Ο Γιώργος Κόκκινος, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ελαιοπαραγωγών «Νηλέας» Μεσσηνίας, είναι επιφυλακτικός για την πορεία της νέας ελαιοκομικής περιόδου. «Η ανθοφορία» λέει «είναι σε πολύ καλά επίπεδα». Όμως το ανησυχητικό, όπως σημειώνει, είναι ότι ο χειμώνας είχε πολύ λίγες βροχοπτώσεις, το κλάδεμα, λόγω έλλειψης εργατικών χεριών, δεν ολοκληρώθηκε σε αρκετά αγροτεμάχια, με αποτέλεσμα τα δένδρα να είναι πολύ φορτωμένα. Την ίδια στιγμή, η υγρασία στο έδαφος έχει μειωθεί σημαντικά, το καλοκαίρι αναμένεται μακρύ και καυτό και το ζήτημα είναι πώς τα ελαιόδενδρα θα αντέξουν τη θερινή περίοδο.
Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί και η καρπόδεση. «Δεν μπορούμε να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα για το πώς θα είναι η επόμενη ελαιοκομική περίοδος, αν δεν δούμε πώς θα εξελιχθεί η καρπόδεση. Αυτό θα το γνωρίζουμε περί τα τέλη Μαΐου», λέει ο Παναγιώτης Ντανάκας, Διευθυντής του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ελαιολάδου Μολάων - Πακίων Λακωνίας.
Και οι δύο συμφωνούν ότι κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά πώς θα κινηθεί η παραγωγή, οι τιμές παραγωγού και κατ’ επέκταση οι τιμές στο ράφι. Σήμερα πάντως η τιμή παραγωγού στον Νομό Λακωνίας σημειώνει άνοδο. Από τα 7,9 ευρώ το κιλό που ήταν το τελευταίο δεκαήμερο του Απριλίου, πριν από λίγα εικοσιτετράωρα ποσότητα 100 τόνων πουλήθηκε σε Ιταλούς προς 8,2 ευρώ το κιλό.
Οι σημερινές τιμές, που καταγράφουν χαμηλή μονοψήφια άνοδο σε σχέση με τα επίπεδα τιμών του Απριλίου, απέχουν από τα υψηλά των 9,45 ευρώ το κιλό που είχαν φθάσει τον Ιανουάριο. Και αυτό έχει εξήγηση. «Από τον Φεβρουάριο μέχρι και το τελευταίο δεκαήμερο του Απριλίου, οπότε και υπήρξαν οι πρώτες ενδείξεις κάποιου αγοραστικού ενδιαφέροντος, η αγορά ήταν σε εμπορική απραξία», λέει ο κ. Ντανάκας.
Ο λόγος είναι η μείωση της παγκόσμιας κατανάλωσης ελαιολάδου κατά 40-50%, εξαιτίας της κατακόρυφης αύξησης της τιμής στο ράφι, της μείωσης της παραγωγής πάνω από 28% και του ότι οι Ισπανοί παραγωγοί τον Μάρτιο έσπευσαν, όπως λέει ο κ. Κόκκινος, να «διώξουν» παραγωγή, εκτιμώντας ότι η επόμενη ελαιοκομική χρονιά θα είναι καλή και οι τιμές χαμηλές.
Αποτέλεσμα είναι ότι τα αποθέματα έχουν μειωθεί σημαντικά. «Είμαστε σε αχαρτογράφητα νερά, υπάρχουν αποθέματα αλλά δεν είναι πολλά. Τον Ιούλιο-Αύγουστο η αγορά θα ξεμείνει», λέει. Ο ίδιος εκτιμά ότι σε ένα ακραίο σενάριο με υψηλές θερμοκρασίες, παρατεταμένη ανομβρία και πρώτες βροχές τον Σεπτέμβριο, κάποιες περιοχές ενδέχεται να μη συγκομίσουν καθόλου, ενώ δεν αποκλείει νέα αύξηση των τιμών.
