Ο δρόμος επιστροφής στην επενδυτική βαθμίδα για τις χώρες που τη χάνουν είναι δύσκολος και στρωμένος με μεταρρυθμίσεις, εξηγεί ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης Moody’s.
Η πιστοληπτική ικανότητα για τα κράτη περιστρέφεται γύρω από την ικανότητα αποπληρωμής των πιστωτών εγκαίρως και πλήρως, εξηγεί η Moody’s σε ειδικό report της με τίτλο “Fallen angel sovereigns' path back to investment grade is challenging, paved with reforms”.
Η Ελλάδα έχει βιώσει την πτώση και μάλιστα έντονα, ενώ η Moody’s αποτελεί τον οίκο αξιολόγησης που τοποθετεί σήμερα την Ελλάδα χαμηλότερα από όλους τους σημαντικούς οίκους. Η βαθμίδα Ba3 με θετικές προοπτικές που μας κατατάσσει η Moody’s βρίσκεται δύο βαθμίδες χαμηλότερα από την S&P, τη Fitch και τη Morningstar DBRS, οι οποίες μας τοποθετούν μία βαθμίδα κάτω από το investment grade.
Από το 1995, 28 χώρες που αξιολογεί ο οίκος έχουν γίνει «έκπτωτοι άγγελοι», υποβαθμίστηκαν δηλαδή από την επενδυτική βαθμίδα (IG) σε κερδοσκοπική. Αυτές περιλαμβάνουν προηγμένες και αναδυόμενες χώρες και καλύπτουν όλες τις γεωγραφικές περιοχές. Αυτές που έχουν επανέλθει σε επενδυτική βαθμίδα έχουν προβεί σε βαθιές και ευρείες μεταρρυθμίσεις πολιτικής.
Βασικό παράδειγμα που αναφέρει η Moody’s ήταν η κρίση της Ευρωζώνης, η οποία δημιούργησε αρκετούς «έκπτωτους αγγέλους», συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας (Ba3, θετική), της Πορτογαλίας (Baa2, σταθερή), της Ιρλανδίας (Α1, θετική), της Κύπρου και της Σλοβενίας (Α3, σταθερή). Μόνο λίγες χώρες «έκπτωτοι άγγελοι», όπως η Κύπρος, η Ελλάδα και τα Μπαρμπάντος, προχώρησαν σε χρεοκοπία, καθώς η πτώση στην πιστωτική τους ποιότητα ήταν σοβαρή.
«Τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος χρεοκόπησαν κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης ως αποτέλεσμα των πολλαπλών σοκ, μεταξύ των οποίων η κατάρρευση των τραπεζικών τους συστημάτων, η μεγάλη αύξηση του χρέους και η απότομη επιδείνωση της προσιτότητας του χρέους. Για τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η δυνατότητα να επωφελούνται από την πολιτική στήριξη καθώς και από τους πόρους είναι μια κρίσιμη υποστήριξη για την επιστροφή στην επενδυτική βαθμίδα.
Η ισχυρή στήριξη, τόσο από την ΕΕ όσο και από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), για την Ιρλανδία, για παράδειγμα, βοήθησε σε μια γρήγορη ανάκαμψη μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την εγχώρια τραπεζική κρίση της χώρας.
Η Ουγγαρία, η Πορτογαλία, η Σλοβενία και η Σλοβακία επέστρεψαν όλες στην κατηγορία επενδυτική βαθμίδα, με βάση τη βελτιωμένη δημοσιονομική ισχύ. Επιπλέον, προέβησαν σε άλλες μεταρρυθμίσεις, βελτίωσαν την ανθεκτικότητά τους σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς και πραγματοποίησαν διαρθρωτικές βελτιώσεις στις οικονομικές επιδόσεις, που οδήγησαν σε λογικούς ρυθμούς αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ. «Το 2022, αναβαθμίσαμε την Κροατία σε καθεστώς επενδυτικής βαθμίδας με βάση την υιοθέτηση του ευρώ τον Ιανουάριο του 2023, απόδειξη ισχυρής θεσμικής στήριξης», συνεχίζει ο οίκος αξιολόγησης.
