Ενας στους τρεις ευρωπαϊκούς προορισμούς, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, έχει υπερβεί τις διεθνείς αφίξεις του 2019, με την Ευρώπη, ωστόσο, αν και έχει καλύψει μέρος των απωλειών της πανδημίας, να καταγράφει ακόμη απόκλιση σε ποσοστό 3,2% για το 9μηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου.
Υστέρηση σε ποσοστό 1,3% έναντι των προ πανδημίας επιπέδων διαπιστώνεται και σε επίπεδο διανυκτερεύσεων, σύμφωνα με την τελευταία έκδοση της τριμηνιαίας έκθεσης «European Tourism Trends & Prospects» που δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ταξιδίων (European Travel Commission-ETC).
Η ανάκαμψη των ευρωπαϊκών μεγεθών οφείλεται κατά βάση στα ενδοευρωπαϊκά ταξίδια και δη στις επιδόσεις που κατέγραψαν οι προορισμοί της Νότιας Ευρώπης και της Μεσογείου. Η Σερβία προηγείται στην κούρσα της ανάκαμψης, με αύξηση 15% ως προς τις διεθνείς αφίξεις, ακολουθεί το Μαυροβούνιο στο συν 14%, και έπεται η Πορτογαλία με άνοδο 11% για να ολοκληρώσει την τριάδα. Θετικό πρόσημο 8% κατέγραψε η Τουρκία, ενώ Μάλτα και Ελλάδα σημειώνουν άνοδο 7% η καθεμία.
Βέβαια, περίπου το 65% των προορισμών που εξετάζονται εξακολουθούν να σημειώνουν επιδόσεις χαμηλότερες από εκείνες πριν από την πανδημία. Πιο αργά επανέρχονται οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που γειτνιάζουν με τη Ρωσία και την Ουκρανία, καθώς και εκείνες που συνήθως εξαρτώνται από Ρώσους ταξιδιώτες. Οι χώρες της Βαλτικής σημείωσαν τις μεγαλύτερες απώλειες, με την Εσθονία να βρίσκεται στο μείον 27%, τη Λετονία στο μείον 30% και τη Λιθουανία να είναι ουραγός με απώλειες 33%.
Πάντως, παρά τον υψηλό πληθωρισμό και τη γεωπολιτική αστάθεια, ο ευρωπαϊκός τουρισμός επέδειξε ισχυρή ανθεκτικότητα κατά τη θερινή περίοδο. Η γεωπολιτική αστάθεια, βέβαια, συνεχίζει να έχει επιπτώσεις στις τουριστικές προοπτικές της Ευρώπης. Ο πόλεμος στην Ουκρανία επηρεάζει τους αριθμούς των αφίξεων στην Ανατολική Ευρώπη και η σύγκρουση στο Ισραήλ εγκυμονεί κινδύνους για την έναρξη της σεζόν του 2024, ειδικά για προορισμούς όπως η Γαλλία, η Τουρκία και η Ρουμανία, που είναι δημοφιλείς στους Ισραηλινούς ταξιδιώτες.
Ωστόσο, οι ξένες αφίξεις στην Ευρώπη αναμένεται να συνεχίσουν να ανακάμπτουν μέχρι το τέλος του 2023, αν και με βραδύτερο ρυθμό, φτάνοντας το 91% των προπανδημικών επιπέδων για ολόκληρο το έτος. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι οι διεθνείς αφίξεις τουριστών στην Ευρώπη θα φτάσουν τα επίπεδα του 2019 έως το 2024, ένα χρόνο νωρίτερα από ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί. Εν τω μεταξύ, τα ευρωπαϊκά αεροδρόμια βρίσκονται κοντά στην πλήρη ανάκαμψη της ζήτησης επιβατών. Με βάση την έκθεση κυκλοφορίας του Διεθνούς Συμβουλίου Αεροδρομίων της Ευρώπης για τον Σεπτέμβριο, η επιβατική κίνηση στο ευρωπαϊκό δίκτυο αεροδρομίων ήταν μικρότερη μόλις κατά 3,1% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, με τα ελληνικά αεροδρόμια, στο συν 12,9%, να συγκαταλέγονται σε εκείνα που το γ’ τρίμηνο του 2023 σημείωσαν νούμερα υψηλότερα από το 2019.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή προορισμού
Ιδιαίτερης σημασίας είναι και το γεγονός ότι οι καταναλωτές, παρά το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον, συνεχίζουν να δίνουν προτεραιότητα στις ταξιδιωτικές δαπάνες σε σχέση με άλλες. Ωστόσο, λόγω των υψηλών τιμών, οι τουρίστες δίνουν τώρα μεγαλύτερη έμφαση στη σχέση ποιότητας-τιμής (value for money). Ως εκ τούτου, ένας αυξανόμενος αριθμός ταξιδιωτών επιλέγει προορισμούς που θεωρούνται πιο οικονομικοί.