Πρόβλημα στα αποθέματα και κίνδυνο πλήρους αποσταθεροποίησης εντοπίζει και η ερευνητική εταιρεία Mintel. Όπως σχολίασαν ορισμένοι παράγοντες της αγοράς στη Mintel, η αγορά του ελαιολάδου είναι στα όριά της. Οι μεν πωλητές εναποθέτουν τις ελπίδες τους σε βελτιωμένη παραγωγή τους επόμενους μήνες, σε συνδυασμό με μειωμένα αποθέματα, για την ενίσχυση των τιμών, ενώ οι αγοραστές αναμένουν σταθερότητα ή ακόμη και μείωση των τιμών. Οι προκλήσεις αυτές, σύμφωνα με τη Mintel, περιπλέκονται με τη μείωση των αποθεμάτων, με ορισμένους παράγοντες της αγοράς να έχουν πουλήσει πάνω από το 70% της παραγωγής τους, αυξάνοντας τον κίνδυνο έντονων διακυμάνσεων στις τιμές.
Την ίδια στιγμή, καθώς οι τιμές του ελαιολάδου έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία δύο χρόνια -σ.σ. τον Ιανουάριο η Eurostat είχε καταγράψει άνοδο 50% στην ΕΕ και 67% στην Ελλάδα σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2023-, πολλοί καταναλωτές έχουν στραφεί σε φθηνότερα βρώσιμα έλαια ή μείωσαν την κατανάλωση ελαιολάδου.
Στην Ελλάδα η κατανάλωση τυποποιημένου ελαιολάδου που πωλείται μέσω των σούπερ μάρκετ -σ.σ. το μεγαλύτερο ποσοστό της κατανάλωσης γίνεται χύμα και σε τενεκέ- υποχώρησε 20%. Στους μεγάλους χαμένους της κατανάλωσης, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας με απώλειες 19,7%, η Upfield με -20,8%, η Μινέρβα με -37,5% και ο Λατζιμάς με -51,2%. Στον αντίποδα, από τους μεγάλους κερδισμένους το MOLON LAVE που υπερπενταπλασίασε τον όγκο πωλήσεών του, καταγράφοντας αύξηση 431%.
Όμως το μεγάλο ζητούμενο είναι τι θα γίνει από εδώ και στο εξής πρωτίστως σε επίπεδο παραγωγής και δη στην Ελλάδα, όπου για ορισμένες περιοχές το ελαιόλαδο είναι μονοκαλλιέργεια.
Ο Γιώργος Κόκκινος δεν είναι αισιόδοξος. «Η παραγωγή θα σωζόταν αν είχε ληφθεί μέριμνα. Άλλες καλλιεργητικές πρακτικές για να γίνουν πιο ανθεκτικά τα ελαιόδενδρα απέναντι στην κλιματική κρίση, και πολιτική διαχείρισης των υδάτινων πόρων, με στόχο τη βιωσιμότητα», λέει. «Όμως δεν έχει γίνει τίποτε, ούτε πρόκειται να γίνει», συμπληρώνει.
«Εμείς προσπαθούμε να βρούμε λύσεις μόνοι μας. Δεν περιμένουμε από το κράτος, γιατί το μόνο που το ενδιαφέρει είναι η επιβίωση του πολιτικού συστήματος», αναφέρει. Ως παράδειγμα φέρνει την περίπτωση του φράγματος των Φιλιατρών. Το συγκεκριμένο φράγμα έχει μακρά ιστορία. Η πρώτη αναγνωριστική μελέτη εκπονήθηκε το 2006.
Το έργο εντάχθηκε στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης Αλέξανδρος Μπαλτατζής, δημοπρατήθηκε το Φθινόπωρο του 2008, συμβασιοποιήθηκε το 2009 και ολοκληρώθηκε το 2017. Μόνο που υπάρχει μια μικρή λεπτομέρεια. Το νερό του φράγματος παραμένει… στάσιμο, δηλαδή δεν πηγαίνει στα χωράφια. Ο λόγος είναι ότι δεν έχουν ολοκληρωθεί τα αρδευτικά δίκτυα που θα τροφοδοτήσουν με νερό την περιοχή. Αυτό υπολογίζεται, αν δεν αλλάξει κάτι στην πορεία, να συμβεί στο τέλος του 2025.