«Από γεωπολιτικής άποψης, η Μέση Ανατολή είναι ένα μεγάλο ερωτηματικό. Γνωρίζουμε ακόμα πολύ λίγα για το πώς θα εξελιχθεί ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή και τι ακριβώς θα έρθει μετά, αλλά έχουμε σενάρια» είπε η Αντόνια Κολιμπασάνου (Antonia Colibasanu), ανώτατη γεωπολιτική αναλύτρια της Geopolitical Futures, ερωτηθείσα για το πώς αναμένεται να επηρεάσει και στον τομέα της ενέργειας η κατάσταση στη Γάζα.
Υπενθύμισε ότι, αμέσως μετά την επίθεση στη Γάζα, η Σαουδική Αραβία δήλωσε έτοιμη να αυξήσει τα επίπεδα της παραγωγής, αν οι τιμές του πετρελαίου αυξηθούν, «κάτι που» -όπως είπε- «αποτελεί ένδειξη για όσα φοβόμαστε ως προς τις τιμές» και για την ίδια τη σταθερότητα του οικονομικού συστήματος, που είναι ήδη σε γενικές γραμμές εύθραυστο.
Αναφέρθηκε ακόμα στις ιδιαίτερες συνθήκες που διαμορφώνουν οι ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις, το γεγονός ότι βρισκόμαστε σε περίοδο εκλογών, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στις ΗΠΑ, σε μια περίοδο που αναδιαρθρώνεται όχι μόνο ο τρόπος με τον οποίο σχεδιάζουμε τις επιχειρήσεις μας, αλλά και βρίσκονται σε εξέλιξη η μετάβαση στην περίοδο της πράσινης ενέργειας και ο επανασχεδιασμός των διαδρομών του εμπορίου.
Όλα συνδέονται, πρόσθεσε και προφανώς «στη Μαύρη Θάλασσα έχουμε μια πολεμική ζώνη και άρα μια νέα τάξη κατηγορίας ασφάλισης», κάτι που σηματοδοτεί υψηλότερα κόστη σε όλα, είτε μιλάμε για υποδομές, ναυτιλία και μεταφορά προϊόντων είτε για επενδύσεις. «Χρειάζεται όμως, να δούμε και τις ευκαιρίες», είπε, μιλώντας στο 2ο συνέδριο Ανατολικής Μεσογείου & Νοτιοανατολικής Ευρώπης, που διοργανώνεται στις Βρυξέλλες από το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.
«Πρέπει να αναπτύξουμε νέα ενεργειακά πρότζεκτ στη Μαύρη Θάλασσα, που ελπίζουμε ότι θα μας δώσουν περισσότερη ανεξαρτησία στο πετρέλαιο και το αέριο (...) Έχουμε την ευκαιρία να αναδιαθρώσουμε τα δικά μας συστήματα και να δημιουργήσουμε τις δικές μας νέες διαδρομές για τη Μέση Ανατολή» κατέληξε.
Το μεγάλο ερώτημα της κρίσης στη Μέση Ανατολή
Στις «τεράστιες», όπως τις χαρακτήρισε, δυνατότητες και πιθανότητες για την παραγωγή τόσο φυσικού αερίου -ως μεταβατικού καυσίμου- όσο και ανανεώσιμων ενεργειακών πηγών (ΑΠΕ) και καθαρής ενέργειας, που έχει η ανατολική Μεσόγειος αλλά και ειδικά η χώρα του, αναφέρθηκε ο πρέσβης δρ Μπαντρ Αμπντελάτι (Badr Abdelatty), επικεφαλής της αποστολής της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου στην ΕΕ.
Υπενθύμισε δε ότι η Αίγυπτος, που έχει μεγάλη γεωγραφική εγγύτητα στην Ευρώπη και την εφοδιαστική της αλυσίδα, είναι ο κύριος κόμβος για την παραγωγή και εξαγωγή LNG στην ενωμένη Ευρώπη, ενώ έχει τεράστιο δυναμικό στις ΑΠΕ.
«Νομίζω πως η ενέργεια είναι βασικός πυλώνας της οικοδόμησης μια πραγματικής συνεργασίας μεταξύ των χωρών της νότιας Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου, και της ΕΕ. Κι αυτό είναι σημαντικό, προκειμένου να προχωρήσουμε πέρα από την παραδοσιακή προσέγγιση της σχέσης μας ως δωρητή και αποδέκτη, σε μια πραγματική συνεργασία, όπου η ενέργεια σε όλες τις μορφές της βρίσκεται στον πυρήνα» είπε χαρακτηριστικά.
