Μέχρι αργά χθες το βράδυ, ο πρόεδρος του Eurogroup Πασκάλ Ντόναχιου δεν κατάφερε να βρει την πολυπόθητη ομοφωνία για τις αλλαγές στο Σύμφωνο Σταθερότητας και ιδιαίτερα στη μείωση του χρέους.
Όπως έχουμε γράψει εδώ και μήνες, τότε που οι διαφωνίες ήταν ανεπίσημες και υπόγειες, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Αυστρία, Τσεχία, Εσθονία, Φινλανδία, Σλοβακία, Σουηδία, Λιθουανία, Λετονία, Σλοβενία και Ολλανδία δεν συμφωνούν με την πρόταση της Κομισιόν και επιθυμούν ισχυρότερους κανόνες. Κάποιες χώρες μάλιστα είναι πιο «σκληροπυρηνικές» από άλλες.
Οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν σήμερα το πρωί και βεβαίως στη συνεδρίαση του Eurogroup. Αυτό που προκαλεί εντύπωση, όμως, είναι ότι μετά από πολλά χρόνια είδαμε στο πρόγραμμα της σημερινής ημέρας να υπάρχει δήλωση του κ. Ντόναχιου στους δημοσιογράφους, πριν την έναρξη της συνεδρίασης, καθώς και το γεγονός ότι αυτή θα αρχίσει με τη σύνταξη κοινού ανακοινωθέντος για την αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων!
Με αυτό τον τρόπο, ο πρόεδρος του Eurogroup θα προσπαθήσει να δεσμεύσει τις χώρες του ευρώ σε μια ενιαία θέση ενόψει της αυριανής συνόδου του Ecofin, όπου οι διαφωνίες πληθαίνουν.
Όπως μας μεταφέρει πηγή της ΕΕ, η Γερμανία ήδη πέτυχε να ρίξει στον κάλαθο των αχρήστων τα «Διμερή Δημοσιονομικά Συμβόλαια», τα οποία θα διαπραγματευόταν η κάθε χώρα ξεχωριστά με την Κομισιόν. Με βλέμμα κυρίως προς τις χώρες με υψηλό χρέος, η Γερμανία επέβαλε τη λογική της ότι η επιστροφή στη δημοσιονομική προσαρμογή και πειθαρχία δεν μπορεί να είναι αλά καρτ, ιδιαίτερα για τις χώρες με υψηλό χρέος, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.
Ο «φόβος» αυτός βέβαια αφορά και στο γεγονός ότι ένα διμερές συμβόλαιο μεταξύ μιας κυβέρνησης της ΕΕ και της Κομισιόν δεν θα έχει την απαραίτητη -γι' αυτούς- «επίβλεψη» του Βερολίνου. «Χρειαζόμαστε κοινούς κανόνες για όλους. Μόνο έτσι θα είναι αξιόπιστοι», ανέφερε μετά την αποτυχία του προηγούμενου Eurogroup o υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας.
Οσοι παρακολούθησαν τη συνεδρίαση του Ιουνίου είδαν μια ασυνήθιστη εικόνα: τη Γερμανία και τη Γαλλία, απέναντι, να διασταυρώνουν τα ξίφη τους. Από την αρχή της κρίσης του 2009 μέχρι και τώρα, οι δύο χώρες μετέβαιναν στις Βρυξέλλες σχεδόν πάντα με ενιαία στάση. Πρώτα έκαναν ένα διμερές παζάρι μεταξύ τους και μετά μετέβαιναν ενωμένοι στη βελγική πρωτεύουσα. Φαίνεται όμως ότι ο καγκελάριος Ο. Σολτς δεν έχει την ίδια φιλοσοφία με την Ανγκελα Μέρκελ.
Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μ. Λεμέρ θεωρεί τη στάση της Γερμανίας ως οικονομική αυτοκτονία.
«Το πραγματικό σημείο διαφωνίας είναι αν πρέπει να υπάρχουν αυτόματοι, ενιαίοι κανόνες στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η απάντησή μας είναι σαφώς όχι, γιατί πιστεύουμε ότι αυτό θα ήταν οικονομικό και πολιτικό λάθος», επιμένει ο Λεμέρ.
