Όταν στα τέλη του περασμένου Σεπτεμβρίου, ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας κατέθετε στη Βουλή την τροπολογία για «κλειδωμένη» μείωση τιμών τουλάχιστον κατά 5% και για διάστημα 6 μηνών, η ανταπόκριση από την πλευρά της βιομηχανίας και των προμηθευτών ήταν χλιαρή.
Αυτός ήταν ίσως ένας από τους λόγους, σίγουρα όχι ο μοναδικός, που ο πήχης που είχε βάλει ο υπουργός στις αρχές Οκτωβρίου, για συμμετοχή 500 κωδικών στην πρωτοβουλία του, ήταν χαμηλός. Εντέλει η ίδια η ζωή και τα βαριά πρόστιμα ύψους 2 εκατ. ευρώ που επιβλήθησαν προ ημερών στην Procter & Gamble και στη Unilever για αθέμιτη κερδοφορία, διέψευσαν τις εκτιμήσεις του υπουργού. Μέχρι το πρωί της Κυριακής παρών στη «μόνιμη μείωση τιμής» με 598 κωδικούς, -οι 32 είναι προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας-, είχαν δηλώσει 45 εταιρείες. Οι δύο εξ αυτών, η Procter & Gamble και η Ελαΐς-Unliever, συμμετέχουν με 161 κωδικούς που αντιπροσωπεύουν το 26,9% του συνόλου ή το 28,44% των επώνυμων κωδικών που βρίσκονται στην πρωτοβουλία του Σκρέκα.
Για την ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης, η συμμετοχή 598 κωδικών στην πρωτοβουλία Σκρέκα αποτελεί επιτυχία. Παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα κυκλοφορούν περισσότερα από 74.300 προϊόντα σταθερού barcode, σε ένα μεσαίο κατάστημα υπάρχουν περί τους 15.000 κωδικούς από τουλάχιστον 2.000 εταιρείες (βιομηχανίες και προμηθευτές) και οι κωδικοί που κινούνται περισσότερο είναι 4.424, σύμφωνα με στοιχεία της Circana.
Όμως, πέρα από τον εάν είναι χαμηλός ή όχι ο πήχης που έχει θέσει το υπουργείο και αν πρέπει ή όχι να αισθάνεται ικανοποιημένη η ηγεσία του, ενδιαφέρον έχει να δούμε ποιο είναι το εύρος των μειώσεων και ποια ήταν η πορεία των τιμών και της κατανάλωσης σε βασικούς κωδικούς που εντάχθηκαν στην πρωτοβουλία.
Ας πάρουμε για παράδειγμα το γάλα. Η μεσοσταθμική μείωση της τιμής στους κωδικούς που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία είναι 6%. Στη συγκεκριμένη κατηγορία, η τιμή έχει αυξηθεί 11,11% στο εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα ένα χρόνο πριν και κατά 23,07% από το 2021, χρονιά στα τέλη της οποίας ξεκίνησε η κούρσα του πληθωρισμού.
Ειδικότερα και σε ό,τι αφορά την τιμή του επώνυμου λευκού φρέσκου γάλακτος -σ.σ. σε αυτή την τιμή έχουν υπολογιστεί οι προωθητικές ενέργειες και οι εκπτώσεις- έχει αυξηθεί 10,07% έναντι του αντίστοιχου εννεαμήνου του 2022 και 18,6% σε σχέση με το 2021. Την ίδια περίοδο καταγράφεται, με βάση τα στοιχεία της Circana, οριακή μεν πτώση της κατανάλωσης, αλλά σημαντική μετακίνηση από τα επώνυμα στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας (pl), η τιμή των οποίων «τρέχει» με υψηλότερους ρυθμούς.