Όπως ανέφερε, η αιγυπτιακή κυβέρνηση, με μεγάλη υποστήριξη από ιδιώτες επενδυτές από την Αίγυπτο, την Ευρώπη και όλο τον κόσμο, επενδύει αδρά σε υποδομές όπως το τεράστιο φωτοβολταϊκό πάρκο στο Benban, κοντά στο Ασσουάν, «το μεγαλύτερο στον κόσμο» ή το πρότζεκτ μετατροπής του συνόλου της Διώρυγας του Σουέζ σε «πράσινο διάδρομο», κάτι πολύ σημαντικό και για την Ευρώπη, το οποίο μεταξύ άλλων θα δημιουργήσει προϋποθέσεις για την εξέλιξη της Αιγύπτου σε ένα από τα βασικά σημεία εξόδου για την εξαγωγή LNG και πράσινου υδρογόνου.
Ο κ. Αμπντελάτι αναφέρθηκε ακόμα στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η κυβέρνηση της χώρας του για τη διευκόλυνση των ξένων επενδύσεων, όπως η ανασυγκρότηση του Ανώτατου Συμβουλίου για τις επενδύσεις, στο οποίο προεδρεύει πλέον ο ίδιος ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Abdel Fattah El-Sisi. Έκανε λόγο για την ύπαρξη ενός καλού θεσμικού πλαισίου στις σχέσεις της χώρας του με την ΕΕ στον ενεργειακό τομέα, αναφέροντας μεταξύ άλλων το MoU (μνημόνιο αλληλοκατανόησης), που υπεγράφη τον Ιούνιο στο Κάιρο, ενώ γνωστοποίησε ότι το 2022 οι εξαγωγές LNG από την Αίγυπτο προς την Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 176%.
Υπενθύμισε ότι το αιγυπτιακό και το ελληνικό εθνικό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας διασυνδέονται μέσω τριών υποθαλάσσιων καλωδίων για την εξαγωγή, σε πρώτη φάση, 3000 MW ενέργειας από ΑΠΕ στη χώρα μας και από εκεί σε γειτονικές χώρες, ενώ γνωστοποίησε ότι αντίστοιχο πρότζεκτ ετοιμάζεται στο μέλλον και με την Ιταλία.
Αναφέρθηκε στην προσπάθεια για τη διασφάλιση των προμηθειών ενέργειας προς την ΕΕ, που καταβάλλεται στο πλαίσιο του Φόρουμ Φυσικού Αερίου της ανατολικής Μεσογείου («East Mediterranean Gas Forum – EMGF). Ο κ.Αμπντελάτι έκανε ακόμα λόγο για τρεις εκκρεμότητες με την ΕΕ, που αφορούν το πράσινο υδρογόνο, οι οποίες έχουν να κάνουν με τις επιδοτήσεις (που μπορεί να επηρεάσουν την ανταγωνιστικότητα των τιμών), την πιστοποίηση (τι θεωρείται τελικά πράσινο) και τη μεταφορά τεχνολογίας.
Στα έργα που έχει σε εξέλιξη η ΔΕΗ Ανανεώσιμες στην Ελλάδα (όπου «χτίζονται» σήμερα 1000 MW), αλλά και σε πρότζεκτ που βρίσκονται προ των πυλών στο εξωτερικό, σε χώρες όπως η Ρουμανία, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων ο CEO της εταιρείας, Κωνσταντίνος Μαύρος, ενώ δήλωσε «αρκετά αισιόδοξος» για την πορεία και την εξάπλωση των ΑΠΕ στο μέλλον, δεδομένου ιδίως ότι το εθνικό σχέδιο της Ελλάδας προβλέπει τον διπλασιασμό της δυναμικότητας των ΑΠΕ στη χώρα.
Πρόσθεσε ότι η ενεργειακή μετάβαση απαιτεί περαιτέρω ισχυροποίηση των διασυνδέσεων και των υποδομών αποθήκευσης ενέργειας, αφού αυτό θα επιτρέψει στις ΑΠΕ να λειτουργήσουν ομαλά. Ο κ. Μαύρος επισήμανε δε ότι η ενεργειακή μετάβαση εξυπηρετεί την αυτονομία και σχετίζεται με τον ρόλο της απανθρακοποίησης και της ψηφιοποίησης, με το πρώτο -την απανθρακοποίηση- να συμβαίνει ήδη και να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ελληνικής πολιτικής.
Στις ισχυρές συνεργασίες που έχει αναπτύξει η Ελλάδα στο ενεργειακό πεδίο, μεταξύ άλλων με χώρες όπως η Αίγυπτος, αλλά και στα hydrogen-ready έργα του ΔΕΣΦΑ, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων ο Φερνάντο Καλλιγάς, διευθυντής Εταιρικών Υποθέσεων, ESG και Επικοινωνίας του Διαχειριστή του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου. Όπως είπε, στο εξής όλες οι νέες υποδομές του ΔΕΣΦΑ θα είναι hydrogen ready, δηλαδή έτοιμες να υποδεχτούν υδρογόνο, κάτι που ισχύει ήδη (μεταξύ άλλων) για τον αγωγό στη δυτική Μακεδονία και προς τη Βόρεια Μακεδονία -αυτό αντιστοιχεί σε 160 χλμ αγωγών υψηλής πίεσης, που θα είναι έτοιμοι για αυτή τη μετάβαση.