Με τον Γάλλο υπουργό Οικονομικών συμφωνεί φυσικά και ο ευρωπαϊκός Νότος και δη η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα, και αντιπροτείνουν μια πιο ήπια αποκλιμάκωση του χρέους.
Ένα από τα σοβαρά θέματα για τους Βόρειους είναι και οι κανόνες που ρυθμίζουν τις δημόσιες δαπάνες. Η Γαλλία για παράδειγμα έχει χρέος άνω του 110% του ΑΕΠ και πρόκειται να υπερβεί το όριο του ελλείμματος 3% της ΕΕ φέτος και του χρόνου. Από την άλλη, η Γερμανία, της οποίας το χρέος ξεπέρασε το 60% του ΑΕΠ το 2020, σχεδιάζει φέτος να επιστρέψει στο «φρένο χρέους» της -που δεν είναι άλλο από την απαίτηση για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό που κατοχυρώνεται στο Σύνταγμά της.
Όσο για την Ελλάδα, ο πρωθυπουργός έχει ενημερώσει το οικονομικό επιτελείο ότι επιθυμεί ευχέρεια κινήσεων στις δαπάνες ενόψει ΔΕΘ. Ίσως όμως του δοθεί η ευκαιρία να αξιοποιήσει ένα «παραθυράκι» που «ανοίγουν» οι διαπραγματεύσεις.
Όπως μας έχει ενημερώσει διπλωματική πηγή, αν και η ίδια η Ισπανία δεν συντάσσεται με τη γερμανική άποψη, ως πιστός της «δορυφόρος», δεν βάζει ψηλά τη συμφωνία για την αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων στην ατζέντα της προεδρίας της, που άρχισε την 1η Ιουλίου και τελειώνει στις 31 Δεκεμβρίου.
Για να μην προκληθεί αναστάτωση στις αγορές, ο πρόεδρος του Eurogroup είχε βάλει ως καταληκτική ημερομηνία των διαπραγματεύσεων το τέλος του έτους. Ήδη όμως το θέμα είχε αρχίσει να συζητείται ανεπίσημα από τον Ιανουάριο του 2023. Και μια μη συμφωνία σημαίνει αυτόματα ότι από 1.1.2024 μπαίνουν σε εφαρμογή οι προηγούμενοι κανόνες.
Κάτι τέτοιο θα ήταν πολιτικά ασύμφωνο για χώρες που έχουν προχωρήσει ή σχεδιάζουν να προχωρήσουν σε νέες δαπάνες. Το «μάζεμα» θα είναι πολιτικά και κοινωνικά κοστοβόρο.
Η πρώτη Χατζηδάκη
Η Ελλάδα έχει πολλά ανοιχτά μέτωπα. Από μεταρρυθμίσεις και milestones που εκκρεμούν έως και αιτήματα για αναπροσαρμογή πόρων και έγκριση για αλλαγές στο εθνικό πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης. Αυτά όμως, ο νέος υπουργός Οικονομικών Κ. Χατζηδάκης θα τα συζητήσει πρώτα με την Κομισιόν.
Σήμερα αναμένεται να γνωριστεί με τους συναδέλφους του και να «πέσει» στα μαλακά, όπως γίνεται με κάθε νέο υπουργό Οικονομικών στο Eurogroup.
Ο κ. Χατζηδάκης όμως έχει μπροστά του ένα δύσκολο έργο: Να καταρτήσει τον προϋπολογισμό του 2024 με βάση τα «θέλω» του πρωθυπουργού, με υψηλότερες δαπάνες, μη έχοντας ίσως στα χέρια του τη συμφωνία για τους δημοσιονομικούς κανόνες. Σε περίπτωση που ο νέος προϋπολογισμός είναι «απλωμένος», θα πρέπει να κληθεί μετά να τον «μαζέψει» ταχύτατα, σε περίπτωση μη συμφωνίας ή μιας ασύμφορης συμφωνίας.
Υπό αυτό το πρίσμα, το αίτημα που παρουσίασε η Ελλάδα στις Βρυξέλλες να μην καταγράφονται οι αμυντικές δαπάνες στο χρέος δεν έχει περάσει απαρατήρητο.