Σε τροχιά κάμψης έχει εισέλθει η αγορά των PPAs στη χώρα μας. Δύο είναι οι κύριες αιτίες στις οποίες αποδίδουν την εξέλιξη αυτή έμπειροι γνώστες, που μίλησαν στο Euro2day.gr: αφενός, το πλαφόν στα έσοδα των ηλεκτροπαραγωγών στη χονδρική αγορά, αφετέρου, η απροθυμία των καταναλωτών να δεσμευθούν μακροχρόνια με μία σταθερή τιμή, καθώς η ηλεκτρική αγορά δείχνει να εμφανίζει τάσεις ομαλοποίησης.
Οι διμερείς συμβάσεις πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ (PPAs) ξεκίνησαν να εμφανίζονται δυναμικά και στην Ελλάδα στα τέλη του 2021. Μέχρι το καλοκαίρι του 2022, κινήθηκαν ικανοποιητικά και έκτοτε, με την επιβολή του πλαφόν, λόγω της ενεργειακής κρίσης, αυτού του είδους οι συμφωνίες αρχίζουν και «σκοντάφτουν». Χρειάστηκε να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση για την εξαίρεση του πλαφόν από τις συμφωνίες με την ενεργοβόρα βιομηχανία, για να μπορέσουν να υλοποιηθούν ορισμένες και μόνο για φυσική παράδοση.
Σήμερα, σύμφωνα με στοιχεία από την αγορά, έχουν συναφθεί συνολικά περίπου 30 PPAs, με αντισυμβαλλόμενους, παραγωγούς ή προμηθευτές με καταναλωτές, εκ των οποίων τα μισά είναι με φυσική παράδοση (Physical PPAs) και τα υπόλοιπα με εικονική αγορά (Financial PPAs).
Υπάρχουν, επίσης, άλλες 4-5 διμερείς συμφωνίες μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών (Sleeved PPAs), στις οποίες ένας προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας λειτουργεί ως ενδιάμεσος για τη διαχείριση της μεταφοράς ενέργειας από τον σταθμό ΑΠΕ προς τον τελικό καταναλωτή. Σε αυτή την τελευταία κατηγορία εμπίπτουν τα δύο PPAs που υπέγραψε η ΔΕΗ με τη ΒΙΟΧΑΛΚΟ και την ΤΙΤΑΝ, με ενδιάμεσο την ΗΡΩΝ. Σύμφωνα με πληροφορίες, η δεσπόζουσα επιχείρηση στράφηκε στην επιλογή αυτή για να μειώσει το υψηλό μερίδιό της στην υψηλή και μέση τάση, αλλά και γιατί, ενδεχομένως, όπως αναφέρθηκε, ισχύει «ταβάνι» στους προμηθευτές για τα διμερή συμβόλαια.
Ανάμεσα στα PPAs που έχουν συναφθεί ως τώρα, εκτός από τα δύο προαναφερόμενα, συγκαταλέγονται: της ΗΡΩΝ με τις ΔEΗ Ανανεώσιμες και RWE Renewables Europe & Australia, μέσω της κοινοπραξίας τους, τη ΜΕΤΩΝ, για την προμήθεια περί τις 192 GWh πράσινης ενέργειας κάθε έτος. Της ΗΡΩΝ με την Green, μέλος του ομίλου V Group, του Βύρωνα Βασιλειάδη. Της CERO Generation, θυγατρικής της Green Investment Solutions, που ανήκει στη Macquarie με την ελβετική Axpo. Της ιταλικής χαρτοποιίας Sofidel με την RWE και τη ΔEΗΑΝ, μέσω της ΜΕΤΩΝ. Της ΒΙΟΧΑΛΚΟ με την εταιρία Vendavel Ενεργειακή, που έχει έδρα τη Σιάτιστα της Κοζάνης. Ένα μικρό σε διάρκεια PPA έχει υπογράψει και η Protergia με την εταιρεία Αλουμίνιον. Της Optimus Energy (Φορέας Σωρευτικής Εκπροσώπησης ΑΠΕ) με ενεργοβόρες βιομηχανικές επιχειρήσεις.
Τα PPAs απευθύνονται σε πελάτες μεγάλης και μεσαίας κατανάλωσης (βιομηχανικός και εμπορικός τομέας). Η εκτίμηση που προέρχεται από στελέχη της αγοράς μιλά για μία «δεξαμενή» 30.000-40.000 πελατών σε όλη την επικράτεια, οι οποίοι θα μπορούσαν δυνητικά να προχωρήσουν σε σύναψη PPAs. Συνεπώς, ο αριθμός των κλεισμένων, σήμερα, συμβολαίων θεωρείται «σταγόνα στον ωκεανό», με την αγορά να χαρακτηρίζεται ως «νηπιακή».
