Οι σκεπτικιστές μπορούν να αισθάνονται δικαιωμένοι. Αυτοί, δηλαδή, που δεν έσπευσαν να πανηγυρίσουν με την εικόνα ομαλοποίησης που έδειχνε την περασμένη Άνοιξη η αγορά φυσικού αερίου και προειδοποιούσαν ότι δεν έχει λήξει η ενεργειακή κρίση, επισημαίνοντας ότι η διαμόρφωση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας θα κριθεί τον ερχόμενο χειμώνα.
Βεβαίως, κανείς δεν διέθετε τόσο μεγάλη φαντασία ώστε να συμπεριλάβει στην εξίσωση του προβληματισμού μία εμπόλεμη κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Όμως, οι φόβοι κλιμάκωσης της σύγκρουσης οδήγησαν ήδη σε ένα πρώτο ράλι της τιμής του φυσικού αερίου, που εκτινάχθηκε την προηγούμενη εβδομάδα κατά 40%. Οι αγορές -και του πετρελαίου- παραμένουν νευρικές, παρά τις επιμέρους διορθώσεις στην αρχή της εβδομάδας, με τα μάτια όλων στραμμένα στην αγεφύρωτη, κατά τα φαινόμενα, πολεμική ένταση Ισραήλ-Χαμάς.
Εκτός από τον παράγοντα αυτό, ήρθαν να προστεθούν και η βλάβη στον υποθαλάσσιο αγωγό της Βαλτικής που συνδέει Φινλανδία με Εσθονία, καθώς και η απεργία στις εγκαταστάσεις LNG της Chevron, στην Αυστραλία, που ανανεώνεται από αύριο. Η βλάβη στον αγωγό, με υπόνοιες ότι προέρχεται από σαμποτάζ όπως αυτό που έγινε στον NordStream, καθιστούν μία όλο και περισσότερο διαχεόμενη άποψη ρεαλιστική: κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τις ενεργειακές υποδομές του.
Ήδη η αύξηση των διεθνών τιμών του φυσικού αερίου αποτυπώνεται και στις χονδρεμπορικές αγορές του ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας, με αποτέλεσμα να προεξοφλείται ότι οι τιμές χρέωσης του ρεύματος για τον Νοέμβριο θα είναι αυξημένες. Πόσο, θα το δούμε αργά το βράδυ της Παρασκευής, όταν οι προμηθευτές θα τις ανακοινώσουν.
Και βέβαια, ως τα τέλη του έτους οι καταναλωτές μπορούν να ελπίζουν σε περιορισμένη ανακούφιση του κόστους που καταβάλλουν, λόγω των συνεχιζόμενων επιδοτήσεων. Από τον καινούριο χρόνο, το ΥΠΕΝ έχει διαμηνύσει ότι καταργούνται οι οριζόντιες επιδοτήσεις, εκτός κι εάν είναι τόσο δυσμενείς οι συνθήκες που αναγκάσουν την κυβέρνηση να δώσει τράτο για τη διάρκεια του χειμώνα.
Η επιστροφή του λιγνίτη
Παρά το γεγονός ότι οι αποθήκες της Ευρώπης είναι φουλαρισμένες με φυσικό αέριο σε ποσοστό 90%, φαίνεται ότι τα σύννεφα που συγκεντρώνονται πάνω από τις ενεργειακές αγορές, εξαιτίας των προαναφερόμενων αστάθμητων και ανεξέλεγκτων παραγόντων, άρχισαν να πιέζουν κυβερνήσεις που στρέφονται στο γνωστό αποκούμπι, τον βρώμικο άνθρακα, παραμερίζοντας προσώρας τη φιλόδοξη πράσινη μετάβαση.
Η Γερμανία, με πρόσχημα την πρόθεσή της να συγκρατήσει τις τιμές ηλεκτρισμού, μετά τις πρόσφατες ψυχρές θερμοκρασίες που έπληξαν τη Βόρεια Ευρώπη, έθεσε σε λειτουργία μία λιγνιτική μονάδα και ετοιμάζεται να εντάξει στο σύστημά της άλλη μία. Ο καιρός δεν βοήθησε να λειτουργήσουν οι ΑΠΕ, είπε. Και ακόμη δεν ήρθε ο χειμώνας.
