Σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα [INFR(2022)2191] στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επειδή δεν ολοκλήρωσε την αναθεώρηση των οικείων σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών, όπως απαιτείται βάσει της οδηγίας πλαισίου για τα ύδατα (οδηγία 2000/60/ΕΚ) και των σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας, όπως απαιτείται από την οδηγία για τις πλημμύρες (οδηγία 2007/60/ΕΚ).
Η οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα επικεντρώνεται στη διασφάλιση, από ποιοτική και ποσοτική πλευρά, της καλής κατάστασης των ευρωπαϊκών υδατικών συστημάτων, όπως οι ποταμοί και οι λίμνες, σημειώνει η ανακοίνωση της Κομισιόν. Αποσκοπεί στη μείωση και την εξάλειψη της ρύπανσης, καθώς και στη διασφάλιση της ύπαρξης επάρκειας υδάτων για την ταυτόχρονη υποστήριξη των ανθρώπινων αναγκών και της άγριας ζωής.
Αποτελεί ουσιώδες μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και είναι αναγκαία για την επίτευξη των στόχων της για το κλίμα, τη φύση και τη μείωση της ρύπανσης. Σύμφωνα με την οδηγία, κάθε έξι χρόνια τα κράτη-μέλη πρέπει να επικαιροποιούν τα οικεία σχέδια διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού και να υποβάλλουν σχετικές εκθέσεις. Τα σχέδια αυτά, τα οποία περιλαμβάνουν πρόγραμμα για τη λήψη μέτρων, είναι καθοριστικά για να διασφαλιστεί ότι όλα τα υδατικά συστήματα παραμένουν σε καλή κατάσταση ή ότι επιτυγχάνεται η καλή τους κατάσταση, όπως απαιτείται από την οδηγία. Η Ελλάδα μέχρι στιγμής δεν έχει επανεξετάσει, δεν έχει εγκρίνει και δεν έχει υποβάλει εκθέσεις για τα οικεία σχέδια διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού.
Η συμμόρφωση με την οδηγία για τις πλημμύρες είναι ζωτικής σημασίας για την ετοιμότητα και τη διαχείριση των πλημμυρών. Σύμφωνα με την οδηγία για τις πλημμύρες, κάθε έξι χρόνια τα κράτη-μέλη πρέπει να επικαιροποιούν τα οικεία σχέδια διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας και να υποβάλλουν σχετικές εκθέσεις.
Τα σχέδια αυτά είναι καίριας σημασίας για την επίτευξη των στόχων της οδηγίας για τις πλημμύρες, δηλαδή για τη μείωση και τη διαχείριση των κινδύνων που ενέχουν οι πλημμύρες για την ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά και την οικονομική δραστηριότητα. Η Ελλάδα μέχρι στιγμής δεν έχει επανεξετάσει, δεν έχει εγκρίνει και δεν έχει υποβάλει εκθέσεις για τα οικεία σχέδια διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας.
Η Επιτροπή απέστειλε προειδοποιητική επιστολή στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 2023. Ακολούθησε, τον Νοέμβριο του 2023, αιτιολογημένη γνώμη με την οποία καλούσε την Ελλάδα να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις της και να ολοκληρώσει την επανεξέταση των σχεδίων της. Ωστόσο, τα σχετικά σχέδια δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί. Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι προσπάθειες που έχουν καταβάλει μέχρι σήμερα οι ελληνικές αρχές είναι ανεπαρκείς και, για τον λόγο αυτό, παραπέμπει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ιστορικό
Από το 2000 και μετά, η οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα αποτελεί την κύρια νομική πράξη για την προστασία των υδάτων στην Ευρώπη. Εφαρμόζεται στα εσωτερικά, μεταβατικά και παράκτια επιφανειακά ύδατα, καθώς και στα υπόγεια ύδατα. Διασφαλίζει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της διαχείρισης των υδάτων, με σεβασμό στην ακεραιότητα ολόκληρων οικοσυστημάτων, μεταξύ άλλων με τη ρύθμιση μεμονωμένων ρύπων και τον καθορισμό αντίστοιχων ρυθμιστικών προτύπων. Βασίζεται σε μια προσέγγιση περιοχής λεκάνης απορροής ποταμού για να διασφαλιστεί ότι οι γειτονικές χώρες συνεργάζονται για τη διαχείριση των ποταμών και άλλων υδατικών συστημάτων που μοιράζονται.
