Τα λάθη που έγιναν την περίοδο της Μεταπολίτευσης και τι πρέπει να γίνει τώρα ήταν το βασικό αντικείμενο πάνελ στο πλαίσιο του Συνεδρίου του Κύκλου Ιδεών.
«Θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα τελευταία 50 χρόνια η οικονομία έχει προοδεύσει. Έχω όμως μια αμηχανία», επεσήμανε ο Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ. «Από τότε που μπήκαμε στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν μόλις 0,9% τον χρόνο με θετικό δημογραφικό. Τα επόμενα χρόνια θα πρέπει αυτό να είναι 2,5% με αρνητικό δημογραφικό. Δυσκολεύομαι να σκεφτώ ποια οικονομία είχε λιγότερη πρόοδο από τη δική μας.
Η μεταρρύθμιση δεν είναι ένα αντιβιοτικό που το παίρνεις και γίνεσαι καλά, σκοπός είναι να τρέχει διαρκώς η οικονομία.
Το πώς χειριστήκαμε την οικονομική κρίση και απαιτήθηκαν τρία προγράμματα και 13 χρόνια εκτός επενδυτικής βαθμίδας είναι ένα ζήτημα. Το πώς θα φύγουμε από τη χαμηλή τροχιά των τελευταίων 50 χρόνων είναι ένα ερώτημα».
Ως προς το τι πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα, ο Νίκος Βέττας έδωσε έμφαση στη σημασία να κινούμαστε γρηγορότερα από τους άλλους. Χαρακτήρισε ως ιδιαίτερα σημαντικό το ότι τα τελευταία χρόνια αυξάνονται οι εξαγωγές αγαθών.
«Πρέπει να υπάρχουν απλοί κανόνες εισόδου-εξόδου δράσης και δραστηριοτήτων που να υπερβαίνουν μια συγκεκριμένη κυβέρνηση. Αν ο πήχης μπει ψηλά, η χώρα έχει πολύ μεγάλες δυνατότητες».
Ο Γκίκας Χαρδούβελης
Ο Γκίκας Χαρδούβελης αναφέρθηκε στην οικονομική κρίση, στα διπλά ελλείμματα και στο δημοσιονομικό πρόβλημα. «Με την έλευση της ΟΝΕ χάθηκαν κρίσιμα εργαλεία», επεσήμανε. «Η είσοδός μας στο ευρώ λειτούργησε σαν "υπνωτικό χάπι" -αντί να μεταρρυθμιζόμαστε, αρκεστήκαμε στην κατανάλωση. Κανείς δεν το έψαξε πραγματικά, μας θεωρούσαν μια "μικρή Γερμανία"».
Ο πρόεδρος του Δ.Σ. της Εθνικής εκτίμησε ότι «για να προχωρήσουμε, πρέπει να καταλάβουμε όλοι γιατί ήρθε η κρίση. Δεν έχει γίνει σοβαρή συζήτηση για τα αίτιά της. Ο Ελληνας πρέπει να αποκτήσει μια "ιδιοκτησία" στις μεταρρυθμίσεις».
Αναφορικά με τις προϋποθέσεις για να πετύχουμε την πραγματική σύγκλιση σημείωσε ότι «δεν πρέπει να εξαρτιόμαστε από τον τουρισμό. Πρέπει να βρούμε και άλλα πράγματα που θα πουλάμε στους ξένους. Οι επενδύσεις είναι 14% του ΑΕΠ και στην ευρωζώνη πάνω από 20% του ΑΕΠ. Πρέπει να κάνουμε την Ελλάδα πιο ελκυστική.
Βασικό πρόβλημα είναι το δημογραφικό και αυτό έγινε αντιληπτό μόλις τα τελευταία χρόνια».
Ο Φωκίων Καραβίας
O Φωκίων Καραβίας έδωσε ένα στατιστικό στοιχείο: «Το 1995 το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν 140 δισ. ευρώ και η Τουρκία στα 170. Σήμερα εμείς είμαστε πάνω από 200 δισ. ευρώ και η γειτονική χώρα στα 800».
Ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank τοποθετήθηκε για τη θέση των τραπεζών μετά την κρίση. Είπε ότι «έχουμε πολύ σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια. Η διανομή μερίσματος τη φετινή χρονιά είναι χαρακτηριστική της προόδου και της εξομάλυνσης. Σε καμία τράπεζα το ποσοστό του μερίσματος δεν θα ξεπερνά το 30% των κερδών του 2023.
Οι μεγάλες επιχειρήσεις πλέον δανείζονται με spread αντίστοιχα των ευρωπαϊκών». Αναφορικά με τις μικρές επιχειρήσεις είπε ότι «υπάρχουν περίπου 900.000 νομικά πρόσωπα. Οι 100.000 έχουν άνετη πρόσβαση. Από τις υπόλοιπες 540.000 δεν έχουν εργαζόμενο και 250.000 έχουν έως τέσσερις. Μόλις 80.000 έχουν πέντε ή περισσότερους εργαζόμενους.
