Εξοικονόμηση τουλάχιστον 30% στους λογαριασμούς ρεύματος των Κυπρίων καταναλωτών θα αποφέρει η λειτουργία της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου «Great Sea Interconnector» το 2030, σύμφωνα με την επικαιροποιημένη μελέτη κόστους - οφέλους που εκπόνησε η εταιρεία Exergia σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
Η σχετική μελέτη (CBA) παρουσιάστηκε σήμερα στον Υπουργό Ενέργειας, Εμπορίου & Βιομηχανίας της Κύπρου κ. Γιώργο Παπαναστασίου, παρουσία του Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου του ΑΔΜΗΕ κ. Μάνου Μανουσάκη.
Όπως εξήγησαν οι μελετητές κατά την παρουσίαση της CBA, το κοινωνικό όφελος που προκύπτει από τη διασύνδεση (8 δισ. ευρώ) είναι πολλαπλάσιο του κόστους κατασκευής του (1,9 δισ. ευρώ), το οποίο σημαίνει ότι το καθαρό κοινωνικό όφελος που προκύπτει από τη διασύνδεση ξεπερνά τα 6 δισ. ευρώ, σύμφωνα με ενημέρωση του ΑΔΜΗΕ.
Μελέτη κόστους - οφέλους: Αντικείμενο & αποτελέσματα
Αντικείμενο της μελέτης είναι η διερεύνηση της οικονομικότητας της λύσης της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κύπρου μέσω GSI έναντι της απομονωμένης ανάπτυξής της υπό την αντικειμενική στόχευση της υψηλής διείσδυσης ΑΠΕ στο ενεργειακό της ισοζύγιο σε επίπεδα τουλάχιστον 70% - 80% έως το 2040, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται η ενεργειακή αυτονομία της Κύπρου, με εγχώρια καθαρή παραγωγή ΑΠΕ η οποία θα μπορεί να εξάγεται σε ώρες υπερκάλυψης της εγχώριας ζήτησης.
Δυο σενάρια
Η μελέτη εξετάζει δύο σενάρια:
- Το πρώτο σενάριο είναι η ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου με την Ευρώπη, μέσω της Ελλάδας, εντάσσοντας το τελευταίο μη διασυνδεδεμένο κράτος της ΕΕ στην ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και με περιορισμένη εγκατάσταση μπαταριών.
- Το δεύτερο σενάριο είναι η απομονωμένη ανάπτυξη του συστήματος ηλεκτρισμού της Κύπρου μέσω της εγκατάστασης μεγάλων μονάδων μπαταριών.
Η μελέτη, όπως αναφέρει ο ΑΔΜΗΕ, έδειξε ότι η ηλεκτρική διασύνδεση αποτελεί όχι μόνο το πιο βιώσιμο σενάριο σε οικονομικούς και περιβαλλοντικούς όρους, αλλά και το πλέον συμφέρον για τους Κύπριους καταναλωτές - τόσο τους οικιακούς όσο και τους εταιρικούς.
Συγκεκριμένα:
- Κόστος: Οι μπαταρίες που θα χρειαστούν μέχρι το 2040 (επιπλέον απ’ όσες θα χρησιμοποιηθούν ούτως ή άλλως στην προοπτική της διασύνδεσης), θα κοστίσουν περίπου 4 δισ. ευρώ (σε όρους CAPEX) ενώ το αντίστοιχο συνολικό κόστος της ηλεκτρικής διασύνδεσης είναι 1,9 δισ. ευρώ. Περαιτέρω, και το λειτουργικό κόστος των μπαταριών είναι πολλαπλάσιο του αντίστοιχου λειτουργικού κόστους της διασύνδεσης (OPEX). Έτσι προκύπτει ότι η εξοικονόμηση κόστους στην περίπτωση της ηλεκτρικής διασύνδεσης είναι υπερδιπλάσια.
- Όφελος: Η διασύνδεση θα επιφέρει συνολικό κοινωνικό καθαρό όφελος της τάξης των 6 δισ. ευρώ χάρη στην εξοικονόμηση από την υποκατάσταση καυσίμου, τη μείωση εκπομπών αερίων ρύπων κ.λπ., το οποίο υπερβαίνει κατά πολύ το κόστος του έργου της διασύνδεσης. Αυτό σημαίνει ότι η διασύνδεση θα έχει υπερδιπλάσιο δείκτη ωφελιμότητας για το κοινωνικό σύνολο (~19% έναντι ~6% για την περίπτωση της απομονωμένης ανάπτυξης).
- Επιβάρυνση: Κατά την διάρκεια της κατασκευής του έργου (έως το 2029), η μέση επιβάρυνση του Κύπριου καταναλωτή είναι ελάχιστη, καθώς δεν θα υπερβαίνει μεσοσταθμικά τα 0,6 λεπτά του ευρώ ανά κιλοβατώρα (ή 6 €/MWh). Από την έναρξη της λειτουργίας της διασύνδεσης, η επιβάρυνση του Κύπριου καταναλωτή υπολογίζεται (μεσοσταθμικά) στα 0,7 λεπτά του ευρώ ανά κιλοβατώρα (ή 7 €/MWh).
