Σημαντικά έργα που θα αλλάξουν την καθημερινότητα του πολίτη αλλά παράλληλα θα ενισχύσουν την διαστημική βιομηχανία της χώρας δημιουργώντας τις απαραίτητες προϋποθέσεις για ασφάλεια την επόμενη ημέρα έχουν μπει σε τροχιά υλοποίησης από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Βασικοί πυλώνες του συνολικού αυτού εγχειρήματος είναι το διαστημικό πρόγραμμα με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης συνολικού προϋπολογισμού 200 εκατ. ευρώ, αλλά και προγράμματα που υλοποιεί το Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος για τον προγραμματισμό (tasking) εμπορικών δορυφόρων παρατήρησης γης.
Τα προγράμματα που έχουν μπει σε τροχιά υλοποίησης σχεδιάστηκαν από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και το Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος μετά και τις φυσικές καταστροφές που έπληξαν τη χώρα μας το περασμένο καλοκαίρι και φθινόπωρο ουσιαστικά αφήνοντας σημαντικές πληγές σε νοικοκυριά, αλλά και στην ελληνική οικονομία.
Πρόκειται για συνολικά οκτώ προγράμματα – έργα τέσσερα από τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη. Ειδικότερα αφορούν:
- Το έργο "Greek CubeSats In-Orbit Validation", προϋπολογισμού 15,1 εκατ. ευρώ, περιλαμβάνει επτά διαστημικές αποστολές από ελληνικές κοινοπραξίες που έχουν ως στόχο τον σχεδιασμό και κατασκευή μικροδορυφόρων με δυνατότητες για ασφαλείς τηλεπικοινωνίες και συλλογή τηλεσκοπικών δεδομένων.
- Το Έργο "Greek Connectivity Optical Ground Stations", προϋπολογισμού 8 εκατ. ευρώ, αφορά την ανάπτυξη και εγκατάσταση του απαραίτητου εξοπλισμού για τη μετατροπή τριών ελληνικών αστεροσκοπείων σε οπτικούς σταθμούς για οπτικές και κβαντικές επικοινωνίες με δορυφόρους.
- Το Έργο "Tracking Radar for LEO Space Debris Tracking in Greece (HSTR)", προϋπολογισμού 9,9 εκατ. ευρώ, στοχεύει στην επέκταση της υποδομής παρακολούθησης διαστημικών αντικειμένων της Ελλάδας, με σκοπό την συνεισφορά στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα παροχής υπηρεσιών επιτήρησης και παρακολούθησης του διαστήματος.
- Το έργο "Upgrade to HAI", προϋπολογισμού 5,1 εκατ. ευρώ, περιλαμβάνει την σταδιακή αναβάθμιση των δυνατοτήτων της ΕΑΒ, προκειμένου να παρέχει, αναπτύσσει και λειτουργεί εγκαταστάσεις συναρμολόγησης, ενσωμάτωσης και δοκιμών για διαστημικά συστήματα και μικροδορυφόρους.
Έργα προς δημοπράτηση
Ταυτόχρονα, το αμέσως επόμενο διάστημα αναμένεται η έναρξη των παρακάτω έργων:
- «AXIS 1.1 THERMAL SPACE SEGMENT» με συνολικό προϋπολογισμό 20 εκατ. ευρώ. Προβλέπει την συλλογή θερμικών δεδομένων στην ελληνική επικράτεια, όσο και την παράλληλη ανάπτυξη τουλάχιστον τεσσάρων θερμικών μικροδορυφόρων υψηλής ανάλυσης. Οι θερμικοί μικροδορυφόροι εξοπλισμένοι με τεχνολογία προηγμένης θερμικής απεικόνισης, για την ανίχνευση και την παρακολούθηση πυρκαγιών κατά τη διάρκεια της νύχτας θα ενισχύσουν τις δυνατότητες αντίδρασης και παρέμβασης σε φυσικές καταστροφές.
- «AXIS 1.2 SAR SPACE SEGMENT» Ραντάρ Μικροδορυφόρων με συνολικό προϋπολογισμό 33 εκατ. ευρώ, έχει ως αντικείμενο την συλλογή δεδομένων Ραντάρ και την ανάπτυξη τουλάχιστον δύο Ραντάρ (SAR- Synthetic Aperture Radar) Μικροδορυφόρων πολύ υψηλής ανάλυσης. Οι συγκεκριμένοι Μικροδορυφόροι θα ενισχύσουν τις δυνατότητες παρατήρησης στην ελληνική επικράτεια νύχτα και μέρα, ανεξάρτητα από καιρικές συνθήκες, ενώ συγχρόνως θα επιτρέψουν την ακριβή παρακολούθηση και καταγραφή πλημμυρών και άλλων φυσικών καταστροφών, συμβάλλοντας στην ασφάλεια και την προστασία του περιβάλλοντος.