Οι χαμηλότερες τιμές και οι ευνοϊκές συναλλαγματικές ισοτιμίες οδηγούν την ανάκαμψη του τουρισμού σε προορισμούς όπως η Τουρκία και η Βουλγαρία, ενώ δημοφιλείς προορισμοί με οικονομικά πακέτα διακοπών όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία καταγράφουν επίσης υψηλή ζήτηση. Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, οι Ευρωπαίοι βάζουν πλέον στο κάδρο των επιλογών τους περισσότερους προορισμούς σε σχέση με την περίοδο πριν από την πανδημία, με την Τουρκία, το Μαυροβούνιο, την Αλβανία και την Κροατία να σημειώνουν κορυφαίες επιδόσεις ως προς τις διανυκτερεύσεις σε σχέση με τα επίπεδα του 2019.
Επιπλέον, οι ταξιδιώτες, όπως αποδεικνύεται, υιοθετούν όλο και περισσότερο μια σειρά από τακτικές για να μειώσουν το συνολικό κόστος των διακοπών τους, εξ ου και τα πακέτα διακοπών αυξάνονται σε δημοτικότητα, καθώς παρέχουν στον ταξιδιώτη τη βεβαιότητα ότι όλα τα απαραίτητα έξοδα θα έχουν καλυφθεί. Μάλιστα, πολλοί επιλέγουν να κάνουν κράτηση πολύ νωρίτερα ή εξετάζουν το ενδεχόμενο να πραγματοποιήσουν ταξίδια εκτός της περιόδου υψηλής ζήτησης.
Στην επιλογή ταξιδιών εκτός της υψηλής περιόδου και στην επιμήκυνση της σεζόν λόγω της κλιματικής αλλαγής αυτή τη φορά αναφέρθηκε πρόσφατα, στο πλαίσιο του συνεδρίου του Κύκλου Ιδεών «Η Ελλάδα μετά VII-Ασυμμετρίες και εθνική ατζέντα» ο Ανδρέας Ανδρεάδης, διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Sani/Ikos και πρώην πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ).
Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά την κλιματική αλλαγή, ο Ανδρέας Ανδρεάδης τόνισε πως πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο και σύνθετο ζήτημα, συνεχώς μεταβαλλόμενο. «Φέτος η χώρα μας το βίωσε οδυνηρά με τη θεομηνία της Θεσσαλίας και τις πυρκαγιές σε Αλεξανδρούπολη και Ρόδο, αλλά και με έμμεσες επιπτώσεις όπως ακριβότερα τρόφιμα, προϊόντα, εκτεταμένες καταστροφές υποδομών κ.λπ.», συμπληρώνοντας ότι είναι αδήριτη ανάγκη προσαρμογής του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.
«Το πρώτο που θα αλλάξει αφορά την εποχικότητα όπως την ξέρουμε, η οποία θα μεταβληθεί ραγδαία. Για παράδειγμα η επισκεψιμότητα και η ελκυστικότητα στις χαμηλές σεζόν θα αυξηθούν και θα επιμηκύνουμε τη σεζόν στη χώρα, ενώ τον Ιούλιο και τον Αύγουστο θα πρέπει να προσαρμόσουμε το προϊόν μας σε υψηλότερες θερμοκρασίες και νέα δεδομένα», είπε, επισημαίνοντας ότι το αποτύπωμα της κλιματικής αλλαγής στο ελληνικό τουριστικό προϊόν μπορεί να αποδειχθεί και θετικό, αν και ακούγεται παράδοξο, γιατί «μπορεί να επιτύχει ένα μέγα ζητούμενο το οποίο είναι μια σημαντική επιμήκυνση της σεζόν που θα άρει το μονομερές “μεγάλωμα” του Ιουλίου και του Αυγούστου που κάνει ζημιές σε υποδομές και προϊόντα. Είναι μια μεγάλη ευκαιρία και πρόκληση για την Ελλάδα, όχι σαν κάτι που πρέπει να μας τρομάξει».