Όπως φαίνεται ξεκάθαρα στο παρακάτω πρακτικό παράδειγμα, σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, η μελέτη επιβεβαιώνει ότι όποιο κόστος επιβαρύνεται ο Κύπριος καταναλωτής για την κατασκευή του έργου υπερ-αντισταθμίζεται από τη πολλαπλάσια μείωση του κόστους προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας.
Παράδειγμα εξοικονόμησης για τα νοικοκυριά
Σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν από τη μελέτη, το χρηματικό όφελος που θα αποκομίσει το νοικοκυριό της Κύπρου (με μια μέση ετήσια κατανάλωση 5.000 κιλοβατώρων), έχει ως εξής:
- Στο στάδιο της κατασκευής (έως το 2029) η επιβάρυνση θα ισούται με 30 ευρώ ετησίως, δηλαδή με 2,5 ευρώ μηνιαίως.
- Στο στάδιο της λειτουργίας (από το 2030), η εξοικονόμηση θα υπερβαίνει τα 425 ευρώ ετησίως, δηλαδή τα 35,5 ευρώ μηνιαίως.
Αυτό σημαίνει ότι, το ποσό που θα επιβαρυνθεί συνολικά ο Κύπριος καταναλωτής τα πέντε χρόνια της κατασκευής (150 ευρώ), θα το γλιτώσει ήδη από το πρώτο πεντάμηνο λειτουργίας της διασύνδεσης (χάρη στη μείωση του λογαριασμού κατά 425 ευρώ το έτος ή 35,5 ευρώ/μήνα), σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ.
Πρόσθετα οφέλη της διασύνδεσης
- Ασφάλεια τροφοδοσίας: Η είσοδος στο ευρωπαϊκό ηλεκτρικό σύστημα διασφαλίζει αδιάλειπτη τροφοδοσία ηλεκτρικής ενέργειας και θωρακίζει το ηλεκτρικό σύστημα από τον κίνδυνο blackout -ειδικά σε περιόδους αυξημένης ζήτησης (π.χ. κορύφωση θερινής τουριστικής περιόδου ή ψύχους). Τονίζεται δε ότι η ηλεκτρική διασύνδεση είναι αυτή που θα ενισχύσει την ασφάλεια της λειτουργίας του ηλεκτρικού συστήματος και την ασφάλεια εφοδιασμού της Κύπρου με καθαρή ηλεκτρική ενέργεια.
- Οικονομική βιωσιμότητα: Η μελέτη πιστοποιεί το κοινωνικό όφελος που παράγει η ηλεκτρική διασύνδεση, γεγονός που έχει ήδη αποδεχτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την συμμετοχή της στην χρηματοδότηση του έργου αλλά και το κρατικό ταμείο DFC των ΗΠΑ που επιθυμεί να συμμετέχει σε αυτό. Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι η μελέτη θα χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση του έργου από την EIB.
- Πράσινη μετάβαση: Η Κύπρος πρασινίζει πλήρως το ενεργειακό της μείγμα με πολλαπλά οφέλη τόσο για την βιομηχανία της όσο και για την βελτίωση του τουριστικού της προϊόντος, μέσα από την ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού και την επίτευξη ανταγωνιστικότερων τιμών.
- Γεωστρατηγικός ρόλος: Η Κύπρος μετατρέπεται σε ενεργειακό σταυροδρόμι Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, δεδομένου ότι το Ισραήλ έχει επιδείξει ενεργό ενδιαφέρον για τη διασύνδεσή του με την Ευρώπη, μέσω της Κύπρου.
Τονίζεται, επίσης, ότι από τον Οκτώβριο του 2023 που ανέλαβε ο ΑΔΜΗΕ ως φορέας υλοποίησης του έργου, έχει προβεί σε όλα τα βήματα που απαιτούνται, σε συνεργασία με τις κυπριακές αρχές, προκειμένου να διασφαλίσει την έγκαιρη υλοποίηση του εμβληματικού στρατηγικού ενεργειακού έργου της Κύπρου με όρους βιωσιμότητας και διαφάνειας.
Μανουσάκης: Η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο θα ευθυγραμμιστεί με τις τιμές της Ευρώπης, μόνο όταν το σύστημα είναι διασυνδεδεμένο
Σε συνέχεια της παρουσίασης της μελέτης κόστους – οφέλους για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου από την διοίκηση του ΑΔΜΕ, ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ, κ. Μάνος Μανουσάκης δήλωσε στο ΚΥΠΕ:
«Παρουσιάσαμε τη μελέτη κόστους -οφέλους που μας είχε ζητήσει η Κυπριακή Δημοκρατία. Κάναμε ό,τι περνούσαμε από το χέρι μας προκειμένου μέσα σε δύο μήνες να ολοκληρωθεί αυτή η πολύπλοκη μελέτη, η οποία συνέκρινε τα εξής σενάρια:
1. Η Κύπρος να γίνει ένα διασυνδεδεμένο με την Ευρώπη ηλεκτρικό σύστημα
2. Η Κύπρος να παραμείνει ένα απομονωμένο σύστημα.
Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν πέραν πάσης αμφιβολίας ότι είναι μακράν πιο συμφέρον για τους καταναλωτές της Κύπρου, το νησί να είναι διασυνδεμένο με το ευρωπαϊκό σύστημα.
Το αποτέλεσμα που προκύπτει είναι ότι ο Κύπριος καταναλωτής, ένα μέσο νοικοκυριό δηλαδή που καταναλώνει για παράδειγμα 5mWh τον χρόνο, θα έχει μία εξοικονόμηση τουλάχιστον €400 ετησίως στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος.
Πιο συγκεκριμένα, αυτό που θα κληθεί να πληρώσει ο καταναλωτής κατά την 5ετία κατασκευής του έργου (συνολικά 150€), θα υπερκαλυφθεί ήδη από το πρώτο έτος λειτουργίας της διασύνδεσης, γεγονός που μαρτυρά πως το έργο θα είναι πραγματικά ωφέλιμο».
Ερωτηθείς σχετικά με την μετοχική συμμετοχή της Κύπρου στο έργο, ο κ. Μανουσάκης ανέφερε πως «για εμάς, θα είναι πολύ θετικό η Κυπριακή Δημοκρατία να είναι μέτοχος στο έργο, γιατί προφανώς η κατασκευή του θα διευκολυνθεί και η πολιτική στήριξη θα βοηθήσει, ούτως ώστε το έργο να κατασκευαστεί ομαλότερα».
Πρόσθεσε δε ότι υπάρχει και ένα δευτερογενές όφελος, καθώς ως μέτοχος η Κυπριακή Δημοκρατία θα απολαμβάνει και των εσόδων του έργου, τα οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να μειώσει περαιτέρω τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος.
Κληθείς να σχολιάσει δημοσιεύματα ότι ο ΑΔΜΗΕ έχει ζητήσει από τις ρυθμιστικές αρχές των δυο χωρών όπως ξεκινήσει η επιβολή ρυθμιστικού τέλους στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος κατά την κατασκευαστική περίοδο, ο κ. Μανουσάκης εξήγησε ότι σε κάθε ηλεκτρική διασύνδεση που γίνεται, η ανάκτηση των δαπανών γίνεται από την έναρξη της κατασκευαστικής περιόδου.
«Έχουμε υλοποιήσει επτά ηλεκτρικές διασυνδέσεις τα τελευταία 6,5 χρόνια στην Ελλάδα και αυτός είναι ο τρόπος που ανακτάται το έσοδο», πρόσθεσε, εξηγώντας ότι αυτό γίνεται επειδή τα έργα έχουν μεγάλο κόστος, εκτίθεται ο Διαχειριστής σε πολύ μεγάλες κεφαλαιουχικές δαπάνες και πρέπει να έχει μία στήριξη παράλληλα με τα δανειακά κεφάλαια που παίρνει, προκειμένου να έχει την πιστοληπτική ικανότητα να συνεχίσει τα έργα.
Κατά τον Πρόεδρο του ΑΔΜΗΕ, αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι το πόσο θα είναι το κόστος αυτό. «Όταν λέμε ότι είναι ένα κόστος για ένα μέσο νοικοκυριό της τάξης των 30€ το χρόνο, για να γίνει ένα έργο το οποίο θα έχει €400 τον χρόνο όφελος και άρα η απόσβεσή του θα γίνει μέσα στον πρώτο χρόνο, νομίζω ότι δεν είναι κάτι το οποίο θα αποτελέσει αγκάθι στη δική μας σχέση με την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Κύπρου», ανέφερε.
Σε ερώτηση σχετικά με το μέλημα της Κυπριακής Κυβέρνησης να μειωθεί η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, ο κ. Μανουσάκης υπογράμμισε ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό και από την παρουσίαση της μελέτης γίνεται κατανοητό «ότι ο μόνος τρόπος για να είμαστε σίγουροι πως η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας της Κύπρου θα ευθυγραμμιστεί με αυτό που βλέπουμε να γίνεται στις τιμές της Ευρώπης, είναι το σύστημα να είναι διασυνδεδεμένο».
Επισήμανε, τέλος, ότι πέραν των τεχνικών ζητημάτων, οι παραγωγοί ενέργειας προφανώς θα εκτεθούν στον ανταγωνισμό του ευρωπαϊκού συστήματος. «Αυτό σίγουρα θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας», κατέληξε.