Στο βούτυρο, η μεσοσταθμική μείωση της τιμής των κωδικών που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία Σκρέκα είναι 5%. Όμως η τιμή τους έχει αυξηθεί στο εννεάμηνο 13,21% -από το 2021 η ανατίμηση είναι 20,06%- και η κατανάλωση έχει υποχωρήσει 5,5%. Και σε αυτή την κατηγορία, ανάπτυξη 16,2% σε όγκους και 28,9% σε αξία καταγράφεται στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.
Αντίστοιχα και στις μαργαρίνες η μεσοσταθική μείωση της τιμής είναι 5%. Ωστόσο οι ανατιμήσεις στο 9μηνο ήταν 17,5% και 30,3% σε σχέση με το 2021. Η συγκεκριμένη κατηγορία στο φετινό 9μηνο καταγράφει απώλειες 5,3% συνολικά και 16,9% στα pl.
Στο 5% είναι η μεσοσταθμική μείωση τιμών και για καφέ, ρύζι και αναψυκτικά. Στο ρύζι οι ανατιμήσεις στο 9μηνο σε σχέση τόσο με το αντίστοιχο διάστημα ένα χρόνο πριν όσο και με το 2021 ήταν 14,83%. Με τις τιμές στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας της κατηγορίας -ελέγχουν πλέον πάνω από το 60% της κατανάλωσης- να έχουν ανατιμηθεί 18,35% από τις αρχές του έτους και 22% έναντι του 2021. Σε ό,τι αφορά την κατανάλωση έχει υποχωρήσει εφέτος 10%.
Στον καφέ και συγκεκριμένα στον ελληνικό, οι τιμές έχουν αυξηθεί από τις αρχές του χρόνου 11,84% έναντι του αντίστοιχου 9μήνου του 2022 και 21,5% σε σύγκριση με το 2021. Η συγκεκριμένη κατηγορία εμφανίζει οριακή μείωση της κατανάλωσης από τις αρχές της χρονιάς -3%, στο -5,6% είναι οι απώλειες σε όγκο του καφέ φίλτρου και -4,8% του στιγμιαίου καφέ.
Στα αναψυκτικά, που μέχρι την 1η Νοεμβρίου είχαν καταγράψει οριακή μείωση κατανάλωσης 0,1%, η τιμή έχει αυξηθεί 16,21% έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2022 και 20,56% σε σχέση με το 2021.
Στους κωδικούς με τις μεγαλύτερες ανατιμήσεις συμπεριλαμβάνονται τα προϊόντα τομάτας, όπου οι τιμές τους έχουν αυξηθεί 27,52% το φετινό 9μηνο έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2022. Η κατηγορία, το 40% της οποίας ελέγχεται από τα pl, εμφάνισε στο οκτάμηνο ανάπτυξη 23,2% στην αξία των πωλήσεών της και πτώση 3,3% στον όγκο.
Στη φέτα, η μεσοσταθμική μείωση της τιμής στην πρωτοβουλία του Σκρέκα αφορά κυρίως τυποποιημένο προϊόν που δεν προτιμάται ιδιαίτερα από τους καταναλωτές και είναι 5%. Η μέση τιμή της φέτας συνολικά -τυποποιημένο, χύμα, επώνυμο και pl προϊόν- έχει αυξηθεί εφέτος 21,99% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα ένα χρόνο πριν και 45,72% έναντι του 2021. Στο συγκεκριμένο προϊόν η πτώση της κατανάλωσης 5,3% θεωρείται διαχειρίσιμη.
Στις βρεφικές πάνες, η τιμή έχει αυξηθεί 12,5% -στο +32,87% είναι η ανατίμηση που έχει περάσει στο προϊόν από το 2021-, όταν η μέση μείωση της τιμής στην πρωτοβουλία του Σκρέκα είναι στο -5%.
Σημειώνεται ότι οι τιμές και κατ’ επέκταση οι ανατιμήσεις που έχουν περάσει στα προϊόντα που εξετάζονται στο παρόν άρθρο περιλαμβάνουν και τις προωθητικές ενέργειες και τις όποιες εκπτώσεις έχουν περάσει στην τιμή ραφιού.