Τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις εργαζομένων και εργοδοτών, αναφορικά με την εξ αποστάσεως εργασία, που κατά κύριο λόγο μέσω του υβριδικού μοντέλου εργασίας διαμορφώνει μια νέα κανονικότητα στις ελληνικές επιχειρήσεις, καταγράφει η ΓΣΕΕ σε έναν αναλυτικό οδηγό.
Όπως δείχνουν οι μελέτες άλλωστε, οι εργαζόμενοι -κυρίως οι νέοι- θέτουν σε συντριπτικό ποσοστό της τάξης του 90% την εξ αποστάσεως εργασία ως βασικό παράγοντα στη διαμόρφωση της απόφασής τους να επιλέξουν κάποια εργασία, ενώ οι εργοδότες, παρότι εμφανίζονται επιφυλακτικοί, κατανοούν ότι η τηλεργασία αποτελεί σημαντικό συντελεστή προσέλκυσης ταλέντων.
Είναι ενδεικτικό πως πρόσφατη μελέτη της Adecco για τις τάσεις στην αγορά εργασίας έδειξε πως το 82% των εργαζόμενων δήλωσαν ότι η δυνατότητα ευελιξίας στην εργασία είναι από «επιθυμητή» έως «πολύ επιθυμητή», επιβεβαιώνοντας ότι οι εργαζόμενοι επιθυμούν ευέλικτες δομές εργασίας, που θα τους επιτρέπουν να έχουν ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και θα ενισχύουν την ψυχική υγεία τους.
Επίσης, κατέδειξε την ανάγκη (σε ποσοστό 29%) οι εργοδότες να μπορούν να προσφέρουν ένα δελεαστικό μοντέλο εργασίας που θα ικανοποιεί τόσο όσους επιθυμούν περισσότερη ευελιξία όσο και εκείνους που προτιμούν να εργάζονται το παραδοσιακό 8ωρο.
Βέβαια, σε σχέση με την εκρηκτική ανάπτυξη της εξ αποστάσεως εργασίας κατά την εμφάνιση της πανδημίας του κορωνοϊού, πλέον, το μοντέλο της τηλεργασίας φθίνει, εξακολουθεί όμως να αποτελεί τη νέα τάση στην αγορά εργασίας. Οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να διαπραγματεύονται πολιτικές σχετικά με την τηλεργασία, με το θέμα να προκαλεί -σε κάποιες περιπτώσεις- ένταση ανάμεσα στα συνδικάτα και τους εργοδότες.
Και αυτό γιατί ακόμη και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεν έχει αποδειχθεί η διασύνδεση του συγκεκριμένου μοντέλου με την παραγωγικότητα της εργασίας. «Αυτή είναι η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου», επισημαίνουν υπεύθυνοι τμημάτων διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού και ξεκαθαρίζουν ότι το δεδομένο είναι πως «οφείλουν να κατανοήσουν οι εργοδότες πόσο επωφελή μπορεί να είναι τα ευέλικτα μοντέλα εργασίας, ώστε να διατηρήσουν τη συνοχή και την παραγωγικότητα των ομάδων». Σε πολλές επιχειρήσεις άλλωστε, η τηλεργασία εφαρμόζεται πιλοτικά, με σκοπό να επανεξεταστεί η αποτελεσματικότητά της στο μέλλον.
Πρόσφατη μελέτη της International Workplace Group (IWG) έδειξε πως για 8 στους 10 εργαζόμενους η υβριδική εργασία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κατά την αναζήτηση εργασίας. Σχεδόν 9 στους 10 από τους ήδη εργαζόμενους επιθυμούν την υβριδική εργασία και μόνο το 11% να θέλουν να επιστρέψουν στο προηγούμενο μοντέλο και να πηγαίνουν στο γραφείο και τις 5 ημέρες της εβδομάδας.
Αλλά και από την πλευρά των επιχειρήσεων, σύμφωνα με την IWG, το 89% αναφέρουν υψηλότερα ποσοστά διατήρησης του ανθρώπινου δυναμικού λόγω των ευέλικτων μοντέλων εργασίας, με το 88% των εταιρειών που ήδη το εφαρμόζουν, να σχεδιάζουν την πλήρη μετάβαση σε ένα ευέλικτο μοντέλο εργασίας.