Η Ελλάδα στη σκακιέρα
Την πεποίθηση ότι η Ελλάδα μπορεί να παίξει με αξιώσεις το «παιχνίδι» της διπλωματίας των αγωγών, λόγω της γεωστρατηγικής της θέσης, εξέφρασε σήμερα, από τις Βρυξέλλες, η ευρωβουλευτής Άννα- Μισέλ Ασημακοπούλου, η οποία υπογράμμισε ακόμα ότι «υπό την κυβέρνηση Μητσοτάκη, η Ελλάδα είναι “open for business” σε πολλά επίπεδα, μεταξύ των οποίων και στην ενέργεια, με σεβασμό πάντα στο Green Deal (πράσινη συμφωνία), κάτι που μπορεί να βοηθήσει την ενεργειακή σταθερότητα και ασφάλεια σε όλη την περιοχή».
«Η Ελλάδα είναι σήμερα ζωτικός παίκτης στον ενεργειακό τομέα, κάτι που έχει να κάνει τόσο με τις εξαγωγές, όσο και με τη δυναμικότητα» κατά το 2ο συνέδριο Ανατολικής Μεσογείου & Νοτιοανατολικής Ευρώπης, που διοργανώνεται στις Βρυξέλλες από το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών σε συζήτηση που συντόνισε η Αντιγόνη Βαφείδου, Director of Operations and Legal, EU Advent Technologies Holdings. Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στα έργα-«κλειδιά του Διαδριατικού Αγωγού (TAP) και του συνδετήριου αγωγού με τη Βουλγαρία (IGB).
Χαρακτηριστικό είναι, πρόσθεσε, ότι πέρυσι η Ελλάδα τετραπλασίασε τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς τους βόρειους γείτονές της (...) «Η Ελλάδα έχει γίνει ενεργειακός κόμβος στα Βαλκάνια και μεταφέρει πλέον καύσιμα ακόμα και μέχρι την Ουκρανία και τη Μολδαβία, μέσα από 44 σημεία εξόδου, διασπαρμένα σε όλη την Ελλάδα. Αυτά τα επιτεύγματα προηγούνται της έναρξης λειτουργίας του FSRU της Αλεξανδρούπολης, το οποίο (...) καθιστά την Ελλάδα κεντρική πύλη ενέργειας, καθώς θα επιτρέψει την αποθήκευση υγροποιημένου φυσικού αερίου από διαφοροποιημένες πηγές, από Αλγερία, ΗΠΑ, Αίγυπτο» σημείωσε η κα Ασημακοπούλου.
Οι κρίσιμες πρώτων ύλεςυλών στην ενεργειακή ασφάλεια
Ιδιαίτερη μνεία έκανε και στο θέμα της κρισιμότητας των πρώτων υλών στην ενεργειακή ασφάλεια και αυτονομία της ΕΕ, σε μια περίοδο ιδίως που η Κίνα εργαλειοποιεί τις σπάνιες γαίες, το γάλλιο και το γερμάνιο. «Δεν μπορούμε να μιλάμε για τη μεγάλη εικόνα της ενεργειακής ασφάλειας, χωρίς να εντάξουμε στη συζήτηση τις πρώτες ύλες, το νέο πεδίο μάχης για την ενεργειακή ασφάλεια» σημείωσε η κα Ασημακοπούλου.
Υπενθύμισε ότι η ΕΕ ανέλαβε δράση για την αντιμετώπιση της πρόκλησης, μέσω της Πράξης για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (Critical Raw Materials Act), της χρηματοδοτικής στήριξης στρατηγικών πρότζεκτ στον τομέα (ίσως και με τη διευκόλυνση των αδειών για εγκαταστάσεις εξόρυξης), των στρατηγικών συνεργασιών με Καναδά, Ουκρανία και Καζακστάν και των εμπορικών συμφωνιών, όπως αυτή που βρίσκεται σήμερα υπό διαπραγμάτευση με την Αυστραλία.
Η ευρωβουλευτής επισήμανε ακόμα ότι η Ελλάδα παράγει αλουμίνιο, το οποίο μπορεί να μην θεωρείται κρίσιμη πρώτη ύλη, αλλά είναι μεγάλης σημασίας για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση (πχ, τα ηλιακά, αιολικά πάνελ αποτελούνται κατά 85% από αλουμίνιο).