Για πιθανή «ωρολογιακή βόμβα» στα δημόσια οικονομικά της ευρωζώνης σιγοψιθυρίζουν οι αναλυτές όταν μιλούν με δημοσιογράφους για την κατάσταση της οικονομίας σε συνδυασμό με τις παγκόσμιες εξελίξεις και φυσικά τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Όσο και να προσπάθησαν οι Ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών στο Eurogroup-Ecofin να καθησυχάσουν ότι μέχρι το τέλος του έτους θα βρουν κοινή απάντηση για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, τόσο οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι τα δημόσια οικονομικά πολλών χωρών πιέζονται ασφυκτικά από την αύξηση των βασικών επιτοκίων από την ΕΚΤ και το κόστος του κρατικού δανεισμού στις αγορές.
Γεννάται ένας φαύλος κύκλος λιτότητας που τον παραλληλίζουν με αυτόν που βίωσε η ΕΕ μεταξύ 2012 και 2015. Τότε που η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία είχαν χτυπηθεί ανελέητα και το πλήρωσαν ακριβά.
Αυτό το παράδειγμα φέρνει η Κομισιόν στο τραπέζι και μαζί με τη Γαλλία προσπαθούν να πείσουν τη Γερμανία να υπάρξει ένας συμβιβασμός που θα βοηθά και τις χώρες του Νότου.
Η λέξη συμβιβασμός όμως δεν φαίνεται να υπάρχει στο λεξιλόγιο της ΕΚΤ. H πρόεδρός της Κριστίν Λαγκάρντ χθες δήλωσε ότι τα υψηλά επιτόκια και η αδυναμία της ευρω-οικονομίας θα δημιουργήσουν κινδύνους για τον χρηματοπιστωτικό τομέα.
«Η κερδοφορία των τραπεζών επηρεάζεται αρνητικά από το αυξανόμενο κόστος χρηματοδότησης, το οποίο αντικατοπτρίζει υψηλότερα βασικά επιτόκια, καθώς και από σημαντικά χαμηλότερο όγκο δανείων», είπε με αφορμή συνέδριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου (ESRB) στο οποίο προεδρεύει.
Πηγές της τράπεζας ανέδειξαν για ακόμα μια φορά τη διαφορά της ΕΚΤ με την Κομισιόν, η οποία «παραμένει πιο πολιτικοποιημένη και όταν καλείται να αποφασίσει δημοσιονομικούς κανόνες, βλέπει μόνο συμβιβασμούς και όχι όλη την εικόνα».
«Όλοι γνωρίζουμε ότι η απόφαση για τους νέους κανόνες θα χτιστεί πάνω σε μια συμφωνία Γαλλίας και Γερμανίας», ανέφερε μια πηγή. «Επιβάλλεται η ΕΚΤ να εξακολουθεί να είναι ανεξάρτητη τόσο στον λόγο όσο και στην πράξη», πρόσθεσε.
Η Κριστίν Λαγκάρντ σημείωσε ότι «ο συνεχιζόμενος συνδυασμός χαμηλής ανάπτυξης και υψηλότερου κόστους εξυπηρέτησης του χρέους θα συνεχίσει να επιβαρύνει τα ευάλωτα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις», προειδοποιώντας ότι «αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των προβληματικών δανείων».
Δεν είναι τυχαίο ότι η ομιλία της και οι προειδοποιήσεις της έγιναν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου που δημιουργήθηκε το 2010 ως ένα είδος συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης και επισήμανσης απειλών για τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος στην ΕΕ.
Σε μια χρονική περίοδο που η Κομισιόν, με τις φθινοπωρινές της προβλέψεις, επιχειρεί να δώσει μια νότα αισιοδοξίας για άμεση ανάκαμψη, η ΕΚΤ παραμένει προσηλωμένη στην πορεία των τραπεζών. Για τον φαύλο κύκλο της ακρίβειας, ούτε λόγος.
«Ο κατάλογος των ευάλωτων σημείων στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα παραμένει μακρύς», είπε η Λαγκάρντ.