Η Ρουμανία αποφάσισε να αναβάλει την απόσυρση λιγνιτικών μονάδων από το 2026, όπως είχε δεσμευθεί και ετοιμάζεται να υποβάλει σχετικό αίτημα στην Κομισιόν. Δεν θα είναι έτοιμες οι νέες μονάδες φυσικού αερίου και οι ΑΠΕ, ισχυρίσθηκε.
Όσο διατηρείται η αβεβαιότητα στις αγορές, τόσο πιο πιθανό θεωρείται και άλλες ευρωπαϊκές χώρες να κινηθούν στην ίδια λογική, «ανασταίνοντας» τον βρώμικο άνθρακα, έστω και προσωρινά. Μοιάζει να είναι το αναγκαίο κακό σε περίοδο μεγάλης ρευστότητας. Η Ελλάδα έχει θέσει ως στόχο την απολιγνιτοποίηση ως το 2028, με τις υφιστάμενες μονάδες να χρησιμοποιούνται όταν το απαιτούν οι συνθήκες.
Χονδρεμπορικές τιμές και επιδοτήσεις
Από τις αρχές του μήνα ως και σήμερα η μεσοσταθμική χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος στην Αγορά Επόμενης Ημέρας διαμορφώνεται σε 112,23 ευρώ τη μεγαβατώρα, έναντι 101,1 ευρώ τη μεγαβατώρα στο ίδιο διάστημα του Σεπτεμβρίου και στα 101,95 ευρώ τη μεγαβατώρα για όλο τον προηγούμενο μήνα. Τις δύο πρώτες μέρες της εβδομάδας (Δευτέρα-Τρίτη) σημειώθηκαν γερές αυξήσεις, ενώ σήμερα καταγράφεται διόρθωση προς τα κάτω.
Με βάση την ετήσια μεταβολή, από τις αρχές του 2023 ως και σήμερα η μέση χονδρεμπορική τιμή είναι στα 122,74 ευρώ τη μεγαβατώρα, που τοποθετεί τη χώρα μας ανάμεσα στις τρεις ακριβότερες αγορές της Ευρώπης, μαζί με Ιταλία και Ιρλανδία.
Ο Οκτώβριος, συνεπώς, είναι μήνας κατά τον οποίο οι χονδρεμπορικές τιμές κινούνται προς τα πάνω, γεγονός που θα επηρεάσει και τους υπολογισμούς των προμηθευτών, πέραν των διεθνών τιμών του φυσικού αερίου τον ίδιο μήνα, για τις τιμές λιανικής χρέωσης που θα δώσουν τον Νοέμβριο. Και όσο θα αλλάζει η θερμοκρασία, τόσο πιο πολύ θα απομακρυνόμαστε από τις σχετικά χαμηλές τιμές των προηγούμενων μηνών.
Και μπορεί ως τα τέλη του χρόνου το ηλεκτρικό ρεύμα να συγκρατηθεί σε ανεκτά επίπεδα για το πορτοφόλι των καταναλωτών, με τη συμβολή των έστω και κουτσουρεμένων επιδοτήσεων, ωστόσο, το τοπίο αναμένεται να αλλάξει από τον καινούριο χρόνο, με την επιστροφή της Ρήτρας Αναπροσαρμογής και την απουσία επιδοτήσεων για όλους αδιακρίτως.
Το ΥΠΕΝ δεν έχει ανακοινώσει ακόμη το σχέδιο για το σχήμα των επιδοτήσεων από τον Ιανουάριο, το οποίο, όπως έχει ήδη διαμηνύσει, θα είναι στοχευμένο για ευάλωτους και μόνον καταναλωτές. Προφανώς, η παρούσα ρευστή κατάσταση δεν διευκολύνει τον σχεδιασμό αυτό, καθώς όλα φαίνεται να είναι ανοικτά.