν πέρυσι σε λειτουργία, 108 MW που θα μπουν φέτος και 90 MW έως το γ' τρίμηνο το 2025. Η συνολική ετήσια παραγωγή ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας από τα έργα αναμένεται να ξεπερνά τις 300 GWh, ικανή για την κάλυψη τις ετήσιες ανάγκες 100.000 νοικοκυριών.
Είχε προηγηθεί παλαιότερα και κίνηση της HelleniQ Energy στην Κύπρο με την απόκτηση συνολικά 8 φωτοβολταικών πάρκων, ανεβάζοντας σε πάνω από 40 MW τη συνολική ισχύ έργων που διαθέτει στη χώρα.
Τα ανοίγματα της Motor Oil
Στη περίπτωση της Motor Oil, παράλληλα με το πρώτο επενδυτικό της άνοιγμα εκτός συνόρων, αποκτώντας συμμετοχή σε δύο φωτοβολταικά πάρκα στη Ρουμανία, «σκανάρει» αγορές, όπως η Βουλγαρία και γενικότερα περιοχές όπου βρίσκεται ήδη μέσω των θυγατρικών της στα καύσιμα, όπως για παράδειγμα η Σερβία και η Κροατία (Coral).
Η φιλοσοφίια του ομίλου Βαρδινογιάννη είναι αυτή των συνεργειών και μιας ευρύτερης ανάπτυξης στις συγκεκριμένες αγορές της ΝΑ Ευρώπης, πάντα προσεκτικά και πολύ επιλεκτικά, εστιάζοντας σε έργα με εγγυημένο έσοδο (ταρίφες) και καλά returns (ικανοποιητικά IRR). Τα δύο πρώτα έργα στα οποία μπήκε η MORE στη Ρουμανία, έχουν ισχύ 86 MW, η κίνηση έγινε από κοινού με την Alive Renewable Holding, μέλος του ομίλου Premier Energy και αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί στο δεύτερο μισό του 2025. Εδώ και καιρό όμως ο όμιλος εξετάζει κι άλλες όμορες αγορές με την ελληνική.