Στις Βρυξέλλες, ανώτατος αξιωματούχος υπενθυμίζει ότι «η γερμανική οικονομία βρίσκεται σε δίνη και το Βερολίνο θα πρέπει να είναι πιο διαλλακτικό στις διαπραγματεύσεις για το χρέος». Και υποστηρίζει ότι οι συζητήσεις γίνονται «με γνώμονα την περίπλοκη παγκόσμια κατάσταση.
Αυτά περιλαμβάνουν την αναταραχή στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, τους πολέμους στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, την κλιματική κρίση και την αποδυνάμωση της οικονομίας στην Κίνα και την Ευρώπη».
Ο Μάριο Σεντένο είναι ο Πορτογάλος κεντρικός τραπεζίτης. Ήταν όμως πρώην υπουργός Οικονομικών και πρόεδρος του Eurogroup. Γνωρίζει δηλαδή τον τρόπο αποφάσεων από όλες τις πλευρές. Την ώρα που οι πρώην ομόλογοί του μιλούσαν για «soft landing» των δημοσιονομικών κανόνων, ο ίδιος, μιλώντας στην τηλεόραση του Bloomberg δήλωσε ότι ανησυχεί για το εάν η ευρω-οικονομία μπορεί να έχει ένα soft landing μετά από πέντε διαδοχικά τρίμηνα όπου η ανάπτυξη κυμάνθηκε μεταξύ 0,1% και -0,1% του ΑΕΠ.
Πίσω από τις κλειστές πόρτες της ΕΚΤ, οι κεντρικοί τραπεζίτες μελετούν τις δικές τους εκτιμήσεις και πηγές αναφέρουν ότι αναμένουν ύφεση μέχρι το τέλος του 2023.
Σίγουρα η στασιμότητα της ευρωζώνης ανησυχεί τους τραπεζίτες, μεν, βοηθάει όμως στη μείωση του πληθωρισμού και αυτό ίσως οδήγησε την ΕΚΤ να κατεβάσει ταχύτητα ως προς την επιτοκιακή της πολιτική.
Δύο στρατόπεδα
Ποιος όμως μπορεί να είναι σίγουρος, όταν η αύξηση στην ενέργεια δημιουργεί εκ νέου πληθωριστικές πιέσεις;
Με τη γνωστή γερμανική πειθαρχία, ο Γερμανός κεντρικός τραπεζίτης θεωρεί ότι ακόμα και με την επιστροφή του πληθωρισμού στο 2%, η «αβεβαιότητα παραμένει μεγάλη». O κ. Νάγκελ παραμένει πιστός στο δόγμα ότι η ΕΚΤ πρέπει να εξακολουθεί να είναι πλήρως δεσμευμένη στην επίτευξη της σταθερότητας τιμών και ότι τα επιτόκια θα πρέπει να παραμείνουν σε «αρκούντως υψηλό επίπεδο για μια αρκετά μακρά περίοδο», για να επιτευχθεί ο στόχος.
Με τη Γαλλία και τη Γερμανία σε αντίθετες πλευρές τόσο μέσα στο Eurogroup όσο και εντός της ΕΚΤ, είναι φυσικό οι αναλυτές να «ψάχνονται» σε κινήσεις και δηλώσεις πρώην αξιωματούχων.
Η παρέμβαση του Μάριο Ντράγκι σε συνέδριο που διοργάνωσαν οι FT όχι μόνο δεν πέρασε απαρατήρητη αλλά ξεκίνησε και ένα γαϊτανάκι ψιθύρων στους διαδρόμους της Φρανκφούρτης, περί εργαλείων για την αντιμετώπιση πιθανής κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη.
Ο κ. Ντράγκι όχι μόνο παρουσιάστηκε πιο απαισιόδοξος ακόμα και από τις προβλέψεις του ΔΝΤ και της ΕΚΤ, αλλά προεξόφλησε την ύφεση στην ευρωζώνη στο τέλος του 2023.
Άλλωστε και η διάδοχός του Κ. Λαγκάρντ μίλησε πρόσφατα για τη φαρέτρα των εργαλείων που διαθέτει η ΕΚΤ, με τα λεγόμενα «γεράκια» όμως να υπενθυμίζουν ότι δεν είναι δυνατόν η ΕΚΤ να ξανα-ξελασπώσει τους πολιτικούς της ευρωζώνης, κάτι που έκανε για πολλά, πολλά χρόνια.