Η οδηγία για τις πλημμύρες και η οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα δημιουργούν εξαετείς κύκλους. Τα πρώτα σχέδια διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας και διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού έπρεπε να καταρτιστούν έως το τέλος του 2015 για την περίοδο 2016-2021. Τα δεύτερα σχέδια διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας και διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού έπρεπε να καταρτιστούν έως το τέλος του 2021 για την περίοδο 2022-2027. Τα σχέδια αυτά αξιολογήθηκαν και δημοσιεύθηκε επισκόπηση της ΕΕ στην 6η έκθεση εφαρμογής τον Δεκέμβριο του 2021.
Η διαχείριση κινδύνων πλημμύρας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ολοκληρωμένης διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού. Ως εκ τούτου, η οδηγία για τις πλημμύρες συντονίζεται στενά με την οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα, ιδίως όσον αφορά τον συντονισμό των σχεδίων διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας, των σχεδίων διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού και των διαδικασιών συμμετοχής του κοινού.
Κινήθηκαν διαδικασίες επί παραβάσει κατά πολλών κρατών-μελών, επειδή δεν συμμορφώνονταν με τις υποχρεώσεις τους βάσει των δύο οδηγιών. Τον Φεβρουάριο του 2024 η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει επτά κράτη-μέλη στο δικαστήριο (Βουλγαρία, Κύπρος, Ισπανία, Ιρλανδία, Μάλτα, Πορτογαλία, Σλοβακία).
Η αντίδραση του ΥΠΑΝ
Αναφορικά με την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη 2η επικαιροποίηση των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ), αυτά βρίσκονται στο στάδιο της ολοκλήρωσής τους, απαντά το αρμόδιο υπουργείο.
Τουλάχιστον 5 εξ’ αυτών (συνολικά είναι 14) θα υιοθετηθούν με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου στο επόμενο Υπουργικό Συμβούλιο που προγραμματίζεται για τις 27/3. Τα υπόλοιπα θα υιοθετηθούν στο Υπουργικό Συμβούλιο του Απριλίου που ακολουθεί. Ως εκ τούτου εκτιμάται ότι το θέμα θα κλείσει χωρίς να τελικά να υπάρξει καταδίκη της χώρας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Αναφορικά με την αντίστοιχη ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τη μη έγκαιρη ολοκλήρωση της 1ης επικαιροποίησης των Σχεδίων Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμύρας (ΣΔΚΠ), δηλαδή των μέτρων για τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας, η ολοκλήρωσή τους αναμένεται έως τις αρχές του καλοκαιριού, όπως άλλωστε έχει ενημερωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τις 27/12/2023.
Σημειώνεται ότι πρώτιστο μέλημα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι η διασφάλιση του άρτιου περιεχομένου του ΣΔΚΠ και των ΣΔΛΑΠ και ιδίως των προβλεπόμενων μέτρων διαχείρισης, δεδομένου ότι αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της ορθής διαχείρισης των υδάτων στη χώρα, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας λαμβάνοντάς υπόψη και την κλιματική κρίση.
Τέλος, επισημαίνεται ότι λαμβάνεται μέριμνα για την άμεση έναρξη της διαδικασίας της επόμενης επικαιροποίησης των ΣΔΚΠ και των ΣΔΛΑΠ, έτσι ώστε να αποτραπεί η περαιτέρω διαιώνιση του προβλήματος που προέρχεται από την καθυστερημένη ολοκλήρωση των προηγούμενων ΣΔΚΠ και των προηγούμενων ΣΔΛΑΠ (τον Ιούλιο του 2018 και τον Δεκέμβριο του 2017 αντιστοίχως, με περίπου 2,5 χρόνια καθυστέρηση, σε σχέση με την προβλεπόμενη προθεσμία των σχετικών Οδηγιών 2007/60 και 2000/60).