Συνεχείς είναι οι διαμαρτυρίες και καταγγελίες συνταξιούχων, ότι λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, είδαν τις συντάξεις τους αντί να αυξάνονται, να παραμένουν ίδιες ή ακόμη και να μειώνονται.
Πρόκειται κυρίως για υψηλοσυνταξιούχους, που από το 2010, εκτός από τον φόρο εισοδήματος, καταβάλλουν στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και συγκεκριμένα στον «κουμπαρά» Αλληλεγγύης των Γενεών (ΑΚΑΓΕ) ειδική εισφορά αλληλεγγύης, την ΕΑΣ. Κάποιοι μάλιστα ζητούν ακόμη και να μην πάρουν αύξηση για το 2024, καθώς η ΕΑΣ που επιβάλλεται στις συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ περιόρισε ή και ακύρωσε την αύξηση του 3%, ενώ υπήρξαν χιλιάδες περιπτώσεις που οι συντάξεις μειώθηκαν σημαντικά.
Να σημειωθεί ότι είναι η δεύτερη συνεχόμενη χρονιά που δίνονται αυξήσεις στις συντάξεις και αντίστοιχα, η δεύτερη χρονιά που η αύξηση αυτή ροκανίζεται λόγω της ΕΑΣ, με τις αντιδράσεις των συνταξιούχων να πληθαίνουν. Σε αυτό το πλαίσιο άλλωστε εντάσσεται η δέσμευση της ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας για την εφαρμογή ενός δικαιότερου συστήματος, χωρίς, σε κάθε περίπτωση, να συζητείται το ενδεχόμενο κατάργησής της.
Στην πράξη πάντως, το σύστημα οδηγεί σε μεγάλες αδικίες, κυρίως σε συνταξιούχους που λαμβάνουν συντάξεις πέριξ των 1.400 και 1.700 ευρώ. Για παράδειγμα νέος συνταξιούχος με σύνταξη 1.395 ευρώ δεν είχε κράτηση ΕΑΣ έως το 2023, γιατί είναι κάτω από τα 1.400 ευρώ. Με την αύξηση κατά 3% που έλαβε λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, η σύνταξη Ιανουαρίου ανήλθε σε 1.436,85 ευρώ. Στο ποσό αυτό, επιβλήθηκε η κράτηση της ΕΑΣ, ύψους 3% που αντιστοιχεί στην πρώτη κλίμακα. Έτσι, κι ενώ η ονομαστική αύξηση ανέρχεται σε 41,85 ευρώ, λόγω της ΕΑΣ η σύνταξή του περιορίστηκε στα 1.400 ευρώ, με όφελος μόλις 5 ευρώ.
Συνταξιούχος που μέχρι το 2023 λάμβανε σύνταξη 1.695 ευρώ μεικτά και κατέβαλλε ΕΑΣ της τάξης του 3%, είχε κράτηση 50,85 ευρώ. Έτσι, η σύνταξή του περιοριζόταν στα 1.644,15 ευρώ τον μήνα. Με την αύξηση κατά 3% για το 2024 (στα μεικτά), η σύνταξη ανέβηκε στα 1.745,85 ευρώ, ήτοι αύξηση της τάξης των 100 ευρώ. Όμως, αυτόματα, η κράτηση της ΕΑΣ από 3% έγινε 6%, καθώς λόγω αύξησης του ονομαστικού εισοδήματος σε πάνω από 1.700 ευρώ, ο συνταξιούχος ανέβηκε στη δεύτερη κλίμακα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο να μηδενίζεται η αύξηση αλλά και να μειώνεται το αρχικό ποσό της σύνταξης, καθώς στο χέρι έλαβε 1.641,09 ευρώ. Έτσι, και παρά την αύξηση των 100 ευρώ, στην τσέπη έλαβε σύνταξη μειωμένη κατά 3 ευρώ.
Σύμφωνα με την Ανώτατη Γενική Συνομοσπονδία Συνταξιούχων Ελλάδος (ΑΓΣΣΕ), η ΕΑΣ θα πρέπει να καταργηθεί, ώστε να μην πληρώνουν οι «απόμαχοι» της δουλειάς διπλή φορολογία, φόρο στην ΑΑΔΕ και ταυτόχρονα Εισφορά Αλληλεγγύης.
Σύμφωνα μάλιστα με τον πρόεδρό της Γιώργο Κουτσιμπογεώργο, όταν προβλέφθηκε αυτή η συνεισφορά των συνταξιούχων, το 2010, στον «κουμπαρά» Αλληλεγγύης των Γενεών (ΑΚΑΓΕ), το Ασφαλιστικό ήταν σε δεινή οικονομικά θέση και ο τρόπος επιβολής της Εισφοράς ήταν πιο ομαλός. «Μετά τις μετέπειτα οδυνηρές περικοπές των συντάξεων και εν συνεχεία με τον επανυπολογισμό», σημειώνει, «εξέλειπαν οι λόγοι διατήρησής της».