- «AXIS 2 CONSTELLATION OF SATELLITES» έχει στόχο την ανάπτυξη σμήνους δορυφόρων για την παρατήρηση γης και της αναγκαίας επίγειας υποδομής, συνολικού προϋπολογισμού 60 εκατ. ευρώ. Προβλέπεται η κατασκευή τουλάχιστον 5 μικροδορυφόρων για την συλλογή πολυφασματικών δεδομένων τα οποία θα παρέχονται οριζόντια σε φορείς του Ελληνικού Δημοσίου όπως τα Υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Ναυτιλίας. Ειδικότερα, τα δορυφορικά αυτά δεδομένα θα υποστηρίξουν της προσπάθειες της χώρας της για συνεχή παρακολούθηση του περιβάλλοντος, καταγραφή των διαχρονικών μεταβολών και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Το συγκεκριμένο έργο συγκέντρωσε την προσοχή όλης της Ευρωπαϊκής διαστημικής βιομηχανίας, κατατέθηκαν 8 διαφορετικές ανταγωνιστικές προτάσεις σε μορφή συμπράξεων εταιρειών με ισχυρή ελληνική συμμετοχή.
- «AXIS 3 GOVERNMENTAL HUB» προϋπολογισμού 17 εκατ. ευρώ που αφορά τη δημιουργία ενός Κυβερνητικού Κόμβου για την επεξεργασία και διανομή δεδομένων από τους ελληνικούς θερμικούς, ραντάρ και οπτικούς μικροδορυφόρους καθώς επίσης και την ανάπτυξη χαρτογραφικών προϊόντων προστιθέμενης αξίας σε πέντε διαφορετικές θεματικές κατηγορίες παρατήρησης γης, υδάτων, δασών, καλλιεργειών και εφαρμογές ασφάλειας. Το ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα θα παρέχει στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα ταχεία, ασφαλή και αξιόπιστη πρόσβαση σε δεδομένα και υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας, συμβάλλοντας σε μια σειρά από εφαρμογές όπως η γεωργία, η μελέτη του περιβάλλοντος και των μεταβολών του, η διαχείριση υδάτινων πόρων, η παρακολούθηση φυσικών καταστροφών, δασικών εκτάσεων, κοκ. Σημειώνεται ότι για το συγκεκριμένο έργο πραγματοποιούνται συνέργειες και με άλλα έργα που υλοποιεί το Υπουργείο όπως η κατασκευή του νέου υπερυπολογιστή ‘Δαίδαλος’.
Το έργο «AXIS 2 CONSTELLATION OF SATELLITES»
Η προκήρυξη Ανοιχτού Δημόσιου Διεθνούς Διαγωνισμού για την ανάπτυξη σμήνους δορυφόρων για την παρατήρηση γης, αναδεικνύει το σχέδιο της Ελληνικής Κυβέρνησης για μία σοβαρή και αξιόπιστη παρουσία στη Διαστημική Βιομηχανία.
Το έργο, συνολικού προϋπολογισμού 60 εκατ. ευρώ όπως προαναφέρθηκε, υλοποιείται μέσω του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και θα χρηματοδοτηθεί από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0.
Το σμήνος δορυφόρων θα παρέχει δεδομένα και υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας σε πολλαπλούς φορείς του Ελληνικού Δημοσίου, όπως τα Υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Ναυτιλίας. Ειδικότερα, τα δορυφορικά δεδομένα και τα προϊόντα που θα προκύψουν από την επεξεργασία τους, θα υποστηρίξουν τις προσπάθειες της χώρας μας για συνεχή παρακολούθηση του περιβάλλοντος, καταγραφή των διαχρονικών μεταβολών και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Όμως το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης στοχεύει στην αφομοίωση την τεχνογνωσίας και από την εγχώρια αγορά, ώστε να αναπτυχθεί ένα οικοσύστημα από διάφορους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, που θα εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες που προσφέρει ένα σμήνος δορυφόρων.