Εκτός ΕΕ, για τα 12 κράτη που επέστρεψαν στην επενδυτική βαθμίδα, ο χρόνος που χρειάστηκε για την επιστροφή ποικίλλει, από λιγότερο από τρία χρόνια έως περίπου 14 χρόνια. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της ασιατικής χρηματοπιστωτικής κρίσης του 1998, η Κορέα, η Ταϊλάνδη και η Ινδονησία έγιναν «έκπτωτοι άγγελοι». Στην περίπτωση της Κορέας και της Ταϊλάνδης, η αναβάθμιση σε IG έγινε εντός τριών ετών. Η Ινδονησία, αντίθετα, χρειάστηκε περίπου 14 χρόνια για να ανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα, εξηγεί η Moody’s.
«Συνεπώς, η δημοσιονομική ισχύς υπεισέρχεται στο επίκεντρο για τις χώρες που έχασαν την επενδυτική βαθμίδα. Ενώ εξετάζουμε δύο βασικούς δείκτες δημοσιονομικής ισχύος, το ακαθάριστο γενικό χρέος και το δημοσιονομικό αποτέλεσμα, αμφότερα ως ποσοστό του ΑΕΠ, και άλλοι δείκτες, όπως οι πληρωμές τόκων ως ποσοστό των τρεχουσών εσόδων, δίνουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την εικόνα του χρέους», εξηγεί ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης.
«Αναμένουμε ότι τα επεισόδια δημοσιονομικής αδυναμίας ή οι κλυδωνισμοί, όπως οι μεγάλες αυξήσεις του ανεξόφλητου χρέους ή η επιδείνωση της οικονομικής προσιτότητας του χρέους, θα συνεχίσουν να αποτελούν την άμεση αιτία που τα κράτη μετατρέπονται σε ‘έκπτωτους αγγέλους’. Αυτά τα σοκ μπορεί να εκθέσουν ή να επιδεινώσουν τις αδυναμίες μιας οικονομίας», συνεχίζει ο οίκος.
Η εφαρμογή βαθιών μεταρρυθμίσεων είναι ένας δρόμος επιστροφής στην IG, αλλά απαιτεί χρόνο.
«Ορισμένα κράτη έχουν σημειώσει πρόοδο και αναμένουμε ότι θα συνεχίσουν τις μεταρρυθμίσεις τους, συμπεριλαμβανομένης της δημοσιονομικής εξυγίανσης, βελτιώνοντας έτσι την πιστωτική ποιότητα. Η Ελλάδα, για παράδειγμα, έχει προχωρήσει σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, παρόλο που το χρέος παραμένει επίμονα υψηλό. Η συνέχιση των οικονομικών πολιτικών υπέρ της ανάπτυξης και των μεταρρυθμίσεων και της δέσμευσης για δημοσιονομική εξυγίανση, που οδηγεί σε μακροοικονομικούς και δημοσιονομικούς δείκτες που ξεπερνούν τις προσδοκίες μας, θα ήταν πιστωτικά θετικό, όπως και περαιτέρω βελτιώσεις στον τραπεζικό τομέα», εκτιμά η Moody’s.
Η μετατροπή σε «έκπτωτο άγγελο» έχει αρνητικές συνέπειες τόσο για το κράτος όσο και για τους άλλους δανειολήπτες. Όταν ο κρατικός πιστωτικός κίνδυνος αυξάνεται, επηρεάζει και άλλους δανειολήπτες που εδρεύουν σε αυτές τις χώρες. Για παράδειγμα, στη Βραζιλία (Ba2, σταθερό) και στη Νότια Αφρική, επηρεάστηκαν οι αξιολογήσεις των εκδοτών που σχετίζονται με την κυβέρνηση (GRI), των εταιρειών και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, επειδή τα πιστωτικά τους προφίλ συνδέονται με εκείνο του κράτους.
Εκτός από την άμεση επίδραση στις οντότητες που συνδέονται ή υποστηρίζονται από την κυβέρνηση, οι παράγοντες που οδηγούν σε μείωση στην πιστοληπτική ικανότητα του κράτους επηρεάζουν επίσης τους ευρύτερους κινδύνους χώρας, οι οποίοι ενδέχεται να επηρεάσουν οντότητες του ιδιωτικού τομέα που εδρεύουν στην ίδια χώρα.