Περιθώριο ενός έτους παρέχει ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM) στο Δημόσιο να τακτοποιήσει οφειλές που προσεγγίζουν το 1 δισ. ευρώ και έχουν συσσωρευτεί από απλήρωτες εγγυήσεις επί στεγαστικών (κυρίως) δανείων, τα οποία χορήγησαν οι τράπεζες σε ειδικές κοινωνικές ομάδες (Ρομά, παλιννοστούντες, πληγέντες από φυσικές καταστροφές, αγρότες κ.ά.).
Σε πρόσφατη επιστολή του, ο SSM ενημερώνει για την πρόθεσή του να αφαιρεί αυτόματα από την 31η Δεκεμβρίου 2024 από τα εποπτικά κεφάλαια των εγχώριων συστημικών τραπεζών τις προβλέψεις που αναλογούν σε δάνεια με εγγύηση Δημοσίου, τα οποία τελούν σε καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών και το Δημόσιο δεν έχει αποπληρώσει τις απορρέουσες από την εγγύηση οφειλές του.
Πρόκειται για θέμα που είχε ταλανίσει επί μακρόν Ελληνική Δημοκρατία και θεσμούς, κατά την περίοδο των μνημονίων. Αντιμετωπίστηκε με συμφωνία σταδιακής αποπληρωμής εκ μέρους του Δημοσίου των εγγυήσεων επί δανείων σε «βαθιά» καθυστέρηση, για να προκύψει, εν συνεχεία, το πρακτικό θέμα βεβαίωσης της χορηγηθείσας εγγύησης, καθώς τα δεδομένα του Δημοσίου για τα παραπάνω δάνεια ήταν σχεδόν ανύπαρκτα.
Έτσι, παρά το γεγονός ότι οι αποπληρωμές ξεκίνησαν τυπικά το 2021, ως τα μέσα της φετινής χρονιάς κινούνταν με ρυθμό… χελώνας. Ο ρυθμός αποπληρωμών άρχισε να επιταχύνεται από το περασμένο καλοκαίρι.
Ακόμη, όμως, και με τον τρέχοντα ρυθμό αποπληρωμών θα απαιτηθούν, σύμφωνα με την εκτίμηση της Εθνικής, όπως διατυπώνεται στο ενημερωτικό δελτίο διάθεσης του 22% των μετοχών της, δύο με τρία χρόνια, προκειμένου το Δημόσιο να εκκαθαρίσει τις συσσωρευμένες οφειλές από χορηγηθείσες εγγυήσεις.
Υπό το παραπάνω πρίσμα, η απειλή του SSM λειτουργεί ως μοχλός πίεσης προς την κυβέρνηση και όπως φαίνεται έχει, προς το παρόν, λειτουργήσει καθώς τον Οκτώβριο κατέβαλε στις τράπεζες την υψηλότερη μηνιαία καταβολή από την έναρξη του προγράμματος.
Το μήνυμα του επόπτη είναι απλό: «Θα αφαιρώ αυτόματα από τον υπολογισμό των εποπτικών κεφαλαίων ελληνικών τραπεζών, τη "ζημιά" από δάνεια με εγγύηση Δημοσίου που είναι σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών και δεν έχει τακτοποιηθεί από την Ελληνική Δημοκρατία».
Με βάση την επιστολή, η παραπάνω πρακτική θα ξεκινήσει από την 31η Δεκεμβρίου 2024 και επομένως η επίπτωση στους κεφαλαιακούς δείκτες θα προσμετρηθεί στη Διαδικασία Εποπτικού Ελέγχου και Αξιολόγησης (SREP) του 2025, όπως και σε ενδεχόμενη άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress test), που θα προηγηθεί του SREP. Της επιστολής προηγήθηκε ειδικός έλεγχος του SSM στις τράπεζες, με αντικείμενο τα δάνεια με εγγύηση Δημοσίου.
Με δεδομένο ότι πρόκειται για δάνεια που χορηγήθηκαν, στη συντριπτική τους πλειονότητα, προ της κρίσης χρέους και τα περισσότερα εξ αυτών τελούν επί σειρά ετών (σ.σ. άνω των 8 ετών) σε καθυστέρηση, θεωρητικά εμπίπτουν στην κατηγορία σχηματισμού πρόβλεψης για το 100% της απαίτησης. Ενδέχεται, όμως, λόγω εγγύησης Δημοσίου, να τυγχάνουν διαφορετικής αντιμετώπισης. Επιπρόσθετα, οι τράπεζες έχουν εξασφαλίσεις επί των συγκεκριμένων δανείων.
Κοντά στο 1 δισ. ευρώ η οφειλή Δημοσίου
Στις 30/9 οι συσσωρευμένες απαιτήσεις των τραπεζών έναντι του Δημοσίου για δάνεια σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών, επί των οποίων υφίσταται κρατική εγγύηση, προσέγγιζαν το 1 δισ. ευρώ.
Πρόκειται για απαιτήσεις κυρίως από στεγαστικά δάνεια, καθώς στα επιχειρηματικά με εγγύηση Δημοσίου οι τράπεζες είχαν τη δυνατότητα και το έπραξαν εκ του νόμου να «κυνηγήσουν» τους οφειλέτες και να ζητήσουν ενεργοποίηση της εγγύησης για το εναπομείναν μέρος της απαίτησης. Υπό το παραπάνω πρίσμα, υπάρχουν τράπεζες (π.χ. ΕΤΕ) που έχουν σχηματίσει πρόβλεψη για το σύνολο των επιχειρηματικών δανείων με εγγύηση Δημοσίου.
Στα στεγαστικά, επειδή, εκ της σχετικής υπουργικής απόφασης, η κατάπτωση της εγγύησης επέρχεται αυτόματα εφόσον η καθυστέρηση εξυπηρέτησης υπερβεί τις 90 ημέρες, το ποσό των συσσωρευμένων απαιτήσεων τραπεζών είναι μεγάλο. Τη μερίδα του λέοντος έχει η Εθνική με 753 εκατ. ευρώ στις 30/9, όπως προκύπτει από το ενημερωτικό (σ.σ. έπεσαν σε 690 εκατ. στο τέλος Οκτωβρίου).
Ως προς τον πιθανό αντίκτυπο της παραπάνω προληπτικής κίνησης εκ μέρους του επόπτη στους κεφαλαιακούς δείκτες τους, οι τράπεζες τον έχουν ενσωματώσει στην καθοδήγηση την οποία παρέχουν στο επενδυτικό κοινό για την εξέλιξη εποπτικών κεφαλαίων και δεικτών, κατά τη διετία 2024-25, ενώ θα τον συμπεριλάβουν στα υπό κατάρτιση επιχειρησιακά σχέδια τριετίας 2024-26.