Persona non grata, για τη διαχείριση εταιρικών υποθέσεων, θα αποτελούν όσα φυσικά πρόσωπα έχουν επιδείξει δόλια ή καταχρηστική συμπεριφορά όχι μόνον στην ελληνική επικράτεια, αλλά σε άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτό προβλέπει το νομοσχέδιο του υπουργείου Ανάπτυξης, με το οποίο επιχειρείται η ενσωμάτωση του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1151 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Ιουνίου 2019, όσον αφορά στη χρήση ψηφιακών εργαλείων και διαδικασιών στον τομέα του εμπορικού δικαίου (L 186), και ειδικότερα ως προς τον αποκλεισμό φυσικών προσώπων από τη διαχείριση εταιρικών υποθέσεων (αποκλεισμένοι διευθυντές). Οι ρυθμίσεις αφορούν σε όλες τις κεφαλαιουχικές εταιρείες και στα υποκαταστήματά τους, σε Α.Ε., Ε.Π.Ε., Ι.Κ.Ε., ευρωπαϊκές εταιρείες (S.E.) και ετερόρρυθμες κατά μετοχές εταιρείες (ΕΕκ Μ).
Ποια πρόσωπα αποκλείονται από τη διαχείριση εταιρικών υποθέσεων
Αποκλεισμένος διευθυντής ορίζεται το φυσικό πρόσωπο που αποκλείεται από τη διαχείριση εταιρικών υποθέσεων επειδή για αυτό συντρέχει τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
- είναι ανίκανο για δικαιοπραξία (παρ. 2 άρθρου 128 του ΑΚ),
- είναι περιορισμένα ικανό για δικαιοπραξία (παρ. 2 και 3 του άρθρου 129 του ΑΚ), εφόσον έχει κηρυχθεί από το δικαστήριο ανίκανο για όλες τις δικαιοπραξίες ή μόνο για τις δικαιοπραξίες που συνέχονται με τη διοίκηση και την εκπροσώπηση νομικών προσώπων,
- ο Α.Φ.Μ. του έχει τεθεί σε αναστολή (άρθρο 11 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας [ν. 4987/2022 (Α' 206)],
- ασκεί τη διαχείριση ή διοίκηση νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας του οποίου ο Α.Φ.Μ. έχει τεθεί σε αναστολή (παρ. 4 του άρθρου 11 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας),
- ασκεί τη διαχείριση ή διοίκηση νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας κατά τον χρόνο που το νομικό πρόσωπο ή η νομική οντότητα κηρύσσεται σε πτώχευση,
- υπό την ιδιότητα του διορισμένου εκκαθαριστή δεν ενήργησε σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 169 του ν. 4548/2018 (Α’ 104) περί αναμόρφωσης του δικαίου των ΑΕ, αναλόγως εφαρμοζόμενο για όλες τις κεφαλαιουχικές εταιρείες,
- του έχει επιβληθεί μία η περισσότερες από τις ποινικές κυρώσεις (άρθρα 176 έως 179 του ν. 4548/2018) με τελεσίδικη δικαστική απόφαση,
- έχει τελεσιδίκως καταδικασθεί για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, για τρομοκρατικά εγκλήματα ή εγκλήματα συνδεόμενα με τρομοκρατικές δραστηριότητες, ή ηθική αυτουργία ή συνέργεια ή απόπειρα διάπραξης εγκλήματος,
- έχει τελεσιδίκως καταδικασθεί για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή χρηματοδότηση της τρομοκρατίας,
- έχει τελεσιδίκως καταδικασθεί για έγκλημα φοροδιαφυγής (άρθρο 66 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας),
- έχει τελεσιδίκως καταδικασθεί για υποβολή ανακριβούς δήλωσης περιουσιακής κατάστασης (πόθεν έσχες),
- έχει τελεσιδίκως καταδικασθεί για έγκλημα περί ρύθμισης οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας (άρθρα 197-202 του ν. 4738/2020 (Α’ 207),
- έχει τελεσιδίκως καταδικασθεί για τα εγκλήματα λαθρεμπορίας (άρθρο 155 του ν. 2960/2001 (Α ́265),
- έχει κριθεί ως πρόσωπο που εμπίπτει στην κατηγορία του αποκλεισμένου διευθυντή σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ.