Οι μικροδορυφόροι θα προσφέρουν δεδομένα για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, μέσω της ανάπτυξης Θερμικών Μικροδορυφόρων και Ραντάρ Μικροδορυφόρων. Θα δίνουν τρομερές δυνατότητες στην παρακολούθηση και την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών, πλημμυρών και άλλων φυσικών καταστροφών, καθώς θα παρέχουν δεδομένα όλο το 24ωρο. Παράλληλα θα παρέχουν και δεδομένα στις αρμόδιες αρχές, για την καλύτερη αντιμετώπιση κρίσεων ή και πολλαπλών κρίσεων, κάτι που θα βελτιώσει δραστικά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Όπως χαρακτηριστικά έχει δηλώσει ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου «με το σύστημα των μικροδορυφόρων θα έχουμε πληροφορία με τεράστια ακρίβεια για όλους όσοι τη χρειαστούν για πολιτική προστασία, πολεοδομία, για την παράνομη χρήση παραλιών. Πρόκειται για τεράστια ευκαιρία και τεράστια πρόκληση συγχρόνως».
Η νομοθετική πρωτοβουλία
Παράλληλα, θα δοθεί και η δυνατότητα σε ιδιωτικούς φορείς να εκμεταλλευτούν τους ελληνικούς δορυφόρους, ώστε να τονωθεί το επιχειρείν και να επεκταθεί στο διάστημα. Γι’ αυτό το λόγο το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης προχώρησε στην επικαιροποίηση, την απλοποίηση και την βελτιστοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης της διαστημικής δραστηριότητας στη χώρα μας.
Πιο συγκεκριμένα, η νομοθετική πρωτοβουλία που πήρε το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και ο υπουργός Δημήτριος Παπαστεργίου, επιτρέπουν σε κάθε φορέα, δημόσιο ή ιδιωτικό, που έχει έδρα ή υποκαταστήματα στην Ελλάδα, να υποβάλει φακέλους δορυφορικών δικτύων. Η υποβολή και η διαχείριση των φακέλων θα γίνει εξ ολοκλήρου με ηλεκτρονικά μέσα.
Αυτή τη στιγμή υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον για την καταχώρηση δορυφορικών δικτύων, οπότε κρίνεται απαραίτητο να καθοριστεί αναλυτικά η διαδικασία υποβολής και διαχείρισης φακέλου δορυφορικών δικτύων ώστε να εφαρμόζεται σε όλες τις δυνατές μορφές δορυφορικών συστημάτων συμπεριλαμβανομένων και των συστημάτων πολλαπλών μη-γεωστατικών μικροδορυφόρων.
Όμως πρέπει να καθοριστούν και οι υποχρεώσεις των δύο μερών, που είναι οι φορείς και το Υπουργείο. Για την αποτελεσματική διαχείριση των προτάσεων, οι φορείς θα πρέπει να έχουν τα απαιτούμενα τεχνικά χαρακτηριστικά, τα δικαιολογητικά, τα παράβολα και το ύψος των απαιτούμενων τελών.
Όμως αυτό που αλλάζει προς το καλύτερο είναι το καθεστώς αποζημίωσης του ελληνικού κράτους, στην περίπτωση που φέρει διεθνή ευθύνη λόγω διαστημικής δραστηριότητας που έχει αδειοδοτήσει.
Μέχρι σήμερα ο κάθε φορέας έπρεπε να συνάψει ασφάλιση ύψους €60.000.000, ανεξάρτητα από το είδος της δραστηριότητας. Πλέον, καθώς οι διαστημικές δραστηριότητες ποικίλουν, θα εισαχθεί στο επόμενο διάστημα μια διαδικασία, που θα περιλαμβάνει μετρήσιμα κριτήρια, όπως το μέγεθος, το βάρος και τις τεχνικές προδιαγραφές, ώστε να προσαρμόζεται το ποσό ασφάλισης, ανάλογα με την εκτίμηση του ρίσκου της κάθε διαστημικής δραστηριότητας. Μάλιστα, αν η διαστημική δραστηριότητα εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, θα μπορεί ο φορέας να απαλλαχθεί από την υποχρέωση ασφάλισης.
Με αυτές τις νομοθετικές ρυθμίσεις, ανοίγει ο δρόμος για περισσότερες διαστημικές δραστηριότητες στην χώρα μας, ενώ θα δώσει τα μέσα σε επιχειρήσεις να αναπτύξουν εφαρμογές και συστήματα που θα αξιοποιούν τις τεχνολογίες που παρέχουν οι δορυφόροι.