Σημαντικές αλλαγές στις αποδόσεις και στις επενδυτικές επιλογές των Ελλήνων αποταμιευτών επιφέρουν οι τρέχουσες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, καθώς η αύξηση του κινδύνου, η επίδραση στο παγκόσμιο ΑΕΠ και ο επηρεασμός των αποφάσεων των Κεντρικών Τραπεζών σχετικά με τα επιτόκια μεταβάλλουν δραστικά τα δεδομένα.
Ήδη ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας με χθεσινές δηλώσεις του έβαλε ουσιαστικά πάγο σε μια νέα αύξηση επιτοκίων από την ΕΚΤ στο ορατό μέλλον, ενώ οριοθέτησε μια πιθανή αρχή της αποκλιμάκωσής τους γύρω στα μέσα του 2024, υπό την προϋπόθεση ότι ο πληθωρισμός της Ευρωζώνης θα έχει υποχωρήσει κοντά στα επίπεδα του 3% (στο 4,3% έκλεισε τον Σεπτέμβριο).
«Όλα αυτά μάς οδηγούν στο συμπέρασμα ότι μετά και τις τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, κατά τους επόμενους εννέα μήνες θα δούμε τα επιτόκια να διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα, γεγονός που ήδη έχει επηρεάσει πτωτικά τις τιμές των ομολόγων, ανεβάζοντας τις αποδόσεις τους σε υψηλότερα επίπεδα», υποστηρίζουν κύκλοι της αγοράς, εκτιμώντας ότι κατά τους επόμενους μήνες θα δούμε:
- Πρώτον, μια στροφή περισσότερων αποταμιευτών είτε προς τα Έντοκα Γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου (τρέχουσες ετησιοποιημένες αποδόσεις μεταξύ 3,3% και 3,9%) είτε προς τα Αμοιβαία Κεφάλαια Διαχείρισης Διαθεσίμων (Money Market).
- Δεύτερον, σε αντίθεση με παλαιότερες εκτιμήσεις που ήθελαν τις εκδόσεις Ομολογιακών Αμοιβαίων Κεφαλαίων συγκεκριμένης χρονικής διάρκειας και ετήσιας διανομής μερισμάτων να βαδίζουν προς το τέλος τους, οι αναθεωρημένες προβλέψεις για διατήρηση των υψηλών επιτοκίων μέσα στο μεγαλύτερο μέρος του 2024 αναμένεται να οδηγήσουν στην έκδοση νέων τέτοιων προϊόντων για αρκετό ακόμη χρονικό διάστημα. Αυτό προβλέπεται να συμβεί επειδή θα προσφέρουν ενδεικτικές μέσες ετήσιες αποδόσεις σημαντικά υψηλότερες από αυτές των τραπεζικών καταθετικών επιτοκίων, φέροντας προφανώς και διαφορετικό επίπεδο ρίσκου.
- Τρίτον, μια μεγαλύτερη προτίμηση από την πλευρά των επενδυτών σε ομολογιακές εκδόσεις εταιρειών και κρατών με υψηλότερη πιστοληπτική ικανότητα, θέτοντας σε δεύτερη μοίρα τοποθετήσεις ελκυστικών yields, που συνεπάγονται ωστόσο σαφώς μεγαλύτερο κίνδυνο.
- Και τέταρτον, μια σταδιακή τοποθέτηση κατά τους επόμενους μήνες σε μακροπρόθεσμα ομόλογα και Ομολογιακά Αμοιβαία Κεφάλαια, καθώς -όπως εκτιμούν οι συγκεκριμένοι κύκλοι- υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι Κεντρικές Τράπεζες θα αρχίσουν να ψαλιδίζουν τα επιτόκιά τους από ένα σημείο και μετά.
Για παράδειγμα αναφέρουν πως μεγάλες οικονομίες με υψηλό χρέος όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιταλία δεν είναι σε θέση να συνεχίσουν να αιμορραγούν τόσο έντονα από τα υψηλά επιτόκια για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ήδη εκτιμάται ότι οι ΗΠΑ θα πληρώσουν για πρώτη φορά φέτος περισσότερα χρήματα για τόκους παρά για αμυντικές δαπάνες!
Στις ΗΠΑ επίσης παρατηρείται ρεκόρ πολλών ετών σε ό,τι αφορά τη χρεοκοπία επιχειρήσεων και αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί επί μακρόν. Ενδεικτικό είναι το στοιχείο ότι στις αρχές του τρέχοντος μήνα το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ είχε σκαρφαλώσει στα 33,47 τρισ. δολάρια, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 275 δισ. σε μία μόνο ημέρα!
Με άλλα λόγια, οι αποταμιευτές δεν θα πρέπει να σκέφτονται μόνο το ύψος της τρέχουσας απόδοσης των τοποθετήσεών τους, αλλά και το ρίσκο της επανεπένδυσης που θα υπάρξει, αν για παράδειγμα σε δώδεκα ή δεκαοκτώ μήνες από σήμερα λήξει μια επένδυση, με τα επιτόκια και τις αποδόσεις των ομολόγων να έχουν στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα συρρικνωθεί.
Είναι προφανές ότι το όλο σκηνικό είναι πιθανόν να οδηγήσει σε κάποια πίεση προς τις τραπεζικές καταθέσεις, στον βαθμό που οι ελληνικές τράπεζες συνεχίσουν την ίδια πολιτική, αρνούμενες να ακολουθήσουν την ανοδική κούρσα των επιτοκίων ούτε στους λογαριασμούς όψεως και ταμιευτηρίου αλλά ούτε και στις προθεσμιακές τοποθετήσεις των πελατών τους.
Από την πλευρά τους, οι τράπεζες, με δεδομένη την υπερεπάρκεια ρευστότητας (δείκτης καταθέσεων προς χορηγήσεις πολύ χαμηλότερος του 100%) και την αύξηση που συνεχίζεται να παρατηρείται στις καταθέσεις (βλέπε διαθέσιμα στοιχεία πρώτο οκτάμηνο του 2023), διατηρούν μέχρι σήμερα σε χαμηλά επίπεδα τα επιτόκια καταθέσεών τους, διευρύνοντας έτσι το καθαρό επιτοκιακό τους περιθώριο (Net Interest Margin) και κατά συνέπεια τη λειτουργική τους κερδοφορία. Πάντως, αναμένεται να συνεχιστεί η παρατηρούμενη στροφή από τις καταθέσεις ταμιευτηρίου προς τις προθεσμιακές.