Ο αποκλεισμένος διευθυντής απαγορεύεται, είτε κατά τη σύσταση της εταιρείας είτε κατά τη διάρκεια λειτουργίας της, να διορίζεται μέλος του διοικητικού συμβουλίου σε Α.Ε., διαχειριστής σε Ε.Π.Ε., Ι.Κ.Ε. και Ε.Ε. κατά μετοχές, πληρεξούσιος ή αντίκλητος σε υποκαταστήματα κεφαλαιουχικών εταιρειών, εκκαθαριστής, αντιπρόσωπος νομικών προσώπων που συμμετέχουν σε κεφαλαιουχική εταιρεία και ως πρόσωπο που έχει την εξουσία να δεσμεύει την εταιρεία έναντι τρίτων και να την εκπροσωπεί ενώπιον δικαστηρίου.
Πριν την ανάληψη των καθηκόντων τους τα φυσικά πρόσωπα που ζητούν να ασκήσουν εξουσία εκπροσώπησης και διαχείρισης γνωστοποιούν στο Γ.Ε.ΜΗ., εάν γνωρίζουν οποιεσδήποτε περιστάσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αποκλεισμό τους, υποβάλλοντας σχετική υπεύθυνη δήλωση.
Διάρκεια αποκλεισμού των διευθυντών
Η διάρκεια του αποκλεισμού είναι ανάλογη της βαρύτητας της παράβασης και μπορεί να φθάσει τα 15 έτη στις περιπτώσεις που έχει τελεσιδίκως καταδικασθεί είτε για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, είτε για τρομοκρατικά εγκλήματα είτε για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.
Στα 5 έτη είναι η διάρκεια του αποκλεισμού του σε περίπτωση που του έχει επιβληθεί μία η περισσότερες ποινικές κυρώσεις, ή έχει τελεσιδίκως καταδικασθεί για έγκλημα φοροδιαφυγής ή έχει τελεσιδίκως καταδικασθεί για τα εγκλήματα λαθρεμπορίας.
Για 3 έτη μπαίνει στη «Μαύρη λίστα» στην περίπτωση που έχει τελεσιδίκως καταδικασθεί είτε για υποβολή ανακριβούς δήλωσης περιουσιακής κατάστασης (πόθεν έσχες), είτε για έγκλημα των άρθρων 197 έως 202 του ν. 4738/2020 (Α’ 207), περί ρύθμισης οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας. Στην περίπτωση της ανικανότητας για δικαιοπραξία το μέτρο ισχύει για το όσο χρόνο υφίσταται αυτή η ανικανότητα, όπως και για όσο χρόνο ο Α.Φ.Μ. βρίσκεται σε κατάσταση αναστολής.
Μετά την ολοκλήρωση της διάρκειας αποκλεισμού το αποκλεισμένο φυσικό πρόσωπο διαγράφεται αυτοδίκαια από το μητρώο αποκλεισμένων διευθυντών.
Ειδικό μητρώο στο ΓΕΜΗ για τους Αποκλεισμένους Διευθυντές
Η νέα νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Ανάπτυξης προβλέπει τη δημιουργία, στο πληροφοριακό σύστημα του Γ.Ε.ΜΗ. ειδικού μητρώου αποκλεισμένων διευθυντών, με αρμόδια υπηρεσία για την τήρηση και τη διαχείριση του μητρώου τη Διεύθυνση Εταιρειών της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου του Ανάπτυξης.
Το μητρώο θα είναι προσβάσιμο αποκλειστικά από τις δημόσιες υπηρεσίες και ιδίως από τις αρμόδιες αρχές και από το Σύστημα Διασύνδεσης Μητρώων Επιχειρήσεων (Σ.ΔΙ.ΜΗ.Ε. - B.R.I.S.). Πρόσβαση σε στοιχεία του μητρώου μπορούν να έχουν και ιδιώτες εφόσον έχουν ειδικό έννομο συμφέρον.
Τα δεδομένα για τους αποκλεισμένους διευθυντές θα λαμβάνονται ηλεκτρονικά από άλλα μητρώα του Δημοσίου, και όπου απαιτείται, μέσω του Κέντρου Διαλειτουργικότητας (ΚΕ.Δ.) της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, και ιδίως από το Γ.Ε.ΜΗ, το Μητρώο Αφερεγγυότητας του Συστήματος Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων, το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Φορολογίας (Ο.Π.Σ.Φ.) TAXIS και την πύλη e-justice.
Επίσης προβλέπεται πως το ΓΕΜΗ θα ανταλλάσσει πληροφορίες με τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ μέσω της πλατφόρμας e-justice, σχετικά με τα στοιχεία των αποκλεισμένων διευθυντών, τη διάρκεια του αποκλεισμού και τους λόγους του αποκλεισμού και θα απαντά ηλεκτρονικά σε αιτήματα των άλλων κρατών μελών για οποιαδήποτε σχετική πληροφορία.