Μάλιστα, το Ενιαίο Δίκτυο Συνταξιούχων (ΕΝΔΙΣΥ), με επιστολή του προς τον πρωθυπουργό, έχει ζητήσει ακόμη και την επιστροφή των ποσών που παρακρατήθηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια στους περίπου 750.000 συνταξιούχους, αριθμός ο οποίος με τις αυξήσεις 3% που δόθηκαν από την 1η Ιανουαρίου, εκτιμάται ότι μπορεί να υπερβεί τις 850.000. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΕΝΔΙΣΥ Νίκο Χατζόπουλο, τα χρήματα που έχουν εισπραχθεί για την Εισφορά Αλληλεγγύης από τους συνταξιούχους ανέρχονται σε πάνω από 9 δισ. ευρώ έως σήμερα.
Στην επιστολή, η οποία απεστάλη στα μέσα Οκτωβρίου προκειμένου να αποφευχθεί η κατάσταση που πρωτοεμφανίστηκε με την αύξηση του 2023, και στους αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων, το ΕΝΔΙΣΥ ζητεί να καταργηθεί οριστικά και αμετάκλητα η ΕΑΣ και να επιστραφούν τα ποσά που τόσον καιρό παρακρατήθηκαν. Αυτό θα είχε ως συνέπεια, για παράδειγμα, συνταξιούχος του ΙΚΑ να λάβει επιστροφή ποσού ύψους πάνω από 25.000 ευρώ. Και συγκεκριμένα, 15.951,94 ευρώ, ήτοι ΕΑΣ ύψους 157,94 ευρώ τον μήνα για 101 μήνες (από 01/08/2010 έως 31/12/2018) καθώς και 9.072 ευρώ για το διάστημα από 01/01/2019 έως 31/12/2023 (60 μήνες x ποσό της ΕΑΣ ύψους 151,20).
Ένας γιατρός του Δημοσίου, αντίστοιχα, θα έπρεπε να λάβει ως επιστροφή πάνω από 67.500 ευρώ (42.667,45 ευρώ για το διάστημα από 01/08/2010 και 25.102,20 ευρώ για το διάστημα από 01/01/2019 έως 31/12/2023 ήτοι 67.769,65 ευρώ).
«Τυχεροί» οι χαμηλοσυνταξιούχοι
Για την πλειονότητα πάντως των συνταξιούχων, η ΕΑΣ δεν αποτελεί πρόβλημα, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία της Έκθεσης Ήλιος για τον μήνα Δεκέμβριο του 2023, η μέση κύρια σύνταξη βρίσκεται κάτω από τα 800 ευρώ μεικτά. Αναλυτικά, ο μέσος όρος των κύριων συντάξεων ήταν μόλις 795 ευρώ και των επικουρικών 196 ευρώ. Ειδικά δε για τις νέες συντάξεις γήρατος που εκδόθηκαν από τον ΕΦΚΑ και αφορούν πρώην εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα, κατά μέσο όρο κινήθηκαν στα 694,20 ευρώ. Αντίστοιχα, για τους νέους συνταξιούχους του δημόσιου τομέα, η μέση κύρια σύνταξη κινήθηκε στα 1.231,52 ευρώ.
Συνολικά, τον Δεκέμβριο καταγράφηκαν 2.483.573 συνταξιούχοι. Πληρώθηκαν 4.573.534 συντάξεις, από τις οποίες 2.821.115 ήταν κύριες, 1.324.767 ήταν επικουρικές, ενώ δόθηκαν 427.652 μερίσματα και απαιτήθηκε ποσό άνω των 2,5 δισ. ευρώ για να καταβληθεί το σύνολο των συντάξεων (κύριων και επικουρικών), τα μερίσματα και τα επιδόματα.
Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, κατά τον τελευταίο μήνα του προηγούμενου έτους υπήρξε σημαντική επιτάχυνση στον ρυθμό απονομής των νέων συντάξεων. Συγκεκριμένα, απονεμήθηκαν 31.357 νέες συντάξεις όλων των κατηγοριών (κύριες κι επικουρικές), περισσότερες κατά 4.791 ή κατά 16%, σε σχέση με τον Νοέμβριο του 2023.
Η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων παρακρατείται μηνιαία από τις συντάξεις ως εξής:
α) Για συντάξεις από 1.400,01 έως 1.700 ευρώ, ποσοστό 3%.
β) Για συντάξεις από 1.700,01 έως 2.000 ευρώ, ποσοστό 6%.
γ) Για συντάξεις από 2.000,01 έως 2.300 ευρώ, ποσοστό 7%.
δ) Για συντάξεις από 2.300,01 έως 2.600 ευρώ, ποσοστό 9%.
ε) Για συντάξεις από 2.600,01 έως 2.900 ευρώ, ποσοστό 10%.
στ) Για συντάξεις από 2.900,01 έως 3.200 ευρώ, ποσοστό 12%.
ζ) Για συντάξεις από 3.200,01 έως 3.500 ευρώ, ποσοστό 13%.
η) Για συντάξεις από 3.500,01 ευρώ και άνω, ποσοστό 14%.
Προσοχή. Επιπλέον εισφορά 3%-10% καταβάλλουν όσοι συνταξιούχοι έχουν επικουρική από 300 ευρώ και άνω.