Δεν υπάρχει επιχείρηση που θα φέρει ένα συνεκτικό σχέδιο και να μην πήρε δάνειο. Δεν μπορεί να δηλώνει κανείς ελάχιστα και να περιμένει ότι θα πάρει δάνεια με βάση έναν "εκτιμώμενο" τζίρο».
Για το αύριο ο Φωκίων Καραβίας έδωσε έμφαση στις επενδύσεις. «Εχουμε επιχειρήσεις με ισχυρούς ισολογισμούς και τραπεζικό σύστημα με επαρκή ρευστότητα για να υποστηρίξει. Υπάρχουν τα κοινοτικά χρήματα και στη σημερινή συγκυρία, η χώρα αντιμετωπίζεται θετικά στο εξωτερικό».
Στους επιμέρους κλάδους που μπορούν να σηκώσουν το βάρος περιέλαβε τον τουρισμό, τη ναυτιλία, το real estate, την ενέργεια αλλά και τη μεταποίηση. Αναφορά έκανε και στα ναυπηγεία.
Ο Ευάγγελος Μυτιληναίoς
Ο Ευάγγελος Μυτιληναίoς κλήθηκε να εξηγήσει γιατί υπήρξε αποβιομηχάνιση. Είπε ότι «σοκ της κατάρρευσης δεν έγινε στην Ελλάδα, αλλά στη Γαλλία το 2010, στην Ντοβίλ, όπου Σαρκοζί και Μέρκελ αποφάσισαν ότι τα δημοσιονομικά της κάθε χώρας θα κρίνονται χωριστά και θα καθορίζουν τα επιτόκια της κάθε χώρας. Αυτό προκάλεσε μεγάλη αύξηση στο κόστος δανεισμού».
Ο επιχειρηματίας είπε ότι «οι τράπεζες έχουν τώρα μια μοναδική ευκαιρία, λόγω υψηλών επιτοκίων ΕΚΤ και χαμηλών επιτοκίων καταθέσεων, για να δημιουργήσουν κεφαλαιακό απόθεμα που είναι υπεραπαραίτητο, ώστε να μπορέσουν να εκμοντερνιστούν και να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις τις ευρωπαϊκές».
«Η ιστορία της βιομηχανίας της μεταπολίτευσης είναι μια "πονεμένη καρδιά". Δεν μπήκαμε καλά. Στην αρχή είχαμε κρατικοποιήσεις. Στη συνέχεια ανέλαβε το ΠΑΣΟΚ. Πολιτικά ο Ανδρέας Παπανδρέου παραμένει ο δημοφιλέστερος πρωθυπουργός, όπως φάνηκε από τη δημοσκόπηση της Public Issue. Οικονομικά, όμως, ξεκίνησε το ξεχείλωμα της οικονομίας. Κρατικοποιήσεις και όργιο διαφθοράς. Ακολούθησε η πολιτική αστάθεια στα τέλη της δεκαετίας. Χαρακτήρισε την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ως μια «μακράν πιο μπροστά» από την εποχή και γι’ αυτό απέτυχε. Σημείωσε ότι έχει μεγάλο σεβασμό στον Κώστα Σημίτη και όσα πέτυχε.
Στην περίοδο Κώστα Καραμανλή και Γιώργου Παπανδρέου, η κατάσταση άρχισε να εξοκέλλει. Στη βιομηχανία λίγες εταιρείες μπορούσαν να είναι ανταγωνιστικές».
Ο Ευάγγελος Μυτιληναίoς έδωσε έμφαση στην τεράστια αναδιανομή εισοδήματος το 1999 στο χρηματιστήριο, αλλά και στην περίοδο του φθηνού χρήματος που ακολούθησε την είσοδο της χώρας στην ΟΝΕ.
Το επόμενο ορόσημο για την Ελλάδα, είπε, είναι το 2032. Τότε τα πράγματα αλλάζουν δραστικά και αν μέχρι τότε το ΑΕΠ δεν έχει ανέβει σε επίπεδο που θα κάνει τη σχέση του με το χρέος ανεκτή, θα αρχίσουν πάλι να αυξάνουν τα spreads.
«Η ελληνική βιομηχανία που άντεξε είναι "μπαρουτοκαπνισμένη", στράφηκε στις εξαγωγές εξ ανάγκης.
Το ευρωπαϊκό περιβάλλον είναι αρνητικό», τόνισε. «Το μομέντουμ για την Ελλάδα είναι θετικό, αλλά όχι για την Ευρώπη, που θα επιβαρυνθεί με τεράστιες αμυντικές δαπάνες. Θα επιβαρυνθεί υπέρμετρα και με το κόστος της πράσινης μετάβασης, αν οι ευρωπαίοι πολιτικοί δεν βάλουν μυαλό και δεν συγχρονίσουν τη διαδικασία με τις δυνατότητες της πραγματικής οικονομίας».
Στη συζήτηση συμμετείχε ο οικονομικός αναλυτής Κώστας Καλλίτσης. Συντόνισε η δημοσιογράφος Ειρήνη Χρυσολωρά.