Ευκαιρίες και προβλήματα
Τα PPAs θεωρούνται διάδοχος της κρατικής επιδότησης (ταρίφες) μέσω Feed in Tariff και Feed in Premium. Ως εργαλεία κρίνονται χρήσιμα για μια σειρά από λόγους: συμβάλλουν στην εξασφάλιση τραπεζικής χρηματοδότησης για την υλοποίηση έργων ΑΠΕ, αφού έτσι είναι δυνατή η πρόβλεψη των μελλοντικών ταμειακών ροών των projects, ενισχύουν την πράσινη μετάβαση και λειτουργούν ως αντιστάθμιση κινδύνου για έναν καταναλωτή, καθώς η σταθερή τιμή που εξασφαλίζει τον βοηθά να ελέγχει τα λειτουργικά έξοδα της επιχείρησής του. Επιπλέον, ένα έργο ΑΠΕ, με την επίδειξη διμερών συμφωνιών πώλησης της μελλοντικά παραγόμενης ενέργειάς του, αποκτά προτεραιότητα στην απόκτηση όρων σύνδεσης στο δίκτυο, που παραμένει ακόμη «στενόχωρο».
Η άνθηση των PPAs εμποδίζεται, λέει η αγορά, όχι μόνον από το πλαφόν και την απροθυμία των καταναλωτών, αλλά και από την απουσία αναγκαίων υποδομών και θεσμικών παρεμβάσεων. Αυτού του είδους οι συμφωνίες, που εν πολλοίς είναι ένα είδος hedging (προϊόν αντιστάθμισης), χρειάζονται συστήματα αποθήκευσης μεγάλης έκτασης, που σήμερα εκλείπουν. Από το 2025 και μετά θα δούμε στη χώρα μας ανάλογες υποδομές. Με την αποθήκευση επιτυγχάνεται η αντιστοίχιση της προσφοράς και της ζήτησης σε ένα σταθερό πλαίσιο με μακροχρόνιο ορίζοντα.
Συναφές ζήτημα που εντοπίζει η αγορά είναι το φαινόμενο των αρνητικών τιμών, που προκαλείται από τη μεγάλη διακύμανση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας μέσα στην ημέρα, λόγω υπερπαραγωγής ΑΠΕ σε συνδυασμό με τη μειωμένη ζήτηση. Εξ ου και η ανάγκη περικοπών πράσινης ενέργειας από τον ΑΔΜΗΕ, για να μην απειληθεί η ευστάθεια του Συστήματος.
Το φαινόμενο αυτό δεν είναι μόνο ελληνικό, ταλαιπωρεί όλη την Ευρώπη. Ενδεικτικά στη γερμανική αγορά ηλεκτρισμού τον Ιούνιο καταγράφηκαν αρνητικές τιμές σε επίπεδο -500, που θεωρείται ρεκόρ. Όμως, επηρεάζει τα virtual PPAs, καθώς ως χρηματοοικονομική σύμβαση αφορά στη συμφωνία μίας σταθερής τιμής για κάθε παραγόμενη μονάδα, κατά τη διάρκειά της. Έτσι, υπολογίζεται η διαφορά της χονδρεμπορικής τιμής αγοράς και της τιμής του PPA και ανάλογα εκκαθαρίζεται σε τακτά διαστήματα, συνήθως, σε μηνιαία βάση.
Όταν υπάρχουν συχνά αρνητικές τιμές αναδύεται το πρόβλημα της υποαπόδοσης των εσόδων για τον παραγωγό ή τον προμηθευτή. Επιπλέον, επηρεάζεται και η απόφαση ενός καταναλωτή να προβεί στη σύναψη συναφών συμφωνιών.
«Γιατί να κάνει PPA ένας καταναλωτής και να μη μείνει στην αγορά;», τονίστηκε χαρακτηριστικά. Για τους λόγους αυτούς η αγορά ζητά να υπάρξουν ρυθμίσεις τόσο για τις αρνητικές τιμές όσο και για τις αποκοπές πράσινης ενέργειας.
Αργεί, εξάλλου, η δημιουργία πλατφόρμας στο Χρηματιστήριο Ενέργειας για την επέκταση εταιρικών πράσινων PPAs σε μικρούς και μεσαίους καταναλωτές. Η διοίκηση του EnExGroup βρίσκεται στη φάση διαμόρφωσης των αναγκαίων διαδικασιών και βημάτων, χωρίς να υπάρχει επί του παρόντος χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του συγκεκριμένου μηχανισμού. Εκκρεμεί, επίσης, και το Green Pool, το οποίο εκτιμάται ότι θα εξυπηρετήσει τη μεγαλύτερη ζήτηση για PPAs από την ενεργοβόρα βιομηχανία.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η αγορά εκτιμά ότι το μπουμ στη σύναψη PPAs θα το δούμε από το 2025 και μετά, με την πεποίθηση ότι η «μαγιά» των υφισταμένων θα συντείνει ώστε να καταστούν το κυρίαρχο, πλέον, προϊόν, που θα βοηθήσει όχι μόνον στην υλοποίηση έργων ΑΠΕ αλλά και στη διασφάλιση των καταναλωτών από μελλοντικές πιθανές κρίσεις.