Ο οδηγός
Πρόσφατα, η ΓΣΕΕ προχώρησε στην κατάρτιση ενός πλήρους οδηγού εργασιακών δικαιωμάτων, στον οποίο μεταξύ άλλων, περιγράφει το καθεστώς λειτουργίας της τηλεργασίας και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις εργοδοτών και εργαζομένων.
Σύμφωνα με αυτόν, τηλεργασία ονομάζεται η εξ αποστάσεως παροχή της εξαρτημένης εργασίας του εργαζόμενου, με τη χρήση και της τεχνολογίας, όπως προβλέπεται στη σύμβαση εργασίας που έχει υπογράψει, ανεξάρτητα αν είναι πλήρους, μερικής εκ περιτροπής ή άλλης μορφής, απασχόλησης, υπό την προϋπόθεση βέβαια, η εργασία αυτή να μπορεί να παρασχεθεί και εκτός από τις εγκαταστάσεις του εργοδότη.
Αναφορικά με το πλαίσιο εφαρμογής, η Συνομοσπονδία ξεκαθαρίζει ότι οι τηλεργαζόμενοι απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα που διασφαλίζονται από την ισχύουσα νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις για συγκρίσιμους εργαζόμενους μέσα στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης.
Η τηλεργασία έχει οικειοθελή χαρακτήρα για τους ενδιαφερόμενους, εργαζόμενο και εργοδότη, υπό την έννοια ότι απαιτείται η συναίνεση του εργαζόμενου για την παροχή εργασίας εξ αποστάσεως.
Στην τηλεργασία η έννοια «χρόνος εργασίας» αποκτά άλλη διάσταση απ’ ό,τι στην απλή εργασία. Θα πρέπει να υφίσταται ρητή αναφορά στη σύμβαση σχετικά με τα χρονικά όρια της τηλεργασίας και τις συνθήκες υπό τις οποίες αυτή θα παρέχεται και να τονίζεται στον εργαζόμενο το δικαίωμά του στην αποσύνδεση μετά τη λήξη του ωραρίου εργασίας του.
Ο εργοδότης υποχρεούται, εντός 8 ημερών από την έναρξη της τηλεργασίας, να γνωστοποιεί τους ειδικούς όρους αυτής, όπως ιδίως το δικαίωμα αποσύνδεσης, τυχόν συμφωνία για τηλε-ετοιμότητα (on call), τους ισχύοντες όρους υγιεινής και ασφάλειας, καθώς και τους όρους προστασίας των προσωπικών δεδομένων του εργαζόμενου.
Το ωράριο τηλεργασίας καθώς και η αναλογία τηλεργασίας και εργασίας στις εγκαταστάσεις του εργοδότη, δηλώνονται στο πληροφοριακό σύστημα «Εργάνη».
Ο εργοδότης αναλαμβάνει σε κάθε περίπτωση το κόστος που προκαλείται στον μισθωτό από τη μορφή αυτή εργασίας και ειδικότερα του κόστους του εξοπλισμού, εκτός αν συμφωνηθεί να γίνεται χρήση εξοπλισμού του εργαζόμενου, των τηλεπικοινωνιών, της συντήρησης του εξοπλισμού και της αποκατάστασης των βλαβών.
Ο εργοδότης πληροφορεί τον τηλεργαζόμενο για την πολιτική της επιχείρησης όσον αφορά την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, η οποία περιλαμβάνει ιδίως τις προδιαγραφές του χώρου τηλεργασίας, τους κανόνες χρήσης οθονών οπτικής απεικόνισης, τα διαλείμματα, τα οργανωτικά και τεχνικά μέσα για την παροχή τηλεργασίας και κάθε άλλο αναγκαίο στοιχείο.
Ο τηλεργαζόμενος έχει νομοθετικά ρυθμισμένο πλέον δικαίωμα αποσύνδεσης, το οποίο συνίσταται στο δικαίωμά του να απέχει πλήρως από την παροχή της εργασίας του και ιδίως, να μην επικοινωνεί ψηφιακώς και να μην απαντά σε τηλεφωνήματα, μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή σε οποιασδήποτε μορφής επικοινωνία εκτός ωραρίου εργασίας και κατά τη διάρκεια των νόμιμων αδειών του.